Post by Huu Le on Sept 7, 2007 0:01:19 GMT 9
SỐ
Mua số là việc hình nhý chúng ta ai cũng ðã từng làm ít nhất là một lần trong ðời. Nói một lần chỉ là một cách nói vì xổ số nó nhý ma túy. Ðã lậm vào thì khó tìm ðýờng ra. Một lần sao ðýợc? Hai chục nãm nay, kể từ ngày ðặt chân tới Canada tôi vẫn tuần hai lần cúng ông thần 6/49. Từ ngày số chỉ một ðô ðến ngày số hai ðô một tấm. Ðó là không kể những lần cúng thêm số Banco hoặc số Super 7 mỗi khi số tiền ðộc ðắc tãng lên tới con số hàng chục triệu. Mua riêng cho mình là một chuyện, mua với nhóm bạn trong sở làm, mua với nhóm bạn nhậu, mua với nhóm bà con họ hàng mỗi khi số ðộc ðắc jackpot vắt vẻo ngồi cao. Kể ra số tiền cúng cũng khá nhiều nhýng chýa... tới số! Một ðôi khi ngồi tính thấy số tiền cúng quẩy từ hai mýõi nãm qua cũng kha khá bèn tỉnh ngộ lòng dặn lòng chẳng nên cúng tiếp. Lúc tính quẩn thì tính nhý vậy nhýng bỏ nàng nhân tình tốn tiền mà chẳng nýớc non chi này thì coi bộ không dễ. Nếu không mua, lỡ cái số mình nuôi từ hai chục nãm qua nó lạng quạng chui ra thì mần rãng. Ðiên ngýời lên chứ giỡn sao!
Nghĩ ði nghĩ lại nhý vậy lại thôi, thà ðể ngýời ta phụ mình chứ mình không phụ ngýời ta. Lại móc bóp! Vài kỳ không trúng, lòng lại dặn lòng, nhất quyết ðấy nhé, phen này nhất ðịnh không dại góp thêm viên gạch cho cái tòa nhà của Sở Xổ Số nằm to ðùng trên một con phố sang trọng. Ông thần tài có lẽ thấy sắp mất một thần dân nên can thiệp liền. Buổi tối, ðang yên giấc, bỗng thấy chân ðạp ðầy chất phế thải của con ngýời. Vàng nào chẳng là vàng, vàng dính be bét trên chân trong giấc mộng là vàng chói chang trong két sắt. Bèn bâng khuâng nghĩ ngợi. Biết ðâu! Lại móc bóp!
Tôi không trúng, bạn không trúng, chuyện thýờng. Vì chúng ta chỉ là một con số trong hàng chục triệu ngýời xếp hàng chờ ông Thần Tài pi pi lên ðầu. Dễ gì mà chất phế thải của bậc thần thánh vãng tới tôi, tới bạn! Nhýng có xổ thì có ngýời trúng. Nếu tôi trúng thì tôi sẽ ðiên lên nhý thế nào? Nếu bạn trúng thì bạn sẽ lạc mất bản thân ra sao?
Anh chàng Phúc trong tiểu thuyết “Trúng Số Ðộc Ðắc” của Vũ Trọng Phụng cho ta một mẫu phản ứng của ngýời trúng số ðộc ðắc. “Phúc vừa lẩm bẩm khẽ ðọc những con số mà anh ðã thuộc lòng, tức là số vé của anh, vừa ðiềm nhiên bốc tờ Ðông Phýõng Nhật Báo. Anh rất lấy làm kinh ngạc khi thấy trên mặt tờ báo mở rộng tất cả sáu con số ấy, ðứng theo cái trật tự ấy, dýới dòng chữ ghê gớm này: Trúng ðộc ðắc mýời vạn! Hốt nhiên anh thấy nhý hoa mắt, nhý ù tai... Anh tự hỏi: “Có lẽ nào? Có lẽ nào lại thế ðýợc?” y nhý một ngýời ðứng trýớc một sự quái gở nó ðã xảy ra, khi týởng rằng chẳng có ðời nào nó lại xảy ra ðýợc. Tức thì anh ðứng lên, ðem tờ báo theo, ðịnh lên gác ðể lấy trong tủ ra cái vé số của anh, rồi ðối chiếu xem mình có nhớ nhầm hay không... Anh mở tủ, mở hộp, tìm vé số mãi mới thấy, chân tay run bắn lên, nhý ngýời bắt ðầu hành ðộng một tội ác... Ðến lúc thấy sáu con số trên cái vé, ở cả hai khung hai bên, ðều ðúng với con số trên báo, anh mới dám tin hoàn toàn. Anh nhịn thở ðể mong trấn tĩnh cái linh hồn của anh lúc ðó nó lao ðao xao xuyến nhý một trận bão... Anh nhìn trýớc nhìn sau, lo sợ có ai nhìn thấy mình chãng. Rồi anh lại cất cái tính mệnh của anh vào hộp, bỏ hộp vào tủ, khóa tủ hai vòng. Cuối cùng anh giấu cái chìa khóa tủ vào một chỗ rất kín ðáo, dám chắc không ai sờ mó tới. Thế rồi anh ngồi ðờ mặt ra. Óc anh lúc ấy rối loạn quá, anh không biết nghĩ gì nữa, cũng chẳng biết làm gì nữa. Mà dầu muốn thế nào cũng chẳng ðýợc cả, thân thể anh cứ run lên lật bật, tựa hồ nhý anh vừa giết ngýời vậy. Bỗng một ý nghĩ ðáng kinh hoàng ðến với cái trí não rối loạn của anh nhý một tia nắng lọt vào phòng tối... Hay nhà báo ðã in nhầm? Anh lại nhìn vào nhật trình và thấy con số ấy ðều to bằng những ngón tay cái, anh mới thật là yên tâm. Tuy nhiên anh cũng ðịnh cứ xuống cửa mua một tờ báo khác nữa xem cho kỹ lýỡng.”
Trúng số, nó vất vả nhý vậy ðó. Vất vả nhý bạn tôi, ký giả Hà Túc Ðạo, trúng số ðộc ðắc. Lúc ðó là vào ðầu thập niên 70, tôi ðang ngồi trong nhà thì Hà Túc Ðạo và Khánh Giang xô cửa ði vào. Mặt Hà Túc Ðạo tái mét, tay run run chìa ra cho tôi coi một tập xéc nhà bãng, giọng cũng run run. Moa trúng ðộc ðắc! Lần ðầu tiên trong ðời tôi mới tận mắt nhìn ðýợc một ngýời vừa bị ông Thần Tài ðá yêu vào ðít. Anh mất tất cả cái vẻ thýờng có, từ vẻ mặt, giọng nói, cử chỉ, lối hành xử... Trông anh lõ mõ thế nào ấy. Không phải là con ngýời thật. Giống nhý một con búp bê cứng ngắc ðang bị ðiều khiển từ xa. Ba chúng tôi kéo nhau ði ãn mừng. Anh hào phóng một cách bất thýờng. Các toa muốn gì cũng ðýợc hết! Chỉ mới ngày hôm qua, anh còn lúng túng vì tiền bạc. Ngồi trong một tiệm nýớc, một em bé bán số tới nài nỉ mua dùm, anh móc túi, chỉ còn ðúng mýời ðồng, anh chặc lýỡi rút ðại một tấm vé trong một xấp cặp mýời. Nếu moa có tiền mua luôn cả bộ cá cặp! Anh tiếc rẻ. Tiền ðến tay, mà tiền muôn bạc triệu, vậy mà không nắm ðýợc, tiếc! Vậy mới thấy cái máu xổ số nó hành hạ ngýời ta tàn nhẫn ðến thế nào!
Trúng số là một chuyện, có giữ ðýợc tiền không lại là chuyện khác. Nhiều ngýời tay cầm bạc triệu ðô Mỹ mà ðể lọt xuống kẽ tay hết. Nhiều ngýời tự nhiên có trong tay số tiền quá lớn, ngoài sức týởng týợng, ðâm sảng, cứ týởng có thể mua ðýợc mọi sự trên ðời này ðýa ðến việc tiêu tiền vô tội vạ, của thiên trả ðịa hết. Ông William Post, cý dân tiểu bang Pennsylvania, ðã ðýợc thần tài dúi vào tay 16.2 triệu vào nãm 1988. Ông vung hết số tiền ðó và bây giờ ðang nhận trợ cấp xã hội. Sao lại có thể có ngýời ngu ðến nhý vậy ðýợc nhỉ? Nếu là tôi... Chắc nhiều ngýời khôn ngoan sẽ hãm hở vén tay áo muốn dạy cho cái nhà ông William này một bài học về cách tiêu tiền. Không dễ ðâu!
Theo bà Susan Bradley, tác giả cuốn “Món Tiền Bất Ngờ: Cách Quản Lý Tài Sản Trời Cho” thì có ðýợc một số tiền quá lớn một cách bất ngờ chính là một cách ðánh mất cuộc sống. Ngýời ta sẽ không còn cuộc sống cũ nữa và, vì ngất ngây trýớc trận mýa bạc vừa ðýợc týới lên ðầu, họ không thể có khả nãng tiêu và giữ ðồng tiền mới có ðýợc một cách chặt chẽ. Ông Jeff Clark, cý ngụ tại Moose Jaw, tỉnh bang Saskatoon, Canada, vào tháng giêng nãm 1996, trúng số ðộc ðắc trị giá 2.5 triệu sau khi ðã nuôi con số này mýời nãm (ông này nuôi số giỏi hõn tôi!). Ông bỏ việc tức thì và sống một cách hào phóng. Ông cho mẹ và các thân nhân những chiếc xe mới và những món quà kếch xù. Riêng phần ông, ông mua một cãn nhà rộng 3.300 bộ vuông và một chiếc xe thể thao Dodge Viper giá 105 ngàn ðô. Chuyện thýờng! Nếu tôi trúng số tôi cũng sắm sửa cho mình chút ðỉnh nhý vậy. Nhýng ông Jeff không ngừng ở ðây. Một chiếc xe coi bộ hõi ít. Triệu phú thì phải có hõn một chiếc xe. Ông cựu thợ mỏ này chõi luôn tới sáu chiếc! Toàn thứ chiến. Nhý một chiếc Plymouth Prowler giá 90 ngàn, một chiếc Cadillac Eldorado giá 70 ngàn và một chiếc Buick Riviera nãm chục ngàn. Rồi lại còn ba chiếc xe trýợt tuyết, một du thuyền. Ông khôi hài là nếu phải ðậu ðoàn xe và tàu của ông cùng một lúc thì không biết ðể thế nào cho vừa! Ông tiêu tiền sắm sửa một cách hồn nhiên và vẫn tiếp tục chõi số. Cái số ông này là cái số có tới mấy con rồng xúm quanh nên hai nãm sau khi trúng số ðộc ðắc, ông trúng số 6/49 nữa. Lần này ông lýợm sõ sõ nửa triệu thôi. Nghĩ rằng mình có ông thần tài núp trong ngýời nên ông chõi bạo hõn. Không những tiếp tục mua số, ông còn la cà suốt ngày trong các bar rýợu ðể chõi số bằng máy. Bốn nãm la cà này ngốn hết của ông khoảng một triệu ðồng. Rồi vào nãm 2001, thị trýờng chứng khoán bỗng tuột dốc. Những số tiền của ông ném vào thị trýờng này teo lại. Cô bạn gái lâu ðời của ông có con, dọn ði ở Regina làm ông tốn thêm một số tiền ðền bù. Lại thêm cái ngýời ðàn bà ở Alberta mà ông lãng nhãng tới có con cũng kiện ông ðòi bồi thýờng. Lại một số tiền nữa vọt khỏi tay ông. Tiền ðang tung cánh bay ra khỏi nhà ông, ông chẳng dám ra khỏi nhà nữa vì gặp ai cũng hỏi tiền ông. Ông phải bắt ðầu bán xe. Dĩ nhiên với một giá lỗ khá bộn. Rồi bán nhà. Ông hầu nhý trắng tay phải trở lại dùng chiếc xe van ðời 1980 rỉ sét của ông trýớc khi ông trúng số. Ngày nay ông sống trong một cãn nhà nhỏ tại một khu lao ðộng nghèo nàn. Và phýõng tiện ði lại của ông bây giờ là một chiếc xe ðạp cũ. Thuốc hút phải vấn lấy và tiền bạc thì sạch sẽ. Nhýng vào tuổi 38, ông vẫn tin vào cái số của ông: “Tôi chắc chắn sẽ trúng số nữa. Còn một ðồng tôi cũng ðánh số, nhất ðịnh không sờn lòng sờn chí!” Chắc ông chờ ông thần tài ðau bụng lần nữa chắc!
Hai lần trúng số, tiền bạc triệu cầm trong tay, vậy mà cái ông thợ mỏ Jeff cuối cùng tay trắng lại hoàn tay trắng. Ông không ðýợc ðọc lời khuyên của các chuyên gia về quản lý tiền bạc. Các chuyên gia này nhắn nhủ nhý thế này: có nhiều hay ít tiền không quan trọng, ðiều quan trọng là các bạn cần phải hiểu ðýợc sự liên hệ giữa tài sản, tiền bạc và mức tiêu xài. Những ngýời hạnh phúc nhất không phải là những ngýời có nhiều tiền của nhất mà là những ngýời biết ðặt ra kế hoạch xử dụng tiền bạc và thực hiện ðýợc kế hoạch ðó. Nhý cặp vợ chồng nhà từ thiện Debi Faris-Cifelli và Steve. Hai ông bà vừa trúng số ðộc ðắc 27 triệu ðồng vào ðầu tháng 12 nãm 2004. Thần tài gõ cửa nhà ông bà này là ðúng không chê vào ðâu ðýợc. Hai ông bà chuyên làm việc từ thiện chôn cất các xác hài nhi bị bỏ rõi. Theo luật 2001 thì cha mẹ có quyền bỏ xác hài nhi con mình trong vòng ba ngày mà không bị tội gì cả. Luật này ðýợc áp dụng ở tiểu bang California, nõi hai nhà từ thiện này cý ngụ và ở 45 tiểu bang khác. Khổ nỗi có nhiều bà mẹ không biết tới luật này nên ðã ném xác con vào thùng rác hay ống cống. Hai vợ chồng Faris-Cifelli nhặt xác những ðứa trẻ vô tội này mang về chôn cất. Họ có một nghĩa trang nhỏ mang tên Výờn Của Các Thiên Thần (Garden of Angels) tọa lạc tại thành phố Calimesa. Ðể có phýõng tiện làm việc thiện, họ trông chờ vào các số tiền thiện nguyện thu ðýợc. Nay ông thần tài ðã góp cho họ một số tiền lớn khiến họ dễ dàng hõn trong công việc phúc ðức của họ. Họ chọn phýõng cách lãnh tiền trúng ngay tức thì một lần nên chỉ ðýợc lãnh 9 triệu ðồng sau khi trừ thuế.
Không giống nhý ở Canada nõi tôi ngụ cý, trúng số là ẵm luôn trọn gói, chẳng thuế má chi, ở Mỹ trúng số không ðýợc lãnh một cú mà phải lãnh trong nhiều nãm, mỗi nãm một phần số tiền trúng sau khi trừ thuế. Muốn lãnh luôn một lúc thì số tiền phải teo lại. Nhý trýờng hợp ông bà Faris-Cifelli từ 27 triệu teo lại chỉ còn một phần ba số tiền trúng là 9 triệu! Mua số ở Mỹ nhý vậy mất sýớng ði, nhýng trúng thì phải lãnh chứ biết làm sao! Bà Louise Outing, một tiếp viên nhà hàng hồi hýu, nãm nay ðã 95 tuổi, cý ngụ tại Boston, vừa trúng số 5 triệu sáu trãm ngàn ðô, viện cớ già nua mang ra tòa kiện về sự... bất công này. Chánh án tòa Tối Cao Barbara Dortch-Okara cũng chịu thua vì thủ tục lãnh số ðã ðịnh nhý vậy rồi, khi mua xổ số là phải chấp nhận. Bà Outing sẽ nhận vào nãm thứ nhất số tiền 283.770 ðô và trong 19 nãm kế tiếp sẽ nhận 280.000 mỗi nãm, sau khi trừ thuế chỉ còn 197 ngàn ðô. Bà Louise than thở: Tôi ðã 95 tuổi rồi! Tôi muốn lãnh tất cả số tiền ðể muốn xử dụng thế nào tùy ý. Bà già rồi nhýng bà không lẫn: bà muốn cả hai, vừa lãnh trọn gói vừa không muốn mất ði một ðồng nào cả!
Lãnh nhý vậy quả thực cũng tức nhý bò ðá. Ông thần tài ông ấy cho tôi mắc mớ gì tới các ngýời mà các ngýời giữ lại chỉ thả ra nhỏ giọt trong hai chục nãm. Lỡ ông thần chết ông ấy gọi về trýớc thì các ngýời ãn quỵt tiền của ông thần tài ông ấy cho tôi hay sao? Chuyện thần thánh ðâu phải là chuyện của mấy ngýời! Lý luận theo kiểu... thần thánh nhý vậy coi bộ cũng ðã lắm chứ! Chúng ta mang thần thánh trên hai vai chắc mặn với lối lý luận này. Nhýng mấy ông mấy bà Việt Nam trúng số ở Mỹ cũng chẳng cậy trông gì ðýợc nõi thần thánh. Vẫn cứ phải rãm rắp theo... nếp sống vãn minh.
Nhý cô Nguyễn Liên ở San Jose, California chẳng hạn. Cô vừa ẵm một triệu ðô trong những ngày chờ ðón Tết Ất Dậu nhờ vé số. Món tiền lì xì nặng ký và sớm sủa này tới với cô bằng ðýờng vé cạo của tiểu bang California. Khi biết bỗng nhiên trong túi mình có thêm một triệu, cô xúc ðộng ðến nghẹn lời và cho biết sẽ thực hiện ðýợc ýớc mõ là ði du lịch Phi Châu!
Nhý anh Hoàng Nguyễn ở tiểu bang Texas cũng vậy. Món tiền cũng một triệu ðồng lì xì tới với anh vào ngày 28 tết vừa qua, sau khi các ông bà Táo ðã rủ nhau về chầu trời hết. Anh Hoàng cũng trúng vé số cạo nhý cô Liên. Khi ðýợc báo chí phỏng vấn, anh Hoàng cho biết là khi trúng số anh týởng nhý anh ðang ở trong mõ. Và anh dự ðịnh sẽ dùng số tiền này ðể phát triển thêm cõ sở làm ãn buôn bán hiện có của anh và ðể dành một phần cho những việc trong týõng lai.
Cũng một ngýời Việt Nam, ông Nguyễn Ngọc Sẳng, thì lại ði theo một... số khác. Ông ði bán vé số! Ông là một giáo sý rời bục giảng thi hành lệnh ðộng viên vào khóa 24 Sĩ Quan Trừ Bị Thủ Ðức. Ông chỉ ở trong quân ðội hai nãm nhýng sau 1975, ðã ðýợc ði học tập tới 5 nãm rýỡi. Khi ra trại ông ði bán vé số dạo trong các quán giải khát và quán nhậu trên bãi biển Vũng Tàu. Cái nghề bất ðắc dĩ này khiến ông ngýợng ngập khi gặp những khuôn mặt quen biết ngày xýa và nhất là khi phải lang thang suốt ngày nài nỉ khách mua số. Rồi ông phải làm nhiều nghề khác. Toàn những nghề chẳng vinh dự gì. Cho tới khi ông gặp ðýợc một phụ huynh học sinh cũ của ông thấy ông quá vất vả nên giúp ðỡ. Ông này có quen một ngýời vừa trúng số ðộc ðắc (lại số!) ðang mở một cửa hàng bán xe ðạp, giới thiệu ông vào làm kế toán cho cửa hàng. Cũng nhờ vào sự giúp ðỡ của ngýời chủ tiệm bán xe ðạp này, ông mở ðýợc một cửa hàng bán xe ðạp nhỏ, có ðýợc một số tiền. Ông dùng số tiền này lên Saigon chạy chọt ðể ðýợc có tên trong danh sách HO. Tháng 11 nãm 1990, ông cùng gia ðình sang Mỹ trong danh sách HO-4. Sang Mỹ ông lại tiếp tục làm những nghề không tên khá vất vả. Vất vả, ông không ngại vì cả ðời ông là những chuỗi ngày vất vả. Sinh ra trong một gia ðình nông dân nghèo ở làng Tân Chánh, huyện Cần Ðýớc, tỉnh Long An, thuở nhỏ ông theo học trýờng làng, lên Trung Học mới ðýợc lên trýờng Quận rồi trýờng Chu Vãn An Saigon. Nãm 1962, vì nhà quá nghèo không thể tiếp tục việc học sau khi ðã ðậu bằng Tú Tài phần 1, ông ðành vào trýờng Sý Phạm Saigon ðể trở thành giáo viên Tiểu Học. Nãm 1969, vừa làm vừa học, ông ðậu ðýợc bằng Tú Tài phần 2. Sáu nãm sau ông lấy ðýợc bằng Cử Nhân Vãn Chýõng tại Ðại Học Vãn Khoa Saigon. Sang Mỹ, ngày ði làm, ðêm ông lại ðèn sách bắt ðầu học Anh Vãn lớp ESL. Từ chỗ không biết tiếng Anh, trong 7 nãm miệt mài học hành, ông ngoi lên lấy ðýợc bằng Master of Education và tìm ðýợc việc làm chính thức tại Khu Học Chánh Tucson. Con sâu học trong ông vẫn chýa hết nhúc nhích. Cuối nãm 2004 vừa qua, ðúng hõn là vào ngày 18 tháng 12 nãm 2004, ông ðã tốt nghiệp Tiến Sĩ Ph.D. tại Ðại Học Arizona vào nãm ông ðúng 64 tuổi. Luận án Tiến Sĩ của ông là “The Role of Cultural Factors Affecting the Academic Achievement of Vietnamese Immigrant/Refugee Students in United States” (Những Yếu Tố Vãn Hóa Ảnh Hýởng Ðến Sự Thành Công Trong Học Vấn của Học Sinh Di Dân/Tỵ Nạn Việt Nam tại Hoa Kỳ).
Ông Nguyễn Ngọc Sẳng chỉ bán vé số, dựa hõi vào một ngýời trúng số ðộc ðắc, và không mua số nhýng ông cũng ðã trúng ðộc ðắc. Ðúng ra ông cũng có mua số. Không phải bằng tiền mà bằng mồ hôi và ý chí của chính ông. Vé số loại này trúng là chuyện ðýõng nhiên. Vì nó ðâu có cần xổ!
Song Thao
02/2005
Mua số là việc hình nhý chúng ta ai cũng ðã từng làm ít nhất là một lần trong ðời. Nói một lần chỉ là một cách nói vì xổ số nó nhý ma túy. Ðã lậm vào thì khó tìm ðýờng ra. Một lần sao ðýợc? Hai chục nãm nay, kể từ ngày ðặt chân tới Canada tôi vẫn tuần hai lần cúng ông thần 6/49. Từ ngày số chỉ một ðô ðến ngày số hai ðô một tấm. Ðó là không kể những lần cúng thêm số Banco hoặc số Super 7 mỗi khi số tiền ðộc ðắc tãng lên tới con số hàng chục triệu. Mua riêng cho mình là một chuyện, mua với nhóm bạn trong sở làm, mua với nhóm bạn nhậu, mua với nhóm bà con họ hàng mỗi khi số ðộc ðắc jackpot vắt vẻo ngồi cao. Kể ra số tiền cúng cũng khá nhiều nhýng chýa... tới số! Một ðôi khi ngồi tính thấy số tiền cúng quẩy từ hai mýõi nãm qua cũng kha khá bèn tỉnh ngộ lòng dặn lòng chẳng nên cúng tiếp. Lúc tính quẩn thì tính nhý vậy nhýng bỏ nàng nhân tình tốn tiền mà chẳng nýớc non chi này thì coi bộ không dễ. Nếu không mua, lỡ cái số mình nuôi từ hai chục nãm qua nó lạng quạng chui ra thì mần rãng. Ðiên ngýời lên chứ giỡn sao!
Nghĩ ði nghĩ lại nhý vậy lại thôi, thà ðể ngýời ta phụ mình chứ mình không phụ ngýời ta. Lại móc bóp! Vài kỳ không trúng, lòng lại dặn lòng, nhất quyết ðấy nhé, phen này nhất ðịnh không dại góp thêm viên gạch cho cái tòa nhà của Sở Xổ Số nằm to ðùng trên một con phố sang trọng. Ông thần tài có lẽ thấy sắp mất một thần dân nên can thiệp liền. Buổi tối, ðang yên giấc, bỗng thấy chân ðạp ðầy chất phế thải của con ngýời. Vàng nào chẳng là vàng, vàng dính be bét trên chân trong giấc mộng là vàng chói chang trong két sắt. Bèn bâng khuâng nghĩ ngợi. Biết ðâu! Lại móc bóp!
Tôi không trúng, bạn không trúng, chuyện thýờng. Vì chúng ta chỉ là một con số trong hàng chục triệu ngýời xếp hàng chờ ông Thần Tài pi pi lên ðầu. Dễ gì mà chất phế thải của bậc thần thánh vãng tới tôi, tới bạn! Nhýng có xổ thì có ngýời trúng. Nếu tôi trúng thì tôi sẽ ðiên lên nhý thế nào? Nếu bạn trúng thì bạn sẽ lạc mất bản thân ra sao?
Anh chàng Phúc trong tiểu thuyết “Trúng Số Ðộc Ðắc” của Vũ Trọng Phụng cho ta một mẫu phản ứng của ngýời trúng số ðộc ðắc. “Phúc vừa lẩm bẩm khẽ ðọc những con số mà anh ðã thuộc lòng, tức là số vé của anh, vừa ðiềm nhiên bốc tờ Ðông Phýõng Nhật Báo. Anh rất lấy làm kinh ngạc khi thấy trên mặt tờ báo mở rộng tất cả sáu con số ấy, ðứng theo cái trật tự ấy, dýới dòng chữ ghê gớm này: Trúng ðộc ðắc mýời vạn! Hốt nhiên anh thấy nhý hoa mắt, nhý ù tai... Anh tự hỏi: “Có lẽ nào? Có lẽ nào lại thế ðýợc?” y nhý một ngýời ðứng trýớc một sự quái gở nó ðã xảy ra, khi týởng rằng chẳng có ðời nào nó lại xảy ra ðýợc. Tức thì anh ðứng lên, ðem tờ báo theo, ðịnh lên gác ðể lấy trong tủ ra cái vé số của anh, rồi ðối chiếu xem mình có nhớ nhầm hay không... Anh mở tủ, mở hộp, tìm vé số mãi mới thấy, chân tay run bắn lên, nhý ngýời bắt ðầu hành ðộng một tội ác... Ðến lúc thấy sáu con số trên cái vé, ở cả hai khung hai bên, ðều ðúng với con số trên báo, anh mới dám tin hoàn toàn. Anh nhịn thở ðể mong trấn tĩnh cái linh hồn của anh lúc ðó nó lao ðao xao xuyến nhý một trận bão... Anh nhìn trýớc nhìn sau, lo sợ có ai nhìn thấy mình chãng. Rồi anh lại cất cái tính mệnh của anh vào hộp, bỏ hộp vào tủ, khóa tủ hai vòng. Cuối cùng anh giấu cái chìa khóa tủ vào một chỗ rất kín ðáo, dám chắc không ai sờ mó tới. Thế rồi anh ngồi ðờ mặt ra. Óc anh lúc ấy rối loạn quá, anh không biết nghĩ gì nữa, cũng chẳng biết làm gì nữa. Mà dầu muốn thế nào cũng chẳng ðýợc cả, thân thể anh cứ run lên lật bật, tựa hồ nhý anh vừa giết ngýời vậy. Bỗng một ý nghĩ ðáng kinh hoàng ðến với cái trí não rối loạn của anh nhý một tia nắng lọt vào phòng tối... Hay nhà báo ðã in nhầm? Anh lại nhìn vào nhật trình và thấy con số ấy ðều to bằng những ngón tay cái, anh mới thật là yên tâm. Tuy nhiên anh cũng ðịnh cứ xuống cửa mua một tờ báo khác nữa xem cho kỹ lýỡng.”
Trúng số, nó vất vả nhý vậy ðó. Vất vả nhý bạn tôi, ký giả Hà Túc Ðạo, trúng số ðộc ðắc. Lúc ðó là vào ðầu thập niên 70, tôi ðang ngồi trong nhà thì Hà Túc Ðạo và Khánh Giang xô cửa ði vào. Mặt Hà Túc Ðạo tái mét, tay run run chìa ra cho tôi coi một tập xéc nhà bãng, giọng cũng run run. Moa trúng ðộc ðắc! Lần ðầu tiên trong ðời tôi mới tận mắt nhìn ðýợc một ngýời vừa bị ông Thần Tài ðá yêu vào ðít. Anh mất tất cả cái vẻ thýờng có, từ vẻ mặt, giọng nói, cử chỉ, lối hành xử... Trông anh lõ mõ thế nào ấy. Không phải là con ngýời thật. Giống nhý một con búp bê cứng ngắc ðang bị ðiều khiển từ xa. Ba chúng tôi kéo nhau ði ãn mừng. Anh hào phóng một cách bất thýờng. Các toa muốn gì cũng ðýợc hết! Chỉ mới ngày hôm qua, anh còn lúng túng vì tiền bạc. Ngồi trong một tiệm nýớc, một em bé bán số tới nài nỉ mua dùm, anh móc túi, chỉ còn ðúng mýời ðồng, anh chặc lýỡi rút ðại một tấm vé trong một xấp cặp mýời. Nếu moa có tiền mua luôn cả bộ cá cặp! Anh tiếc rẻ. Tiền ðến tay, mà tiền muôn bạc triệu, vậy mà không nắm ðýợc, tiếc! Vậy mới thấy cái máu xổ số nó hành hạ ngýời ta tàn nhẫn ðến thế nào!
Trúng số là một chuyện, có giữ ðýợc tiền không lại là chuyện khác. Nhiều ngýời tay cầm bạc triệu ðô Mỹ mà ðể lọt xuống kẽ tay hết. Nhiều ngýời tự nhiên có trong tay số tiền quá lớn, ngoài sức týởng týợng, ðâm sảng, cứ týởng có thể mua ðýợc mọi sự trên ðời này ðýa ðến việc tiêu tiền vô tội vạ, của thiên trả ðịa hết. Ông William Post, cý dân tiểu bang Pennsylvania, ðã ðýợc thần tài dúi vào tay 16.2 triệu vào nãm 1988. Ông vung hết số tiền ðó và bây giờ ðang nhận trợ cấp xã hội. Sao lại có thể có ngýời ngu ðến nhý vậy ðýợc nhỉ? Nếu là tôi... Chắc nhiều ngýời khôn ngoan sẽ hãm hở vén tay áo muốn dạy cho cái nhà ông William này một bài học về cách tiêu tiền. Không dễ ðâu!
Theo bà Susan Bradley, tác giả cuốn “Món Tiền Bất Ngờ: Cách Quản Lý Tài Sản Trời Cho” thì có ðýợc một số tiền quá lớn một cách bất ngờ chính là một cách ðánh mất cuộc sống. Ngýời ta sẽ không còn cuộc sống cũ nữa và, vì ngất ngây trýớc trận mýa bạc vừa ðýợc týới lên ðầu, họ không thể có khả nãng tiêu và giữ ðồng tiền mới có ðýợc một cách chặt chẽ. Ông Jeff Clark, cý ngụ tại Moose Jaw, tỉnh bang Saskatoon, Canada, vào tháng giêng nãm 1996, trúng số ðộc ðắc trị giá 2.5 triệu sau khi ðã nuôi con số này mýời nãm (ông này nuôi số giỏi hõn tôi!). Ông bỏ việc tức thì và sống một cách hào phóng. Ông cho mẹ và các thân nhân những chiếc xe mới và những món quà kếch xù. Riêng phần ông, ông mua một cãn nhà rộng 3.300 bộ vuông và một chiếc xe thể thao Dodge Viper giá 105 ngàn ðô. Chuyện thýờng! Nếu tôi trúng số tôi cũng sắm sửa cho mình chút ðỉnh nhý vậy. Nhýng ông Jeff không ngừng ở ðây. Một chiếc xe coi bộ hõi ít. Triệu phú thì phải có hõn một chiếc xe. Ông cựu thợ mỏ này chõi luôn tới sáu chiếc! Toàn thứ chiến. Nhý một chiếc Plymouth Prowler giá 90 ngàn, một chiếc Cadillac Eldorado giá 70 ngàn và một chiếc Buick Riviera nãm chục ngàn. Rồi lại còn ba chiếc xe trýợt tuyết, một du thuyền. Ông khôi hài là nếu phải ðậu ðoàn xe và tàu của ông cùng một lúc thì không biết ðể thế nào cho vừa! Ông tiêu tiền sắm sửa một cách hồn nhiên và vẫn tiếp tục chõi số. Cái số ông này là cái số có tới mấy con rồng xúm quanh nên hai nãm sau khi trúng số ðộc ðắc, ông trúng số 6/49 nữa. Lần này ông lýợm sõ sõ nửa triệu thôi. Nghĩ rằng mình có ông thần tài núp trong ngýời nên ông chõi bạo hõn. Không những tiếp tục mua số, ông còn la cà suốt ngày trong các bar rýợu ðể chõi số bằng máy. Bốn nãm la cà này ngốn hết của ông khoảng một triệu ðồng. Rồi vào nãm 2001, thị trýờng chứng khoán bỗng tuột dốc. Những số tiền của ông ném vào thị trýờng này teo lại. Cô bạn gái lâu ðời của ông có con, dọn ði ở Regina làm ông tốn thêm một số tiền ðền bù. Lại thêm cái ngýời ðàn bà ở Alberta mà ông lãng nhãng tới có con cũng kiện ông ðòi bồi thýờng. Lại một số tiền nữa vọt khỏi tay ông. Tiền ðang tung cánh bay ra khỏi nhà ông, ông chẳng dám ra khỏi nhà nữa vì gặp ai cũng hỏi tiền ông. Ông phải bắt ðầu bán xe. Dĩ nhiên với một giá lỗ khá bộn. Rồi bán nhà. Ông hầu nhý trắng tay phải trở lại dùng chiếc xe van ðời 1980 rỉ sét của ông trýớc khi ông trúng số. Ngày nay ông sống trong một cãn nhà nhỏ tại một khu lao ðộng nghèo nàn. Và phýõng tiện ði lại của ông bây giờ là một chiếc xe ðạp cũ. Thuốc hút phải vấn lấy và tiền bạc thì sạch sẽ. Nhýng vào tuổi 38, ông vẫn tin vào cái số của ông: “Tôi chắc chắn sẽ trúng số nữa. Còn một ðồng tôi cũng ðánh số, nhất ðịnh không sờn lòng sờn chí!” Chắc ông chờ ông thần tài ðau bụng lần nữa chắc!
Hai lần trúng số, tiền bạc triệu cầm trong tay, vậy mà cái ông thợ mỏ Jeff cuối cùng tay trắng lại hoàn tay trắng. Ông không ðýợc ðọc lời khuyên của các chuyên gia về quản lý tiền bạc. Các chuyên gia này nhắn nhủ nhý thế này: có nhiều hay ít tiền không quan trọng, ðiều quan trọng là các bạn cần phải hiểu ðýợc sự liên hệ giữa tài sản, tiền bạc và mức tiêu xài. Những ngýời hạnh phúc nhất không phải là những ngýời có nhiều tiền của nhất mà là những ngýời biết ðặt ra kế hoạch xử dụng tiền bạc và thực hiện ðýợc kế hoạch ðó. Nhý cặp vợ chồng nhà từ thiện Debi Faris-Cifelli và Steve. Hai ông bà vừa trúng số ðộc ðắc 27 triệu ðồng vào ðầu tháng 12 nãm 2004. Thần tài gõ cửa nhà ông bà này là ðúng không chê vào ðâu ðýợc. Hai ông bà chuyên làm việc từ thiện chôn cất các xác hài nhi bị bỏ rõi. Theo luật 2001 thì cha mẹ có quyền bỏ xác hài nhi con mình trong vòng ba ngày mà không bị tội gì cả. Luật này ðýợc áp dụng ở tiểu bang California, nõi hai nhà từ thiện này cý ngụ và ở 45 tiểu bang khác. Khổ nỗi có nhiều bà mẹ không biết tới luật này nên ðã ném xác con vào thùng rác hay ống cống. Hai vợ chồng Faris-Cifelli nhặt xác những ðứa trẻ vô tội này mang về chôn cất. Họ có một nghĩa trang nhỏ mang tên Výờn Của Các Thiên Thần (Garden of Angels) tọa lạc tại thành phố Calimesa. Ðể có phýõng tiện làm việc thiện, họ trông chờ vào các số tiền thiện nguyện thu ðýợc. Nay ông thần tài ðã góp cho họ một số tiền lớn khiến họ dễ dàng hõn trong công việc phúc ðức của họ. Họ chọn phýõng cách lãnh tiền trúng ngay tức thì một lần nên chỉ ðýợc lãnh 9 triệu ðồng sau khi trừ thuế.
Không giống nhý ở Canada nõi tôi ngụ cý, trúng số là ẵm luôn trọn gói, chẳng thuế má chi, ở Mỹ trúng số không ðýợc lãnh một cú mà phải lãnh trong nhiều nãm, mỗi nãm một phần số tiền trúng sau khi trừ thuế. Muốn lãnh luôn một lúc thì số tiền phải teo lại. Nhý trýờng hợp ông bà Faris-Cifelli từ 27 triệu teo lại chỉ còn một phần ba số tiền trúng là 9 triệu! Mua số ở Mỹ nhý vậy mất sýớng ði, nhýng trúng thì phải lãnh chứ biết làm sao! Bà Louise Outing, một tiếp viên nhà hàng hồi hýu, nãm nay ðã 95 tuổi, cý ngụ tại Boston, vừa trúng số 5 triệu sáu trãm ngàn ðô, viện cớ già nua mang ra tòa kiện về sự... bất công này. Chánh án tòa Tối Cao Barbara Dortch-Okara cũng chịu thua vì thủ tục lãnh số ðã ðịnh nhý vậy rồi, khi mua xổ số là phải chấp nhận. Bà Outing sẽ nhận vào nãm thứ nhất số tiền 283.770 ðô và trong 19 nãm kế tiếp sẽ nhận 280.000 mỗi nãm, sau khi trừ thuế chỉ còn 197 ngàn ðô. Bà Louise than thở: Tôi ðã 95 tuổi rồi! Tôi muốn lãnh tất cả số tiền ðể muốn xử dụng thế nào tùy ý. Bà già rồi nhýng bà không lẫn: bà muốn cả hai, vừa lãnh trọn gói vừa không muốn mất ði một ðồng nào cả!
Lãnh nhý vậy quả thực cũng tức nhý bò ðá. Ông thần tài ông ấy cho tôi mắc mớ gì tới các ngýời mà các ngýời giữ lại chỉ thả ra nhỏ giọt trong hai chục nãm. Lỡ ông thần chết ông ấy gọi về trýớc thì các ngýời ãn quỵt tiền của ông thần tài ông ấy cho tôi hay sao? Chuyện thần thánh ðâu phải là chuyện của mấy ngýời! Lý luận theo kiểu... thần thánh nhý vậy coi bộ cũng ðã lắm chứ! Chúng ta mang thần thánh trên hai vai chắc mặn với lối lý luận này. Nhýng mấy ông mấy bà Việt Nam trúng số ở Mỹ cũng chẳng cậy trông gì ðýợc nõi thần thánh. Vẫn cứ phải rãm rắp theo... nếp sống vãn minh.
Nhý cô Nguyễn Liên ở San Jose, California chẳng hạn. Cô vừa ẵm một triệu ðô trong những ngày chờ ðón Tết Ất Dậu nhờ vé số. Món tiền lì xì nặng ký và sớm sủa này tới với cô bằng ðýờng vé cạo của tiểu bang California. Khi biết bỗng nhiên trong túi mình có thêm một triệu, cô xúc ðộng ðến nghẹn lời và cho biết sẽ thực hiện ðýợc ýớc mõ là ði du lịch Phi Châu!
Nhý anh Hoàng Nguyễn ở tiểu bang Texas cũng vậy. Món tiền cũng một triệu ðồng lì xì tới với anh vào ngày 28 tết vừa qua, sau khi các ông bà Táo ðã rủ nhau về chầu trời hết. Anh Hoàng cũng trúng vé số cạo nhý cô Liên. Khi ðýợc báo chí phỏng vấn, anh Hoàng cho biết là khi trúng số anh týởng nhý anh ðang ở trong mõ. Và anh dự ðịnh sẽ dùng số tiền này ðể phát triển thêm cõ sở làm ãn buôn bán hiện có của anh và ðể dành một phần cho những việc trong týõng lai.
Cũng một ngýời Việt Nam, ông Nguyễn Ngọc Sẳng, thì lại ði theo một... số khác. Ông ði bán vé số! Ông là một giáo sý rời bục giảng thi hành lệnh ðộng viên vào khóa 24 Sĩ Quan Trừ Bị Thủ Ðức. Ông chỉ ở trong quân ðội hai nãm nhýng sau 1975, ðã ðýợc ði học tập tới 5 nãm rýỡi. Khi ra trại ông ði bán vé số dạo trong các quán giải khát và quán nhậu trên bãi biển Vũng Tàu. Cái nghề bất ðắc dĩ này khiến ông ngýợng ngập khi gặp những khuôn mặt quen biết ngày xýa và nhất là khi phải lang thang suốt ngày nài nỉ khách mua số. Rồi ông phải làm nhiều nghề khác. Toàn những nghề chẳng vinh dự gì. Cho tới khi ông gặp ðýợc một phụ huynh học sinh cũ của ông thấy ông quá vất vả nên giúp ðỡ. Ông này có quen một ngýời vừa trúng số ðộc ðắc (lại số!) ðang mở một cửa hàng bán xe ðạp, giới thiệu ông vào làm kế toán cho cửa hàng. Cũng nhờ vào sự giúp ðỡ của ngýời chủ tiệm bán xe ðạp này, ông mở ðýợc một cửa hàng bán xe ðạp nhỏ, có ðýợc một số tiền. Ông dùng số tiền này lên Saigon chạy chọt ðể ðýợc có tên trong danh sách HO. Tháng 11 nãm 1990, ông cùng gia ðình sang Mỹ trong danh sách HO-4. Sang Mỹ ông lại tiếp tục làm những nghề không tên khá vất vả. Vất vả, ông không ngại vì cả ðời ông là những chuỗi ngày vất vả. Sinh ra trong một gia ðình nông dân nghèo ở làng Tân Chánh, huyện Cần Ðýớc, tỉnh Long An, thuở nhỏ ông theo học trýờng làng, lên Trung Học mới ðýợc lên trýờng Quận rồi trýờng Chu Vãn An Saigon. Nãm 1962, vì nhà quá nghèo không thể tiếp tục việc học sau khi ðã ðậu bằng Tú Tài phần 1, ông ðành vào trýờng Sý Phạm Saigon ðể trở thành giáo viên Tiểu Học. Nãm 1969, vừa làm vừa học, ông ðậu ðýợc bằng Tú Tài phần 2. Sáu nãm sau ông lấy ðýợc bằng Cử Nhân Vãn Chýõng tại Ðại Học Vãn Khoa Saigon. Sang Mỹ, ngày ði làm, ðêm ông lại ðèn sách bắt ðầu học Anh Vãn lớp ESL. Từ chỗ không biết tiếng Anh, trong 7 nãm miệt mài học hành, ông ngoi lên lấy ðýợc bằng Master of Education và tìm ðýợc việc làm chính thức tại Khu Học Chánh Tucson. Con sâu học trong ông vẫn chýa hết nhúc nhích. Cuối nãm 2004 vừa qua, ðúng hõn là vào ngày 18 tháng 12 nãm 2004, ông ðã tốt nghiệp Tiến Sĩ Ph.D. tại Ðại Học Arizona vào nãm ông ðúng 64 tuổi. Luận án Tiến Sĩ của ông là “The Role of Cultural Factors Affecting the Academic Achievement of Vietnamese Immigrant/Refugee Students in United States” (Những Yếu Tố Vãn Hóa Ảnh Hýởng Ðến Sự Thành Công Trong Học Vấn của Học Sinh Di Dân/Tỵ Nạn Việt Nam tại Hoa Kỳ).
Ông Nguyễn Ngọc Sẳng chỉ bán vé số, dựa hõi vào một ngýời trúng số ðộc ðắc, và không mua số nhýng ông cũng ðã trúng ðộc ðắc. Ðúng ra ông cũng có mua số. Không phải bằng tiền mà bằng mồ hôi và ý chí của chính ông. Vé số loại này trúng là chuyện ðýõng nhiên. Vì nó ðâu có cần xổ!
Song Thao
02/2005