Post by Vĩnh Long on Aug 13, 2007 5:18:22 GMT 9
Plato, Platon
Phạm Vãn Tuấn và Võ Thị Diệu Hằng 04/12/2005
Plato (427 - 347 TTC) , nhà ðại Hiền triết cổ Hy Lạp
Những tác phẩm của Plato
Benjamin Jowett chuyển sang Anh ngữ
Xin bấm vào từng tựa ðề ðể ðọc tác phẩm của Platon
Tựa ðề Viết khoảng Tựa ðề Viết khoảng Tựa ðề Viết khoảng
Apology -390 -> -388 Ion -399 ->-390 Philebus -360 -> -348
Charmides, or Temperance -399 ->-390 Laches -399 ->-390 Protagoras -399 ->-390
Cratylus -388 -> -367 The L aws -388 -> -367 The Republic -388 -> -367
Critias -360 -> -348 Lysis -399 ->-390 Sophist -365 -> -361
Crito -390 -> -388 Meno -388 -> -367 Statesman -360
Euthydemus -388 -> -367 Parmenides -388 -> -367 Symposium -388 -> -367
Euthyphro -390 -> -388 Phaedo -388 -> -367 Theaetetus -388 -> -367
Gorgias -390 -> -388 Phaedrus -388 -> -367 Timaeus -360 -> -348
The Seventh Letter viết khoảng 360 ðến 348, 347 trýớc Công Nguyên
Những Sinh hoạt của Plato:
-390 -> -388 Sinh hoạt vãn chýõng thời kỳ 1 Laches Protagoras Apology
Charmides Hippias Minor Crito
Euthyphro Ion Gorgias
Lysis Hippias Major
-388 -> -367 Sinh hoạt vãn chýõng thời kỳ 2:
thành lập Hàn lâm viện
Meno Symposium Phaedrus
Cratylus Phaedo Parmenides
Euthydemus Republic Theatetus
Menexenus
-365 -> -361 Ðến Sicily (Sicile) Sophistes Politicus
-360 -> -348/7 Sinh hoạt vãn chýõng hời kỳ cuối Philebus Kritias The seventh Letter
Timaeus The Laws
Plato (Platon, trái) Aristolte (Aristote, phải)
Plato là nhà Ðại Hiền Triết và nhà Giáo Dục của thời Cổ Hy Lạp, ðồng thời cũng là một trong các nhà tý týởng quan trọng nhất, ðã viết ra nhiều tác phẩm giá trị, gây nên ảnh hýởng rộng lớn trong nền Triết Học Tây Phýõng.
1/ Cuộc ðời của Plato.
Plato chào ðời tại Athens, Hy Lạp, vào nãm 428 hay 427 trýớc Tây Lịch (TL). Plato thuộc gia ðình quý phái cả về phía cha lẫn phía mẹ. Cha của Plato tên là Ariston dòng dõi Codros, vị vua cuối cùng của thành Athens và ðýợc coi là con cháu của thần Poseidon. Mẹ của Plato là Perictione có họ hàng với Solon, nhà luật học lừng danh của Hy Lạp. Plato có một ngýời chú tên là Critias, là một trong 30 nhân vật thuộc Hội Ðồng Hoạt Ðầu (conseil oligarchique).
Theo phong tục của các ðại gia ðình Hy Lạp, Plato ðýợc ðặt tên của ông nội là Aristocles vào ngày Thứ Sáu sau khi chào ðời, còn tên Plato là biệt hiệu, có lẽ vì vóc ngýời to lớn hoặc vì vầng trán cao rộng. Plato có một ngýời chị và hai anh là Adeimantus và Glaucon mà tên còn ðýợc nhắc nhở trong cuốn sách “Nền Cộng Hòa” (The Republic) trong vai ngýời ðối thoại của Socrates.
Sau khi Plato chào ðời ðýợc ít lâu, cha của ông qua ðời, mẹ tái giá với Pyrilampes, một ngýời chú họ ngoại và cũng là ngýời bạn, ngýời ủng hộ nhiệt thành Pericles, một chính khách ðã ðiều hành tốt ðẹp thành Athens trong các nãm 400 trýớc TL. Tại nhà của Pyrilampes, Plato ðýợc mẹ chãm sóc tới nãm lên 7 tuổi, rồi ðýợc theo trýờng học. Thời bấy giờ, trẻ em ðýợc huấn luyện tới nãm 14 tuổi về tập viết, tập ðọc và tập làm toán. Sau ðó tới nãm 18 tuổi là thời gian theo học phần thể dục, chuyên rèn luyện thân thể.
Thời gian ðầu của Plato là những nãm tàn phá do trận chiến tranh Peloponnesian mang tới. Do còn quá trẻ, Plato chýa ðýợc làm quen với chế ðộ dân chủ ðế quốc (imperial democracy) của Pericles cũng nhý phong trào ngụy biện (sophistic movement), nhýng do những ngýời trong họ hàng nhý Critias và Charmides, hai ngýời bạn cố tri của Socrates, Plato ðýợc nghe nói nhiều về nhà Ðại Hiền Triết Socrates.
Nãm 18 tuổi, Plato học hỏi với các triết gia và các nhà ngụy biện (sophistists). Từ nãm 20 tuổi Plato theo học Socrates trong 8 nãm liền, chấp nhận nền triết học cãn bản của Socrates cùng cách tranh luận theo thể vãn biện chứng (dialectic style). Ðây là cách tìm hiểu sự thật bằng các câu hỏi, câu giải ðáp và các câu hỏi kế tiếp. Vì quá ham thích Triết Học, Plato ðã ðem ðốt hết các tập thõ trữ tình và các bản bi kịch do ông sáng tác lúc thiếu thời.
Trong bức thý thứ bẩy, chính Plato ðã tự nhận rằng tham vọng ban ðầu của ông là Chính Trị. Ông ðã tham dự vào hàng ngũ những ngýời hoạt ðầu mà Critias là một trong các thủ lãnh, vì ông mong muốn thiết lập lại công bằng xã hội, tạo dựng hạnh phúc cho toàn dân bằng cách tự sửa lại cá nhân. Nhýng rồi cách bạo hành và chính thể chuyên chế của Hội Ðồng Hoạt Ðầu và nhất là sự lên án Socrates một cách bất công ðã khiến cho Plato từ bỏ ý ðịnh về chính trị. Sau khi Socrates bị bắt uống thuốc ðộc chết vào nãm 399 trýớc TL, có lẽ vì lo sợ cho sự an toàn của mình rồi lại do lòng công phẫn, Plato cùng vài môn ðệ của Socrates ðã tới ẩn náu tạm thời tại Megara, nõi ðây Plato theo học Euclid, nhà toán học danh tiếng.
Nãm 396 trýớc TL, Plato trở lại thành Athens và theo nhý luật ðịnh, ông phục vụ trong hàng ngũ kỵ binh tham chiến trong trận Corinth và trận này kết thúc bằng sự thất bại của xứ Athens trýớc xứ Sparta. Vào thời ðó, ngýời miền Athens thýờng hay ði lại nhiều nõi và vì ghê tởm cuộc chiến tranh vừa qua, Plato tìm ðýờng sang Ai Cập. Ông ðã mang theo rất nhiều thùng dầu ðể bán dần khi ði ðýờng. Ðầu tiên, ông dừng lại tại Crete rồi Cyrene. Ở nõi này ông nghiên cứu Toán Học với Theodorus, sau ðó có lẽ vào nãm 390, Plato mới tới Ai Cập. Tại Heliopolis, Plato ðã học hỏi về Thiên Vãn, Tôn Giáo và Hiến Pháp. Nhờ thời gian sống tại Ai Cập, Plato ðã quan sát kỹ lýỡng các phong tục rồi suy týởng và sau này, ông ðã bàn luận về những ðiều này trong các tác phẩm của ông.
Sau khi rời Ai Cập, Plato sang Ðại Hy Lạp, tới Tarentum và quen với Archytas. Thời gian lýu trú tại Tarentum ðã giúp cho ông rất nhiều nhờ trao ðổi tý týởng với Archytas là một nhà triết học kiêm chính khách, một ngýời ðã thành công trong việc duy trì tại Tarentum một chính phủ có quyền hành ðặt nền tảng trên Khoa Học và Triết Học.
Các cuộc ði xa ðã giúp cho Plato nhiều cõ hội làm quen với một số nhà sáng lập ra vài trýờng phái học thuật nhý Pythagoras, Heraclitus cũng nhý các nhà triết học Eleatic. Từ những nhận xét thực tế và các ðiều học hỏi từ Socrates, cộng với sở thích liên quan tới các vấn ðề chính trị, Plato ðã ði tới kết luận rằng chỉ những ngýời có kiến thức và các phẩm chất ðạo ðức mới ðáng ðýợc giao phó quyền lực ðể ðiều khiển các ngýời khác. Lý týởng triết học của Plato ðang cần có các cõ hội ðể áp dụng.
Vào thời bấy giờ, xứ Sicily ðang chìm ðắm trong một hoàn cảnh chính trị hỗn loạn. Dionysius ðã thành công trong việc lật ðổ nền cộng hòa và thiết lập tại Syracuse một chế ðộ chuyên chế. Dion, một ngýời học trò và cũng là bạn của Plato, ðã thúc giục Plato nên ðảm nhận việc giáo dục Dionysius, ðồng thời bạo chúa của thành Syracuse này cũng mời ông qua Ý Ðại Lợi. Ðây là một cõ hội ðể Plato thử áp dụng lý thuyết về chính quyền vào một hoàn cảnh thực tế. Plato tới Syracuse, ðýợc triều ðình của nõi này coi nhý thýợng khách. Về sau có lẽ do sự trả lời bạo chúa một cách vụng về hoặc vì tình bằng hữu của Plato ðối với Dion mà ông bị bạo chúa ghét bỏ. Plato bị tống giam và bị trao cho viên thuyền trýởng Pollis, ngýời xứ Sparta. Pollis ðã bán Plato tại Egina nhý một tên nô lệ. Plato ðýợc Anniceris, một nhân vật thuộc trýờng phái triết học Cyrenaic, chuộc ra với giá 20 mines. Ông trở lại thành Athens vào nãm 387.
Vào thời bấy giờ, nhiều môn ðệ của Socrates ðã thiết lập các trýờng học. Plato cũng muốn giảng dạy về Triết Học và Khoa Học. Ông liền thiết lập ngôi trýờng “Academos” tại ðầu kinh thành, gần Clone. Ngoài Triết Học, nhà trýờng còn chú trọng tới Khoa Học, Luật Pháp, Thiên Vãn, Sinh Học, Toán Học và Lý Thuyết Chính Trị. Ngôi trýờng này có thể coi là một trýờng Ðại Học chuyên ðào tạo các học viên ðủ khả nãng cai trị theo ðúng Pháp Luật. Trýờng “Academos” hay “Hàn Lâm Viện” có ban giảng huấn gồm các giáo sý chuyên khoa nhý Theatetus, ông tổ của môn học không gian. Nhờ các bậc thầy tài giỏi, nhà trýờng nhanh chóng tạo ðýợc các kết quả tốt ðẹp, học trò từ bốn phýõng ðổ về theo học rất ðông. Aristotle ðã là học viên xuất sắc nhất của trýờng. Trýờng Academos nổi danh hõn cả ngôi trýờng của Isocrates. Trýờng Academos tiếp tục hoạt ðộng trong hõn 8 thế kỷ, là một trung tâm nghiên cứu và phổ biến nền triết học của Plato (Platonic philosophy). Tại trýờng học này, Plato thýờng diễn giảng mà không cần tới bản thảo và các “bài toán” ðýợc ðề nghị cho các sinh viên cùng nhau giải ðáp. Trong thời gian giảng dạy, Plato ðã viết ra nhiều tác phẩm vấn ðáp (dialogues), phần lớn những tài liệu giảng huấn này ðã ðýợc lýu trữ và dịch sang nhiều ngôn ngữ. Vài tác phẩm lừng danh ban ðầu của Plato gồm: Charmides, Euthyphro, Ion và Laches,
Vào nãm 366 trýớc Tây Lịch, khi ðang nổi tiếng là ngýời ðứng ðầu ngôi trýờng Academos, Plato lại ðýợc Dion mời qua làm ổn ðịnh tình hình chính trị tại thành Syracuse. Vào thời gian này, Dionysius Già ðã chết, Dionysius Trẻ (Dionysius the Younger) lên thay thế khi gần 30 tuổi. Vì bị cha ngãn cách với chính trị, Dionysius Trẻ ðã sống một cuộc ðời lêu lổng. Dion ðã mời Platon vì muốn danh tiếng của ông có thể làm cho Dionysius Trẻ kiêng nể, vì muốn nhà ðại hiền triết ðảm nhiệm việc giáo dục vị vua còn trẻ này, và cũng vì muốn tránh sự lấn quyền của xứ Carthage trên ðất Sicily.
Do tình bạn với Dion, Plato miễn cýỡng phải sang Syracuse nhýng khi ðến nõi, Dion ðã bị lýu ðầy, Vua Dionysius Trẻ ðã ðón tiếp Plato rất huy hoàng nhýng lại không chịu ðể Plato hýớng dẫn, cũng nhý từ chối các lời khuyên bảo. Không biết vì sao, Dionysius Trẻ ðã lýu giữ ðýợc nhà ðại hiền triết trong gần một nãm trýờng và chỉ ðể ông ra ði với lời hứa sẽ trở lại. Trở về Athens, Plato tiếp tục dạy học. Trong thời gian này, ông ðã soạn các cuốn sách ðặc sắc nhý The Republic, The Sophist và Theaetetus...
Tới nãm 361 trýớc TL, Dionysius Trẻ phái một con tầu qua xứ Athens, nhắc lại lời hứa khi xýa và mời Plato sang Syracuse. Dionysius còn hứa sẽ ðón Dion trở về từ nõi lýu ðầy. Plato ðã nhận lời vì nghĩ tới Dion, vì muốn khuyên nhủ Dionysius “ðừng nô lệ hóa Sicily hay áp chế một xứ sở nào mà phải cai trị nõi ðó bằng Luật Pháp”. Plato ðã ðýợc Dionysius ðón tiếp tại Syracuse một cách rất nồng hậu nhýng mặc dù những lời tha thiết của Plato, Dion vẫn không ðýợc trả tự do. Hõn nữa, bạo chúa này còn từ chối “thi hành một cách ngay thẳng” và ðã không ðể cho “Triết Học và quyền hành thực sự gặp nhau”. Plato muốn bỏ ra về một lần nữa, ông bị bắt giam. Sau nhờ Archytas of Tarentum can thiệp, ông mới ðýợc phép rời khỏi Syracuse.
Trở về Athens, Plato nhất ðịnh không bao giờ dính líu vào chính trị nữa mặc dù nhiều học viên thuộc trýờng Academos của ông ðã gia nhập vào công cuộc viễn chinh của Dion chống lại Dionysius vào nãm 357 mà kết quả là sự sụp ðổ của chế ðộ bạo tàn.
Trong các nãm cuối ðời, Plato sống tại thành Athens và ðã soạn ra các tác phẩm nhý Timaeus, Crito và cuốn sách dang dở The Laws. Plato qua ðời vào nãm 348 hay 347 trýớc Tây Lịch, giữa thời kỳ nýớc Hy Lạp bị Philip II, vua miền Macedonia, xâm chiếm.
2/ Các tác phẩm của Plato.
Các tác phẩm còn lýu truyền tới ngày nay của Plato gồm 35 tập ðối thoại (dialogues) và 13 bức thý, một số tập này và bức thý bị nghi ngờ về tính ðích thực. Ðối thoại là một hình thức viết vãn trong ðó trình bày hai hay nhiều nhân vật, ðặt ra một vấn ðề, bàn luận các chỉ trích và các týõng phản giữa các ý týởng triết học. Các nhân vật trong tác phẩm với các cá tính khác nhau, quan ðiểm khác nhau ðã thảo luận cũng nhý tranh cãi cùng nhau về nhiều mặt ðối nghịch của một ðề tài. Plato ðã dùng phýõng pháp biện chứng của Socrates ðể trao ðổi các ý týởng. Trong các ðối thoại, Socrates ðã gặp gỡ một ngýời tự cho là hiểu biết nhiều, ðặt các câu hỏi cho ngýời này rồi dần dần ðýa tới phần kết luận là ngýời này chýa ðủ hiểu biết. Socrates nhý vậy ðã hiện dần ra nhý một ngýời khôn ngoan (the wiser) bởi vì ít nhất, ông ta ðã biết rằng ông không biết gì cả.
Phạm Vãn Tuấn và Võ Thị Diệu Hằng 04/12/2005
Plato (427 - 347 TTC) , nhà ðại Hiền triết cổ Hy Lạp
Những tác phẩm của Plato
Benjamin Jowett chuyển sang Anh ngữ
Xin bấm vào từng tựa ðề ðể ðọc tác phẩm của Platon
Tựa ðề Viết khoảng Tựa ðề Viết khoảng Tựa ðề Viết khoảng
Apology -390 -> -388 Ion -399 ->-390 Philebus -360 -> -348
Charmides, or Temperance -399 ->-390 Laches -399 ->-390 Protagoras -399 ->-390
Cratylus -388 -> -367 The L aws -388 -> -367 The Republic -388 -> -367
Critias -360 -> -348 Lysis -399 ->-390 Sophist -365 -> -361
Crito -390 -> -388 Meno -388 -> -367 Statesman -360
Euthydemus -388 -> -367 Parmenides -388 -> -367 Symposium -388 -> -367
Euthyphro -390 -> -388 Phaedo -388 -> -367 Theaetetus -388 -> -367
Gorgias -390 -> -388 Phaedrus -388 -> -367 Timaeus -360 -> -348
The Seventh Letter viết khoảng 360 ðến 348, 347 trýớc Công Nguyên
Những Sinh hoạt của Plato:
-390 -> -388 Sinh hoạt vãn chýõng thời kỳ 1 Laches Protagoras Apology
Charmides Hippias Minor Crito
Euthyphro Ion Gorgias
Lysis Hippias Major
-388 -> -367 Sinh hoạt vãn chýõng thời kỳ 2:
thành lập Hàn lâm viện
Meno Symposium Phaedrus
Cratylus Phaedo Parmenides
Euthydemus Republic Theatetus
Menexenus
-365 -> -361 Ðến Sicily (Sicile) Sophistes Politicus
-360 -> -348/7 Sinh hoạt vãn chýõng hời kỳ cuối Philebus Kritias The seventh Letter
Timaeus The Laws
Plato (Platon, trái) Aristolte (Aristote, phải)
Plato là nhà Ðại Hiền Triết và nhà Giáo Dục của thời Cổ Hy Lạp, ðồng thời cũng là một trong các nhà tý týởng quan trọng nhất, ðã viết ra nhiều tác phẩm giá trị, gây nên ảnh hýởng rộng lớn trong nền Triết Học Tây Phýõng.
1/ Cuộc ðời của Plato.
Plato chào ðời tại Athens, Hy Lạp, vào nãm 428 hay 427 trýớc Tây Lịch (TL). Plato thuộc gia ðình quý phái cả về phía cha lẫn phía mẹ. Cha của Plato tên là Ariston dòng dõi Codros, vị vua cuối cùng của thành Athens và ðýợc coi là con cháu của thần Poseidon. Mẹ của Plato là Perictione có họ hàng với Solon, nhà luật học lừng danh của Hy Lạp. Plato có một ngýời chú tên là Critias, là một trong 30 nhân vật thuộc Hội Ðồng Hoạt Ðầu (conseil oligarchique).
Theo phong tục của các ðại gia ðình Hy Lạp, Plato ðýợc ðặt tên của ông nội là Aristocles vào ngày Thứ Sáu sau khi chào ðời, còn tên Plato là biệt hiệu, có lẽ vì vóc ngýời to lớn hoặc vì vầng trán cao rộng. Plato có một ngýời chị và hai anh là Adeimantus và Glaucon mà tên còn ðýợc nhắc nhở trong cuốn sách “Nền Cộng Hòa” (The Republic) trong vai ngýời ðối thoại của Socrates.
Sau khi Plato chào ðời ðýợc ít lâu, cha của ông qua ðời, mẹ tái giá với Pyrilampes, một ngýời chú họ ngoại và cũng là ngýời bạn, ngýời ủng hộ nhiệt thành Pericles, một chính khách ðã ðiều hành tốt ðẹp thành Athens trong các nãm 400 trýớc TL. Tại nhà của Pyrilampes, Plato ðýợc mẹ chãm sóc tới nãm lên 7 tuổi, rồi ðýợc theo trýờng học. Thời bấy giờ, trẻ em ðýợc huấn luyện tới nãm 14 tuổi về tập viết, tập ðọc và tập làm toán. Sau ðó tới nãm 18 tuổi là thời gian theo học phần thể dục, chuyên rèn luyện thân thể.
Thời gian ðầu của Plato là những nãm tàn phá do trận chiến tranh Peloponnesian mang tới. Do còn quá trẻ, Plato chýa ðýợc làm quen với chế ðộ dân chủ ðế quốc (imperial democracy) của Pericles cũng nhý phong trào ngụy biện (sophistic movement), nhýng do những ngýời trong họ hàng nhý Critias và Charmides, hai ngýời bạn cố tri của Socrates, Plato ðýợc nghe nói nhiều về nhà Ðại Hiền Triết Socrates.
Nãm 18 tuổi, Plato học hỏi với các triết gia và các nhà ngụy biện (sophistists). Từ nãm 20 tuổi Plato theo học Socrates trong 8 nãm liền, chấp nhận nền triết học cãn bản của Socrates cùng cách tranh luận theo thể vãn biện chứng (dialectic style). Ðây là cách tìm hiểu sự thật bằng các câu hỏi, câu giải ðáp và các câu hỏi kế tiếp. Vì quá ham thích Triết Học, Plato ðã ðem ðốt hết các tập thõ trữ tình và các bản bi kịch do ông sáng tác lúc thiếu thời.
Trong bức thý thứ bẩy, chính Plato ðã tự nhận rằng tham vọng ban ðầu của ông là Chính Trị. Ông ðã tham dự vào hàng ngũ những ngýời hoạt ðầu mà Critias là một trong các thủ lãnh, vì ông mong muốn thiết lập lại công bằng xã hội, tạo dựng hạnh phúc cho toàn dân bằng cách tự sửa lại cá nhân. Nhýng rồi cách bạo hành và chính thể chuyên chế của Hội Ðồng Hoạt Ðầu và nhất là sự lên án Socrates một cách bất công ðã khiến cho Plato từ bỏ ý ðịnh về chính trị. Sau khi Socrates bị bắt uống thuốc ðộc chết vào nãm 399 trýớc TL, có lẽ vì lo sợ cho sự an toàn của mình rồi lại do lòng công phẫn, Plato cùng vài môn ðệ của Socrates ðã tới ẩn náu tạm thời tại Megara, nõi ðây Plato theo học Euclid, nhà toán học danh tiếng.
Nãm 396 trýớc TL, Plato trở lại thành Athens và theo nhý luật ðịnh, ông phục vụ trong hàng ngũ kỵ binh tham chiến trong trận Corinth và trận này kết thúc bằng sự thất bại của xứ Athens trýớc xứ Sparta. Vào thời ðó, ngýời miền Athens thýờng hay ði lại nhiều nõi và vì ghê tởm cuộc chiến tranh vừa qua, Plato tìm ðýờng sang Ai Cập. Ông ðã mang theo rất nhiều thùng dầu ðể bán dần khi ði ðýờng. Ðầu tiên, ông dừng lại tại Crete rồi Cyrene. Ở nõi này ông nghiên cứu Toán Học với Theodorus, sau ðó có lẽ vào nãm 390, Plato mới tới Ai Cập. Tại Heliopolis, Plato ðã học hỏi về Thiên Vãn, Tôn Giáo và Hiến Pháp. Nhờ thời gian sống tại Ai Cập, Plato ðã quan sát kỹ lýỡng các phong tục rồi suy týởng và sau này, ông ðã bàn luận về những ðiều này trong các tác phẩm của ông.
Sau khi rời Ai Cập, Plato sang Ðại Hy Lạp, tới Tarentum và quen với Archytas. Thời gian lýu trú tại Tarentum ðã giúp cho ông rất nhiều nhờ trao ðổi tý týởng với Archytas là một nhà triết học kiêm chính khách, một ngýời ðã thành công trong việc duy trì tại Tarentum một chính phủ có quyền hành ðặt nền tảng trên Khoa Học và Triết Học.
Các cuộc ði xa ðã giúp cho Plato nhiều cõ hội làm quen với một số nhà sáng lập ra vài trýờng phái học thuật nhý Pythagoras, Heraclitus cũng nhý các nhà triết học Eleatic. Từ những nhận xét thực tế và các ðiều học hỏi từ Socrates, cộng với sở thích liên quan tới các vấn ðề chính trị, Plato ðã ði tới kết luận rằng chỉ những ngýời có kiến thức và các phẩm chất ðạo ðức mới ðáng ðýợc giao phó quyền lực ðể ðiều khiển các ngýời khác. Lý týởng triết học của Plato ðang cần có các cõ hội ðể áp dụng.
Vào thời bấy giờ, xứ Sicily ðang chìm ðắm trong một hoàn cảnh chính trị hỗn loạn. Dionysius ðã thành công trong việc lật ðổ nền cộng hòa và thiết lập tại Syracuse một chế ðộ chuyên chế. Dion, một ngýời học trò và cũng là bạn của Plato, ðã thúc giục Plato nên ðảm nhận việc giáo dục Dionysius, ðồng thời bạo chúa của thành Syracuse này cũng mời ông qua Ý Ðại Lợi. Ðây là một cõ hội ðể Plato thử áp dụng lý thuyết về chính quyền vào một hoàn cảnh thực tế. Plato tới Syracuse, ðýợc triều ðình của nõi này coi nhý thýợng khách. Về sau có lẽ do sự trả lời bạo chúa một cách vụng về hoặc vì tình bằng hữu của Plato ðối với Dion mà ông bị bạo chúa ghét bỏ. Plato bị tống giam và bị trao cho viên thuyền trýởng Pollis, ngýời xứ Sparta. Pollis ðã bán Plato tại Egina nhý một tên nô lệ. Plato ðýợc Anniceris, một nhân vật thuộc trýờng phái triết học Cyrenaic, chuộc ra với giá 20 mines. Ông trở lại thành Athens vào nãm 387.
Vào thời bấy giờ, nhiều môn ðệ của Socrates ðã thiết lập các trýờng học. Plato cũng muốn giảng dạy về Triết Học và Khoa Học. Ông liền thiết lập ngôi trýờng “Academos” tại ðầu kinh thành, gần Clone. Ngoài Triết Học, nhà trýờng còn chú trọng tới Khoa Học, Luật Pháp, Thiên Vãn, Sinh Học, Toán Học và Lý Thuyết Chính Trị. Ngôi trýờng này có thể coi là một trýờng Ðại Học chuyên ðào tạo các học viên ðủ khả nãng cai trị theo ðúng Pháp Luật. Trýờng “Academos” hay “Hàn Lâm Viện” có ban giảng huấn gồm các giáo sý chuyên khoa nhý Theatetus, ông tổ của môn học không gian. Nhờ các bậc thầy tài giỏi, nhà trýờng nhanh chóng tạo ðýợc các kết quả tốt ðẹp, học trò từ bốn phýõng ðổ về theo học rất ðông. Aristotle ðã là học viên xuất sắc nhất của trýờng. Trýờng Academos nổi danh hõn cả ngôi trýờng của Isocrates. Trýờng Academos tiếp tục hoạt ðộng trong hõn 8 thế kỷ, là một trung tâm nghiên cứu và phổ biến nền triết học của Plato (Platonic philosophy). Tại trýờng học này, Plato thýờng diễn giảng mà không cần tới bản thảo và các “bài toán” ðýợc ðề nghị cho các sinh viên cùng nhau giải ðáp. Trong thời gian giảng dạy, Plato ðã viết ra nhiều tác phẩm vấn ðáp (dialogues), phần lớn những tài liệu giảng huấn này ðã ðýợc lýu trữ và dịch sang nhiều ngôn ngữ. Vài tác phẩm lừng danh ban ðầu của Plato gồm: Charmides, Euthyphro, Ion và Laches,
Vào nãm 366 trýớc Tây Lịch, khi ðang nổi tiếng là ngýời ðứng ðầu ngôi trýờng Academos, Plato lại ðýợc Dion mời qua làm ổn ðịnh tình hình chính trị tại thành Syracuse. Vào thời gian này, Dionysius Già ðã chết, Dionysius Trẻ (Dionysius the Younger) lên thay thế khi gần 30 tuổi. Vì bị cha ngãn cách với chính trị, Dionysius Trẻ ðã sống một cuộc ðời lêu lổng. Dion ðã mời Platon vì muốn danh tiếng của ông có thể làm cho Dionysius Trẻ kiêng nể, vì muốn nhà ðại hiền triết ðảm nhiệm việc giáo dục vị vua còn trẻ này, và cũng vì muốn tránh sự lấn quyền của xứ Carthage trên ðất Sicily.
Do tình bạn với Dion, Plato miễn cýỡng phải sang Syracuse nhýng khi ðến nõi, Dion ðã bị lýu ðầy, Vua Dionysius Trẻ ðã ðón tiếp Plato rất huy hoàng nhýng lại không chịu ðể Plato hýớng dẫn, cũng nhý từ chối các lời khuyên bảo. Không biết vì sao, Dionysius Trẻ ðã lýu giữ ðýợc nhà ðại hiền triết trong gần một nãm trýờng và chỉ ðể ông ra ði với lời hứa sẽ trở lại. Trở về Athens, Plato tiếp tục dạy học. Trong thời gian này, ông ðã soạn các cuốn sách ðặc sắc nhý The Republic, The Sophist và Theaetetus...
Tới nãm 361 trýớc TL, Dionysius Trẻ phái một con tầu qua xứ Athens, nhắc lại lời hứa khi xýa và mời Plato sang Syracuse. Dionysius còn hứa sẽ ðón Dion trở về từ nõi lýu ðầy. Plato ðã nhận lời vì nghĩ tới Dion, vì muốn khuyên nhủ Dionysius “ðừng nô lệ hóa Sicily hay áp chế một xứ sở nào mà phải cai trị nõi ðó bằng Luật Pháp”. Plato ðã ðýợc Dionysius ðón tiếp tại Syracuse một cách rất nồng hậu nhýng mặc dù những lời tha thiết của Plato, Dion vẫn không ðýợc trả tự do. Hõn nữa, bạo chúa này còn từ chối “thi hành một cách ngay thẳng” và ðã không ðể cho “Triết Học và quyền hành thực sự gặp nhau”. Plato muốn bỏ ra về một lần nữa, ông bị bắt giam. Sau nhờ Archytas of Tarentum can thiệp, ông mới ðýợc phép rời khỏi Syracuse.
Trở về Athens, Plato nhất ðịnh không bao giờ dính líu vào chính trị nữa mặc dù nhiều học viên thuộc trýờng Academos của ông ðã gia nhập vào công cuộc viễn chinh của Dion chống lại Dionysius vào nãm 357 mà kết quả là sự sụp ðổ của chế ðộ bạo tàn.
Trong các nãm cuối ðời, Plato sống tại thành Athens và ðã soạn ra các tác phẩm nhý Timaeus, Crito và cuốn sách dang dở The Laws. Plato qua ðời vào nãm 348 hay 347 trýớc Tây Lịch, giữa thời kỳ nýớc Hy Lạp bị Philip II, vua miền Macedonia, xâm chiếm.
2/ Các tác phẩm của Plato.
Các tác phẩm còn lýu truyền tới ngày nay của Plato gồm 35 tập ðối thoại (dialogues) và 13 bức thý, một số tập này và bức thý bị nghi ngờ về tính ðích thực. Ðối thoại là một hình thức viết vãn trong ðó trình bày hai hay nhiều nhân vật, ðặt ra một vấn ðề, bàn luận các chỉ trích và các týõng phản giữa các ý týởng triết học. Các nhân vật trong tác phẩm với các cá tính khác nhau, quan ðiểm khác nhau ðã thảo luận cũng nhý tranh cãi cùng nhau về nhiều mặt ðối nghịch của một ðề tài. Plato ðã dùng phýõng pháp biện chứng của Socrates ðể trao ðổi các ý týởng. Trong các ðối thoại, Socrates ðã gặp gỡ một ngýời tự cho là hiểu biết nhiều, ðặt các câu hỏi cho ngýời này rồi dần dần ðýa tới phần kết luận là ngýời này chýa ðủ hiểu biết. Socrates nhý vậy ðã hiện dần ra nhý một ngýời khôn ngoan (the wiser) bởi vì ít nhất, ông ta ðã biết rằng ông không biết gì cả.
