Post by Huu Le on Sept 7, 2007 1:01:34 GMT 9
HOA
Song Thao
Chẳng phải tự nhiên tôi viết về hoa mặc dầu tôi rất thích viết về hoa. Thýờng thì hoa ði với mùa xuân. Mùa xuân mà không ðýợc trang trí hoa lá cành là mùa xuân… dỏm. Bây giờ là mùa hè, sáng dậy ðã có nắng chui vào tận giýờng ngủ ðánh thức. Cùng với mặt trời tôi nghĩ là mùa hè mới là mùa rực rỡ nhất của hoa. Nắng và hoa dýờng nhý không ði với nhau vì nắng thýờng hay chõi trò bắt nạt dùng sức nóng thiêu ðốt hoa. Nhýng hoa lại cần ánh nắng rực rỡ ðể khoe hết vẻ diễm lệ của màu sắc. Hoa với nắng nhý tình vợ chồng: khắc nhau ðó mà hợp nhau ðó. Cái khắc và cái hợp quyện vào nhau, biết chìm nổi với nhau, biết chõi trò hình và bóng với nhau. Lúc nào là hình lúc nào là bóng, hai con ngýời phối hợp với nhau bằng ðịnh mệnh nhý biết tung biết hứng ðúng lúc. Tình vợ chồng lặng lẽ núp bóng cuộc sống. Nó có ðó mà nhý không có ðó. Chỉ khi nào nó bỏ ði, ngýời ta mới hốt hoảng trong trống vắng.
Nay kệ bõ võ mùa xuân tới
Ra výờn ta ngắm lan làm vui
Õn em khi nhớ bùi ngùi ðó
Nhýng tận trời cao vói khó rồi
(Nguyễn Nam An)
Õ hay, hình nhý tôi ðang nói chuyện hoa và nắng thì phải! Mình tiếp tục câu chuyện nhé. Chớm hè, nõi thủ ðô Ottawa của Canada, có hội hoa uất kim hýõng. Hàng chục ngàn bông hoa nằm trải ra thành những vạt màu rực rỡ. Dân chúng và du khách từ khắp nõi ðổ vể trảy hội. Lần ðầu dự hội, tôi ngõ ngẩn với những thảm hoa, chỗ thì ðỏ, chỗ thì vàng, chỗ hồng chỗ tím, chỗ trắng chỗ ðen… Uất kim hýõng có bao nhiêu màu sắc thì nõi ðây những sắc màu ðó tụ hội lại ðủ. Cứ nhý là ðang ở Hòa Lan, quê hýõng của uất kim hýõng vậy. Thì uất kim hýõng này là tình nghĩa Hòa Lan ðối với Canada chứ gì nữa! Chuyện nhý thế này. Trong Thế Chiến Thứ Hai, khi Hòa Lan bị chiếm ðóng, hoàng gia Hòa Lan chạy qua tá túc ở thủ ðô Canada. Khi chiến tranh chấm dứt, các ông hoàng bà chúa trở về nýớc trong lòng mang theo sự biết õn ðất nýớc ðã cho họ tá túc trong lúc nguy nan. Ðể tạ cái õn lớn lao ðó, mỗi nãm, vào lúc chớm hè, hoàng gia Hòa Lan lại gửi từng chuyến bay chở uất kim hýõng qua thủ ðô Canada. Nãm nay, nhân kỷ niệm 60 nãm chấm dứt Thế Chiến Hai, họ còn gửi thêm cô công chúa Margriet qua dự hội. Cô công chúa này ðáng lẽ là ngýời Canada nếu nãm 1944, Canada không làm một cử chỉ ðặc biệt cho hoàng gia. Cô ðýợc sanh ra trong một bệnh viện ở Ottawa nên, theo thông lệ quốc tế, cô sinh trên ðất Canada thì là một thần dân Canada. Nhýng ðúng ngày cô ra ðời, chính phủ Canada ðã công bố là cãn phòng bệnh viện nõi cô ðýợc sinh ra là thuộc ðất nýớc Hòa Lan. Nhý vậy, cô vẫn mang quốc tịch Hòa Lan!
Cám õn bằng hoa, chuyện mọi ngýời vẫn thýờng làm. Nhýng không phải bằng nhiều chục ngàn cây hoa. Thýờng thì chỉ một bó. Với hoa, chúng ta ðã nhờ những sứ giả kiều diễm này nói dùm chúng ta những ðiều dấu yêu. Mừng một ðứa trẻ chào ðời, chung vui trong một dịp lễ, tỏ tình với ngýời yêu, ðón ngày hạnh phúc của hôn nhân, biểu tỏ một lời xin lỗi hay thýõng tiếc một ngýời ra ði, chúng ta ðều nói bằng hoa. Ngýời ta gán cho mỗi loài hoa, mỗi sắc hoa một tiếng nói riêng. Tiếng nói của tình yêu thýõng, nhất là tình yêu nam nữ, là loài hoa hồng. Ngày biểu tỏ tình yêu là ngày Valentine, 14 tháng 2 mỗi nãm. Ðây là một ngày lễ của cả thế giới. Nãm nay, theo Hiệp Hội Trồng Hoa và Cây cảnh Hoa Kỳ, dân chúng Mỹ ðã tặng nhau tới trên 175 triệu bông hoa. Hoa hồng là hoa của ngày Valentine. Mà hoa hồng ðỏ là thông dụng nhất. 66% tổng số hoa hồng ðýợc tiêu thụ là hoa hồng ðỏ. Màu ðỏ, nhìn vào ðã thấy thắm thiết! Cuộc thãm dò cũng cho thấy là có 39% tặng nguyên một bó hoa và 23% chỉ tặng một bông hoa. Mua một bó hoa mà chỉ tặng mỗi ngýời một bông thì ngýời ta tặng ðýợc nhiều ngýời hõn. Lối tặng… xé lẻ này có lợi về kinh tế nhýng không có nghĩa là xé lẻ tình yêu. Tình yêu không phải là thứ ðể chia nên dù là một bó hay một bông hoa tình vẫn ðầy nhý nhau. Có lẽ vì vậy nên, vẫn theo cuộc thãm dò này, 82% số ngýời mua bông tặng là cánh mày râu!
Hoa là biểu týợng của niềm vui. Vui nhất là… vui nhý tết! Tết Việt Nam là của hoa mai.
Xuân này em có về không
Nhành mai cố quận nở bông dịu dàng
Nhu mì kiều diễm thu trang
Nhành mai phố cũ dịu dàng nở bông
(Bùi Giáng)
Những ngày chợ hoa tết Saigon, mai làm výõng giả cả con ðýờng Nguyễn Huệ. Những cụm màu vàng chói lên dýới nắng xuân. Ngýời ta lũ lýợt du xuân trong chợ hoa ngày tết. Những cành mai ðýợc sãm soi, ðánh giá trên từng cánh hoa, từng búp hoa, từng dáng cành, từng thế ðứng. Quan trọng hõn cả là hoa có mãn khai vào ðúng giao thừa và ba ngày tết không. Mai ẻo lả nên mai thýờng vắn số. Mai chýng tết thýờng chỉ ðýợc 3 hay 4 ngày, có loại chỉ ðýợc một ngày. Kiếp phù du của mai ðã ðýợc một nông dân cải ðổi. Tên ông nông dân cứu mai này là Phạm Vãn Hiếu, ngýời làng Long Tuyền, tỉnh Cần Thõ, ðã có ðúng nửa thế kỷ gắn bó với mai. Nãm 1993, ông nghiên cứu thành công cách làm cho mai kéo dài ngày thọ. Mai của ông Hiếu sống ðýợc khoảng 10 ðến 15 ngày, giữ nguyên ðýợc sắc màu mà cánh hoa lại to, bung ðều rất ðẹp mắt. Nhiều khi cành ðã khô, cây ðã héo mà cánh hoa vẫn không chịu lìa cành, thà chết khô, quyện chặt. Ông Hiếu, có biệt danh là Nãm Hiếu, có tài chi mà làm mai cãi lại ý trời ðýợc nhý vậy? Hỏi ông thì ông ỡm ờ : “Ðó là tổng hợp các chế phẩm dinh dýỡng và ðo mây, ðoán gió, hiểu trời…” Gặng hỏi mãi thì ông hé lộ thêm chút ðỉnh : “Cũng phải mất nãm sáu nãm lao tâm khổ tứ. Sáng ra Ðại Học Cần Thõ làm quen, học hỏi, xin tài liệu các thày rồi về nhà mầy mò ðọc lại. Chế phẩm nào có tác dụng cho lá, cho cành; hóa chất nào kềm chế trái… Nông sản thì mênh mông nên tôi chỉ nhắm vào cây mai”.
Chỉ nhắm vào cây mai cũng ðủ cho ông hốt bạc. Sau khi giữ ðýợc cánh hoa, ông lại làm cho lá mai tự rụng!
Muốn mai nở ðúng vào ngày tết, nhà výờn phải tuốt lá vào khoảng giữa tháng chạp âm lịch. Ðây là một công việc khá phiền phức và tốn kém. Thýờng thì mỗi nhà výờn phải thuê hàng chục ngýời tuốt lá trong hai ngày mới xong. Ông Nãm Hiếu không mất công nhý vậy. Ðúng ngày tuốt lá, ông một mình ðủng ðỉnh ra výờn phun ðều lên lá một loại hỗn hợp chế phẩm dinh dýỡng. Ba ngày sau, lá mai chuyển mầu rồi từ từ rụng!
Mai là hoa tết trong Nam, ðào là hoa tết ngoài Bắc. Cành ðào sắc hồng ðỏ có nét ðẹp khác mai sắc vàng. Cả hai ðều là linh hồn của ngày tết cổ truyền Việt Nam. Cái nôi của hoa ðào là vùng Nhật Tân nằm giáp ranh Hà Nội. Phần ðất ðuôi của dinh Lẫm xýa chuyên trồng ðào tiến vua nay vẫn còn rộ lên màu hoa ðào mỗi ðộ xuân về. Nhýng khung cảnh nhý trong truyện cổ tích này sẽ còn ðýợc bao lâu nữa? Ngýời dân trồng ðào ðang lo cho số phận của khu ðất nổi tiếng với loại ðào bích tiến vua trýớc sự xâm lãng thô bạo của các tòa nhà lầu, các biệt thự lộng lẫy ðang thi nhau mọc lên. Sẽ không còn ðất cho hoa nữa. Xi mãng cốt sắt sẽ vùi lấp những cành ðào rộ hoa mỗi dịp xuân về. Còn ðâu những cành ðào ðã e ấp ði vào truyền thuyết?
Truyền thuyết ðýợc kể lại rằng: Mùa xuân nãm Kỷ Dậu 1789, sau khi ðại thắng quân Thanh, vua Quang Trung tiến quân vào Ngọc Hồi, giữa výờn bích ðào, ðã cho ngýời mang một cành ðẹp nhất vào thành Phú Xuân tặng Ngọc Hân Công Chúa. Ðó là một truyền thuyết ðẹp trong lịch sử. Nhýng các nhà sử học thì lại bác bỏ câu chuyện thi vị này. Giáo Sý Trần Quốc Výợng cho là lịch sử nýớc ta thýờng pha trộn giữa truyền thuyết và hiện thực mà chuyện cành bích ðào vua Quang Trung tặng Công Chúa Ngọc Hân là một ví dụ. Theo Giáo Sý Výợng thì mối tình sâu ðậm giữa Công Chúa Ngọc Hân và vua Quang Trung còn không có thì truyền thuyết cành hoa ðào tặng ngýời tình của vị vua xuất thân áo vải lại càng không thể có. Cái uyên bác của các nhà sử học vẫn không thể xóa ðýợc trong lòng ngýời dân Nhật Tân sự kiêu hãnh của nõi sản sinh ra cành bích ðào truyền thuyết. Ông Nguyễn Vãn Sửu, một nghệ nhân ðã có tới bốn ðời trồng hoa ðào nõi dinh Lẫm này vẫn lắc ðầu quầy quậy : “Cụ nội tôi kể cho ông tôi nghe, ông tôi kể lại với bố tôi, rồi bố tôi kể cho tôi. Bốn ðời ngýời, tới nay tôi gần 70 tuổi, vậy mang tuổi tác của bốn ðời ngýời ra ðể so sánh với mốc lịch sử nửa ðầu thế kỷ XVIII thì gần lắm! Tôi nghĩ, ðôi khi các nhà sử học cũng quên những chi tiết khi ghi chép, và có thể câu chuyện này cũng là một sự quên lãng.”
Chuyện của 216 nãm về trýớc ðã thuộc về quá khứ. Cứ cho cành bích ðào làm chứng nhân của một mối tình výõng giả cho nó ðẹp. Có hề chi! Chuyện cành ðào của lịch sử cận ðại thì chẳng có mối tình nào dính dáng vào. Nó là một cú bất ngờ xảy ra vào cái Tết nãm 1962. Bốn chục nãm sau, trong một cuộc mạn ðàm với tuần báo Việt Tide, ông Cao Xuân Vỹ, cựu Tổng Giám Ðốc Thanh Niên kiêm Thủ Lãnh Thanh Niên Cộng Hòa dýới thời Tổng Thống Ngô Ðình Diệm, ðã tiết lộ sự kiện bên lề lịch sử này. Ðó là việc ông Hồ Chí Minh ðã gửi tặng Tổng Thống Ngô Ðình Diệm một cành ðào vào dịp tết qua phái ðoàn Ấn Ðộ trong Ủy Hội Quốc tế. “Dinh Ðộc Lập có nhận không? Ðýợc Việt Tide gặng hỏi về việc ðó, cụ Cao Xuân Vỹ hồi týởng lại câu chuyện của mùa Xuân 1963. Tổng Thống Diệm lúc ðó rất ngạc nhiên và hỏi Chánh Sự Vụ Sở Nội Dịch Phủ Tổng Thống là ông Tôn Thất Thiết và yêu cầu Giám Ðốc Nha Nghi Lễ Phủ Tổng Thống liên lạc với Bộ Ngoại Giao ðể tìm hiểu. Câu trả lời của Bộ là cũng không hay biết gì về việc này. Cụ Vỹ có nhớ là nhiều ngýời ðã bàn bạc với Tổng Thống Diệm, với ý chung là ‘ngýời ta biếu thì mình nhận, còn dùng vào việc gì thì hạ hồi phân giải’. Cành ðào ðó sau ðýợc phía Ấn Ðộ chuyển tới, một cành ðào rất ðẹp và ðýợc trýng ở Phòng Khánh Tiết dinh Ðộc Lập”.
Hà Nội kinh kỳ là thành phố của hoa. Hoa Hà Nội trong trí nhớ của tôi là những quán bán hoa bên bờ hồ Hoàn Kiếm. Những quán muôn sắc này ðã bị dẹp từ lâu. Hoa theo chân những ðôi quang gánh len lỏi vào khắp hang cùng ngõ hẻm cùng cái dáng chạy lanh chanh của những nàng thôn nữ áo nâu non. Bây giờ hoa Hà Nội cýỡi xe ðạp khoe hýõng khoe sắc trên khắp ðýờng phố.
Cô gái Nghi Tàm thồ hoa vào thành phố
cô chở hoa hay hoa chở cô
chiếc xe ðạp ði qua những con phố cổ
Hà Nội hõn 40 nãm
hạt bụi cũ không bay
trên tán lá bàng con chim xýa
còn nằm nguyên trong tổ
hồn tôi cong
nhý một cánh cúc gầy.
(Trần Mộng Tú)
Hoa là tình yêu, là hòa bình. Giới hippy ðã tôn vinh hoa trong phong trào phản chiến tại thành phố San Francisco, thánh ðịa của giới râu dài, áo hoa và những âm thanh cuồng loạn của một số tuổi trẻ Hoa kỳ. “Vào mùa hè nãm 1968 ðýợc gọi là Mùa Hè Của Tình Yêu (Summer Of Love) ðã có sự tập họp của khoảng 100 ngàn ngýời có mặt tại khu Height và Ashbury. Ðó là những ngày hội của hoa và của âm nhạc. Ngýời tham dự ðều gắn một cánh hoa trên tóc, ðúng với lời ca: “If you’re going to San Francisco, be sure to wear some flowers in your hair…” của bài San Francisco. Cũng từ ðó danh từ Flower Power ra ðời ðể nói lên sức mạnh của hoa, tuợng trýng cho hòa bình. Hình ảnh của bông hoa do một thiếu nữ Hippy gắn vào mũi súng của một quân nhân trong lực lýợng chống bạo ðộng trong một cuộc biểu tình phản chiến tại Mỹ ðã trở thành một hình ảnh khó phai mờ trong trí óc mọi ngýời”. Trích ðoạn trên là ðoạn vãn của ngýời hiền khô ðýợc gắn… oan cái hỗn danh “Vua Hippy”, ký giả Trýờng Kỳ, trong cuốn hồi ký “Một Thời Nhạc Trẻ”.
Thông ðiệp tình yêu của hoa chính là sự dịu dàng làm nguôi ngoai ði những thúc phọc của cuộc ðời vốn nhiều tranh ðua và thúc hối. Cái mà chúng ta thýờng gặp ngày nay trong cuộc sống bon chen và nhộn nhịp là stress. Cái áp lực của cuộc sống với những ngýời chung quanh ðã làm buồn nản một số ngýời. Ký giả An Duy của báo Thanh Niên ðã kể lại chuyện trong gia ðình có một bà mẹ nóng tính, hay la lối, gây gổ với chồng. Ông chồng khốn khổ này ðã chống lại bằng một thứ vũ khí kỳ khôi: hoa lan! “Ba bố trí một khoảnh sân trýớc nhà ðể trồng hoa lan. Ba cho biết: ‘Lúc nào mẹ các con nổi nóng, ba sẽ ra týới hoa ðể tránh cãi lại với mẹ’. Giải pháp của ba tôi quả thật rất có hiệu nghiệm. Khi mẹ tôi vừa chuẩn bị ‘Ông này…’ là ba vội býớc ra výờn lan. Lúc nóng giận muốn nói cho thỏa lòng mà không có ðối týợng nghe, mẹ bực mình lắm. Không tha cho ba, mẹ cũng ra výờn lan. Thế nhýng nghe mùi thõm của hoa ‘bạch ngọc ðiểm’, ðồng thời nhìn thấy hoa ðýợc treo trên cao, rễ bám vào những cục than, mẹ tôi quên giận, nêu thắc mắc: ‘Hóa ra hoa lan không trồng bằng ðất hay cát mà trồng bằng than hả ông?’. Cõn nóng giận của mẹ ðã ðýợc hạ nhiệt. Khi tôi trở thành thiếu nữ, trong lần phụ ba týới lan, ba ðã cãn dặn tôi: ‘Khi nào con lập gia ðình, nhất ðịnh con phải trồng hoa trong nhà nghe không!’”
Nóng tính ai bằng nhà ðộc tài Saddam Hussein của Iraq. Nằm trong tù, ông cũng biết tìm tới hoa ðể ngẫm tới sự ðời. Mỗi ngày, trong ba tiếng ðồng hồ thý giãn và tập thể dục, ông ðã chãm sóc mảnh výờn nhỏ của riêng ông, sống với hoa ðể làm ðẹp cho cuộc sống. Dầu hết sức muộn màng!
05/2005
Song Thao
Song Thao
Chẳng phải tự nhiên tôi viết về hoa mặc dầu tôi rất thích viết về hoa. Thýờng thì hoa ði với mùa xuân. Mùa xuân mà không ðýợc trang trí hoa lá cành là mùa xuân… dỏm. Bây giờ là mùa hè, sáng dậy ðã có nắng chui vào tận giýờng ngủ ðánh thức. Cùng với mặt trời tôi nghĩ là mùa hè mới là mùa rực rỡ nhất của hoa. Nắng và hoa dýờng nhý không ði với nhau vì nắng thýờng hay chõi trò bắt nạt dùng sức nóng thiêu ðốt hoa. Nhýng hoa lại cần ánh nắng rực rỡ ðể khoe hết vẻ diễm lệ của màu sắc. Hoa với nắng nhý tình vợ chồng: khắc nhau ðó mà hợp nhau ðó. Cái khắc và cái hợp quyện vào nhau, biết chìm nổi với nhau, biết chõi trò hình và bóng với nhau. Lúc nào là hình lúc nào là bóng, hai con ngýời phối hợp với nhau bằng ðịnh mệnh nhý biết tung biết hứng ðúng lúc. Tình vợ chồng lặng lẽ núp bóng cuộc sống. Nó có ðó mà nhý không có ðó. Chỉ khi nào nó bỏ ði, ngýời ta mới hốt hoảng trong trống vắng.
Nay kệ bõ võ mùa xuân tới
Ra výờn ta ngắm lan làm vui
Õn em khi nhớ bùi ngùi ðó
Nhýng tận trời cao vói khó rồi
(Nguyễn Nam An)
Õ hay, hình nhý tôi ðang nói chuyện hoa và nắng thì phải! Mình tiếp tục câu chuyện nhé. Chớm hè, nõi thủ ðô Ottawa của Canada, có hội hoa uất kim hýõng. Hàng chục ngàn bông hoa nằm trải ra thành những vạt màu rực rỡ. Dân chúng và du khách từ khắp nõi ðổ vể trảy hội. Lần ðầu dự hội, tôi ngõ ngẩn với những thảm hoa, chỗ thì ðỏ, chỗ thì vàng, chỗ hồng chỗ tím, chỗ trắng chỗ ðen… Uất kim hýõng có bao nhiêu màu sắc thì nõi ðây những sắc màu ðó tụ hội lại ðủ. Cứ nhý là ðang ở Hòa Lan, quê hýõng của uất kim hýõng vậy. Thì uất kim hýõng này là tình nghĩa Hòa Lan ðối với Canada chứ gì nữa! Chuyện nhý thế này. Trong Thế Chiến Thứ Hai, khi Hòa Lan bị chiếm ðóng, hoàng gia Hòa Lan chạy qua tá túc ở thủ ðô Canada. Khi chiến tranh chấm dứt, các ông hoàng bà chúa trở về nýớc trong lòng mang theo sự biết õn ðất nýớc ðã cho họ tá túc trong lúc nguy nan. Ðể tạ cái õn lớn lao ðó, mỗi nãm, vào lúc chớm hè, hoàng gia Hòa Lan lại gửi từng chuyến bay chở uất kim hýõng qua thủ ðô Canada. Nãm nay, nhân kỷ niệm 60 nãm chấm dứt Thế Chiến Hai, họ còn gửi thêm cô công chúa Margriet qua dự hội. Cô công chúa này ðáng lẽ là ngýời Canada nếu nãm 1944, Canada không làm một cử chỉ ðặc biệt cho hoàng gia. Cô ðýợc sanh ra trong một bệnh viện ở Ottawa nên, theo thông lệ quốc tế, cô sinh trên ðất Canada thì là một thần dân Canada. Nhýng ðúng ngày cô ra ðời, chính phủ Canada ðã công bố là cãn phòng bệnh viện nõi cô ðýợc sinh ra là thuộc ðất nýớc Hòa Lan. Nhý vậy, cô vẫn mang quốc tịch Hòa Lan!
Cám õn bằng hoa, chuyện mọi ngýời vẫn thýờng làm. Nhýng không phải bằng nhiều chục ngàn cây hoa. Thýờng thì chỉ một bó. Với hoa, chúng ta ðã nhờ những sứ giả kiều diễm này nói dùm chúng ta những ðiều dấu yêu. Mừng một ðứa trẻ chào ðời, chung vui trong một dịp lễ, tỏ tình với ngýời yêu, ðón ngày hạnh phúc của hôn nhân, biểu tỏ một lời xin lỗi hay thýõng tiếc một ngýời ra ði, chúng ta ðều nói bằng hoa. Ngýời ta gán cho mỗi loài hoa, mỗi sắc hoa một tiếng nói riêng. Tiếng nói của tình yêu thýõng, nhất là tình yêu nam nữ, là loài hoa hồng. Ngày biểu tỏ tình yêu là ngày Valentine, 14 tháng 2 mỗi nãm. Ðây là một ngày lễ của cả thế giới. Nãm nay, theo Hiệp Hội Trồng Hoa và Cây cảnh Hoa Kỳ, dân chúng Mỹ ðã tặng nhau tới trên 175 triệu bông hoa. Hoa hồng là hoa của ngày Valentine. Mà hoa hồng ðỏ là thông dụng nhất. 66% tổng số hoa hồng ðýợc tiêu thụ là hoa hồng ðỏ. Màu ðỏ, nhìn vào ðã thấy thắm thiết! Cuộc thãm dò cũng cho thấy là có 39% tặng nguyên một bó hoa và 23% chỉ tặng một bông hoa. Mua một bó hoa mà chỉ tặng mỗi ngýời một bông thì ngýời ta tặng ðýợc nhiều ngýời hõn. Lối tặng… xé lẻ này có lợi về kinh tế nhýng không có nghĩa là xé lẻ tình yêu. Tình yêu không phải là thứ ðể chia nên dù là một bó hay một bông hoa tình vẫn ðầy nhý nhau. Có lẽ vì vậy nên, vẫn theo cuộc thãm dò này, 82% số ngýời mua bông tặng là cánh mày râu!
Hoa là biểu týợng của niềm vui. Vui nhất là… vui nhý tết! Tết Việt Nam là của hoa mai.
Xuân này em có về không
Nhành mai cố quận nở bông dịu dàng
Nhu mì kiều diễm thu trang
Nhành mai phố cũ dịu dàng nở bông
(Bùi Giáng)
Những ngày chợ hoa tết Saigon, mai làm výõng giả cả con ðýờng Nguyễn Huệ. Những cụm màu vàng chói lên dýới nắng xuân. Ngýời ta lũ lýợt du xuân trong chợ hoa ngày tết. Những cành mai ðýợc sãm soi, ðánh giá trên từng cánh hoa, từng búp hoa, từng dáng cành, từng thế ðứng. Quan trọng hõn cả là hoa có mãn khai vào ðúng giao thừa và ba ngày tết không. Mai ẻo lả nên mai thýờng vắn số. Mai chýng tết thýờng chỉ ðýợc 3 hay 4 ngày, có loại chỉ ðýợc một ngày. Kiếp phù du của mai ðã ðýợc một nông dân cải ðổi. Tên ông nông dân cứu mai này là Phạm Vãn Hiếu, ngýời làng Long Tuyền, tỉnh Cần Thõ, ðã có ðúng nửa thế kỷ gắn bó với mai. Nãm 1993, ông nghiên cứu thành công cách làm cho mai kéo dài ngày thọ. Mai của ông Hiếu sống ðýợc khoảng 10 ðến 15 ngày, giữ nguyên ðýợc sắc màu mà cánh hoa lại to, bung ðều rất ðẹp mắt. Nhiều khi cành ðã khô, cây ðã héo mà cánh hoa vẫn không chịu lìa cành, thà chết khô, quyện chặt. Ông Hiếu, có biệt danh là Nãm Hiếu, có tài chi mà làm mai cãi lại ý trời ðýợc nhý vậy? Hỏi ông thì ông ỡm ờ : “Ðó là tổng hợp các chế phẩm dinh dýỡng và ðo mây, ðoán gió, hiểu trời…” Gặng hỏi mãi thì ông hé lộ thêm chút ðỉnh : “Cũng phải mất nãm sáu nãm lao tâm khổ tứ. Sáng ra Ðại Học Cần Thõ làm quen, học hỏi, xin tài liệu các thày rồi về nhà mầy mò ðọc lại. Chế phẩm nào có tác dụng cho lá, cho cành; hóa chất nào kềm chế trái… Nông sản thì mênh mông nên tôi chỉ nhắm vào cây mai”.
Chỉ nhắm vào cây mai cũng ðủ cho ông hốt bạc. Sau khi giữ ðýợc cánh hoa, ông lại làm cho lá mai tự rụng!
Muốn mai nở ðúng vào ngày tết, nhà výờn phải tuốt lá vào khoảng giữa tháng chạp âm lịch. Ðây là một công việc khá phiền phức và tốn kém. Thýờng thì mỗi nhà výờn phải thuê hàng chục ngýời tuốt lá trong hai ngày mới xong. Ông Nãm Hiếu không mất công nhý vậy. Ðúng ngày tuốt lá, ông một mình ðủng ðỉnh ra výờn phun ðều lên lá một loại hỗn hợp chế phẩm dinh dýỡng. Ba ngày sau, lá mai chuyển mầu rồi từ từ rụng!
Mai là hoa tết trong Nam, ðào là hoa tết ngoài Bắc. Cành ðào sắc hồng ðỏ có nét ðẹp khác mai sắc vàng. Cả hai ðều là linh hồn của ngày tết cổ truyền Việt Nam. Cái nôi của hoa ðào là vùng Nhật Tân nằm giáp ranh Hà Nội. Phần ðất ðuôi của dinh Lẫm xýa chuyên trồng ðào tiến vua nay vẫn còn rộ lên màu hoa ðào mỗi ðộ xuân về. Nhýng khung cảnh nhý trong truyện cổ tích này sẽ còn ðýợc bao lâu nữa? Ngýời dân trồng ðào ðang lo cho số phận của khu ðất nổi tiếng với loại ðào bích tiến vua trýớc sự xâm lãng thô bạo của các tòa nhà lầu, các biệt thự lộng lẫy ðang thi nhau mọc lên. Sẽ không còn ðất cho hoa nữa. Xi mãng cốt sắt sẽ vùi lấp những cành ðào rộ hoa mỗi dịp xuân về. Còn ðâu những cành ðào ðã e ấp ði vào truyền thuyết?
Truyền thuyết ðýợc kể lại rằng: Mùa xuân nãm Kỷ Dậu 1789, sau khi ðại thắng quân Thanh, vua Quang Trung tiến quân vào Ngọc Hồi, giữa výờn bích ðào, ðã cho ngýời mang một cành ðẹp nhất vào thành Phú Xuân tặng Ngọc Hân Công Chúa. Ðó là một truyền thuyết ðẹp trong lịch sử. Nhýng các nhà sử học thì lại bác bỏ câu chuyện thi vị này. Giáo Sý Trần Quốc Výợng cho là lịch sử nýớc ta thýờng pha trộn giữa truyền thuyết và hiện thực mà chuyện cành bích ðào vua Quang Trung tặng Công Chúa Ngọc Hân là một ví dụ. Theo Giáo Sý Výợng thì mối tình sâu ðậm giữa Công Chúa Ngọc Hân và vua Quang Trung còn không có thì truyền thuyết cành hoa ðào tặng ngýời tình của vị vua xuất thân áo vải lại càng không thể có. Cái uyên bác của các nhà sử học vẫn không thể xóa ðýợc trong lòng ngýời dân Nhật Tân sự kiêu hãnh của nõi sản sinh ra cành bích ðào truyền thuyết. Ông Nguyễn Vãn Sửu, một nghệ nhân ðã có tới bốn ðời trồng hoa ðào nõi dinh Lẫm này vẫn lắc ðầu quầy quậy : “Cụ nội tôi kể cho ông tôi nghe, ông tôi kể lại với bố tôi, rồi bố tôi kể cho tôi. Bốn ðời ngýời, tới nay tôi gần 70 tuổi, vậy mang tuổi tác của bốn ðời ngýời ra ðể so sánh với mốc lịch sử nửa ðầu thế kỷ XVIII thì gần lắm! Tôi nghĩ, ðôi khi các nhà sử học cũng quên những chi tiết khi ghi chép, và có thể câu chuyện này cũng là một sự quên lãng.”
Chuyện của 216 nãm về trýớc ðã thuộc về quá khứ. Cứ cho cành bích ðào làm chứng nhân của một mối tình výõng giả cho nó ðẹp. Có hề chi! Chuyện cành ðào của lịch sử cận ðại thì chẳng có mối tình nào dính dáng vào. Nó là một cú bất ngờ xảy ra vào cái Tết nãm 1962. Bốn chục nãm sau, trong một cuộc mạn ðàm với tuần báo Việt Tide, ông Cao Xuân Vỹ, cựu Tổng Giám Ðốc Thanh Niên kiêm Thủ Lãnh Thanh Niên Cộng Hòa dýới thời Tổng Thống Ngô Ðình Diệm, ðã tiết lộ sự kiện bên lề lịch sử này. Ðó là việc ông Hồ Chí Minh ðã gửi tặng Tổng Thống Ngô Ðình Diệm một cành ðào vào dịp tết qua phái ðoàn Ấn Ðộ trong Ủy Hội Quốc tế. “Dinh Ðộc Lập có nhận không? Ðýợc Việt Tide gặng hỏi về việc ðó, cụ Cao Xuân Vỹ hồi týởng lại câu chuyện của mùa Xuân 1963. Tổng Thống Diệm lúc ðó rất ngạc nhiên và hỏi Chánh Sự Vụ Sở Nội Dịch Phủ Tổng Thống là ông Tôn Thất Thiết và yêu cầu Giám Ðốc Nha Nghi Lễ Phủ Tổng Thống liên lạc với Bộ Ngoại Giao ðể tìm hiểu. Câu trả lời của Bộ là cũng không hay biết gì về việc này. Cụ Vỹ có nhớ là nhiều ngýời ðã bàn bạc với Tổng Thống Diệm, với ý chung là ‘ngýời ta biếu thì mình nhận, còn dùng vào việc gì thì hạ hồi phân giải’. Cành ðào ðó sau ðýợc phía Ấn Ðộ chuyển tới, một cành ðào rất ðẹp và ðýợc trýng ở Phòng Khánh Tiết dinh Ðộc Lập”.
Hà Nội kinh kỳ là thành phố của hoa. Hoa Hà Nội trong trí nhớ của tôi là những quán bán hoa bên bờ hồ Hoàn Kiếm. Những quán muôn sắc này ðã bị dẹp từ lâu. Hoa theo chân những ðôi quang gánh len lỏi vào khắp hang cùng ngõ hẻm cùng cái dáng chạy lanh chanh của những nàng thôn nữ áo nâu non. Bây giờ hoa Hà Nội cýỡi xe ðạp khoe hýõng khoe sắc trên khắp ðýờng phố.
Cô gái Nghi Tàm thồ hoa vào thành phố
cô chở hoa hay hoa chở cô
chiếc xe ðạp ði qua những con phố cổ
Hà Nội hõn 40 nãm
hạt bụi cũ không bay
trên tán lá bàng con chim xýa
còn nằm nguyên trong tổ
hồn tôi cong
nhý một cánh cúc gầy.
(Trần Mộng Tú)
Hoa là tình yêu, là hòa bình. Giới hippy ðã tôn vinh hoa trong phong trào phản chiến tại thành phố San Francisco, thánh ðịa của giới râu dài, áo hoa và những âm thanh cuồng loạn của một số tuổi trẻ Hoa kỳ. “Vào mùa hè nãm 1968 ðýợc gọi là Mùa Hè Của Tình Yêu (Summer Of Love) ðã có sự tập họp của khoảng 100 ngàn ngýời có mặt tại khu Height và Ashbury. Ðó là những ngày hội của hoa và của âm nhạc. Ngýời tham dự ðều gắn một cánh hoa trên tóc, ðúng với lời ca: “If you’re going to San Francisco, be sure to wear some flowers in your hair…” của bài San Francisco. Cũng từ ðó danh từ Flower Power ra ðời ðể nói lên sức mạnh của hoa, tuợng trýng cho hòa bình. Hình ảnh của bông hoa do một thiếu nữ Hippy gắn vào mũi súng của một quân nhân trong lực lýợng chống bạo ðộng trong một cuộc biểu tình phản chiến tại Mỹ ðã trở thành một hình ảnh khó phai mờ trong trí óc mọi ngýời”. Trích ðoạn trên là ðoạn vãn của ngýời hiền khô ðýợc gắn… oan cái hỗn danh “Vua Hippy”, ký giả Trýờng Kỳ, trong cuốn hồi ký “Một Thời Nhạc Trẻ”.
Thông ðiệp tình yêu của hoa chính là sự dịu dàng làm nguôi ngoai ði những thúc phọc của cuộc ðời vốn nhiều tranh ðua và thúc hối. Cái mà chúng ta thýờng gặp ngày nay trong cuộc sống bon chen và nhộn nhịp là stress. Cái áp lực của cuộc sống với những ngýời chung quanh ðã làm buồn nản một số ngýời. Ký giả An Duy của báo Thanh Niên ðã kể lại chuyện trong gia ðình có một bà mẹ nóng tính, hay la lối, gây gổ với chồng. Ông chồng khốn khổ này ðã chống lại bằng một thứ vũ khí kỳ khôi: hoa lan! “Ba bố trí một khoảnh sân trýớc nhà ðể trồng hoa lan. Ba cho biết: ‘Lúc nào mẹ các con nổi nóng, ba sẽ ra týới hoa ðể tránh cãi lại với mẹ’. Giải pháp của ba tôi quả thật rất có hiệu nghiệm. Khi mẹ tôi vừa chuẩn bị ‘Ông này…’ là ba vội býớc ra výờn lan. Lúc nóng giận muốn nói cho thỏa lòng mà không có ðối týợng nghe, mẹ bực mình lắm. Không tha cho ba, mẹ cũng ra výờn lan. Thế nhýng nghe mùi thõm của hoa ‘bạch ngọc ðiểm’, ðồng thời nhìn thấy hoa ðýợc treo trên cao, rễ bám vào những cục than, mẹ tôi quên giận, nêu thắc mắc: ‘Hóa ra hoa lan không trồng bằng ðất hay cát mà trồng bằng than hả ông?’. Cõn nóng giận của mẹ ðã ðýợc hạ nhiệt. Khi tôi trở thành thiếu nữ, trong lần phụ ba týới lan, ba ðã cãn dặn tôi: ‘Khi nào con lập gia ðình, nhất ðịnh con phải trồng hoa trong nhà nghe không!’”
Nóng tính ai bằng nhà ðộc tài Saddam Hussein của Iraq. Nằm trong tù, ông cũng biết tìm tới hoa ðể ngẫm tới sự ðời. Mỗi ngày, trong ba tiếng ðồng hồ thý giãn và tập thể dục, ông ðã chãm sóc mảnh výờn nhỏ của riêng ông, sống với hoa ðể làm ðẹp cho cuộc sống. Dầu hết sức muộn màng!
05/2005
Song Thao