Post by Huu Le on Sept 7, 2007 1:20:59 GMT 9
THẾ HỆ X
Song Thao
Bộ trýởng Bộ Nhân Lực Canada Lloyd Axworthy của Ðảng Liberal vừa nhậm chức, sau khi duyệt lại tình trạng thất nghiệp trầm trọng tại Canada, ðã phải thốt lên: “Chúng ta sẽ có một thế hệ lạc lõng trýớc mắt nếu chúng ta không hành ðộng ngay...Ýu tiên quan trọng nhất là phải cho giới trẻ cõ may tin týởng là họ sẽ có việc làm trong týõng lai”.
Ông Axworthy ðã bắt mạch ðúng cãn bệnh của giới trẻ Canada hiện nay. Học xong ra trýờng mấy khi vớ ðýợc job ngon ngay. Chỗ nào cần ngýời là y nhý rằng có kèm theo ðiều kiện vài nãm kinh nghiệm. Lấy ðâu ra? Ðành phải ôm những job hợp ðồng ngắn hạn vài tháng hay một nãmlà cùng. Vậy mà trong thời buổi kinh tế suy thoái này cứ chỗ nào có cho nghỉ việc là phần lo81n thấy giới trẻ lãnh ðủ. Ít thâm niên,ít kinh nghiệm hõn là phải ðội nón ra ði. Kể từ lúc bắt ðầu nạn kinh tế suy thoái vào tháng 3 nãm 1990 tới nay, số thanh niên từ 15 tới 24 tuổi ðã mất 374 ngàn việc làm. Ở Quebec 14.7 phần trãm thanh niên từ 20 ðến 24 tuổi bị thất nghiệp trong khi tỷ lệ thất nghiệp chung tại canada chỉ có 11.6 phần trãm. Thế hệ trýớc, một sinh viên tốt nghiệp thì có tới 10 xí nghiệp chờ nhận vào làm việc, ngày nay một xí nghiệp có thể lựa chọn giửa 100 sinh viê tốt nghiệp cho một công việc. Nãm ngoái, công ty Creative Research International làm một cuộc phỏng vấn 800 thanh niên trên khắp Canada về mối quan tâm hàng ðầu của họ. 69 phần trãm trả lời ðó là việc làm. 72 phần trãm thanh niên gốc Pháp và 58 phần trãm thanh niên gốc Anh ðồng ý là việc làm cững chắc quan trọng hõn là tiền bạc.
Vì không kiếm ðýợc việc làm nên một nửa số thanh niên nam nữ tới nãm 24 tuổi vẫn còn phải ở nhà ãn bám bố mẹ. Một ðiều thýờng ðối với ngýời Việt nhýng bất thýờng ðối với dân bản xứ. Thông thýờng ra thì ở ðây con cái từ 18 tuổi trở lên ðều có khuynh hýớng ra riêng sống tự lập.
Một bàn thãm dò khác của Công Ty Creative Research International vào nãm 1992 ðã cho biết “ngân sách” trung bình hàng nãm của một thanh niên nhý sau: Vệ sinh cá nhân: 300ðô; quần áo: 472 ðô; tiền chợ: 624 ðô; ðĩa hát, bãng nhạc, báo chí..v..v..: 676 ðô; giải trí: 884 ðô; ãn tiệm: 936 ðô. Tổng cộng: 3892 ðô.
Nhật báo The Gazette xuất bản tại Montreal ngày 6 tháng 11 vừa qua ðã có một loạt bài ðặc biệt về thế hệ trẻ từ 15 tới 24 tuổi mà họ gọi là Thế Hệ X, theo nhý chữ dùng trong một cuốn tiểu thuyết xuất bản nãm 1991 của nhà vãn Douglas Coupland ở Vancouver. Thế hệ này bao gồm gần một triệu thanh niên ở Quebec và 3 triệu 8 thanh niên trên toàn quốc Canada. Thế hệ X trýởng thành với bệnh Aids, hiếp dâm, dao súng và áo thung in hình Mike Tyson. Nhýng thế hệ này cũng là thế hệ có học thức nhất từ trýớc tới nay với hõn 105 ngàn sinh viên Ðại Học ở Quebec – gấp ðôi nãm 1970.
Ðây cũng là thế hệ ðầu tiên lớn lên trýớc màn ảnh TV, nõi mà trýớc khi kết thúc bậc tiểu học chúng ðã bị nhồi vào ðầu trung bình 8000 vụ án mạng. Còn sex thì tràn lan trên màn ảnh lớn cũng nhý màn ảnh nhỏ với những cảnh trắng trợn và những pha khỏa thân nhì rõ ràng từ phía trýớc. Không phải chỉ coi không thôi. Theo thống kê thì một nửa số em ở lớp 11 ðã biết mùi ðời!
Thế hệ X là thế hệ sống trong một gia ðình ít con cái (1 hoặc 2 con là nhiều), ngýời mẹ ði làm, ðýợc ãn mặc ðầy ðủ và có nhiều tự do hõn các thế hệ trýớc. Nhýng ðây cũng là thế hệ của gia ðình tan vỡ. Nửa số gia ðình ở Quebec có cha mẹ ly dị. Số trẻ em bỏ gia ðình ði bụi ðời ngoài ðýờng phố cũng tãng. Nguyên ở thành phố Montreal, theo thống kê của tòa Thị Chính, thì có 5000 em vô gia cý nhýng Cõ Quan Y Tế Liên hiệp Quốc (WHO) thì ðýa ra con số 14 ngàn trẻ em lang thang trên ðýờng phố Montreal.
Thế hệ X ra ðời vào lúc các giá trị xã hội bị ðảo lộn và tan rã. Tỷ lệ số trẻ em dýới 19 tuổi tự tử tại Quebec là 17.9 phần trãm và tại Canada là 12.9 phần trãm. Lấy vợ lấy chồng không phải là “mốt” của thời ðại này. Trong nhóm tuổi từ 20 tới 24 chỉ có 3 phần trãm nam và 6 phần trãm nữ lập gia ðình so với 12 phần trãm nam và gần 18 phần trãm nữ vào nãm 1975. Trong nhóm tuổi từ 25 tới 29 có 7 phần trãm nam và 9 phần trãm nữ lên xe hoa so với 16 phần trãm nam và hõn 12 phần trãm nữ váo nãm 1975.
Thế hệ này lớn lên trong một xã hội ða chủng với nhiều sắc dân thiểu số ðến ðịnh cý. Trong một cuộc thãm dò của Tạp Chí L’ Actualité nãm nay, phân nửa thanh niên Quebec nói là họ nghĩ sẽ có thể có một Thủ Hiến tỉnh bang Quebec là ngýời da ðen trong vòng 15 nãm nữa!
Theo thống kê thì lớp tuổi từ 15 tới 24 tại Quebec chỉ có trên 1 phần trãm da ðen, gần 2 phần trãm Á Châu, hõn 3 phần trãm Ý, gần 2 phần trãm Inuit, 1 phần trãm thổ dân da ðỏ so với 81 phần trãm gốc Pháp và 4 phần trãm gốc Anh.
Trong số 2 phần trãm nhỏ nhoi thanh niên gốc Á Châu có bao nhiêu phần trãm thanh niên Việt Nam chúng ta? Thống kê không cho biết nhýng trong 8 thanh niên nam nữ ðýợc báo The Gazette phỏng vấn có một ngýời Việt Nam: cô Hang Le Hong ( Lê Hồng Hằng?).
Cô Hằng nãm nay 22 tuổi, thông thạo Anh và Pháp Ngữ, thông minh, ham hoạt ðộng. Theo cha mẹ tới ðịnh cý tại Montreal từ hồi mới 5 tuổi, cô Hằng tốt nghiệp Ðại Học Concordia về Tài Chánh và Kế Toán. trong thời gian theo học, Hằng hoạt ðộng rất hãng say. Với tý cách Phó Chủ Tịch Hội Tài Chánh (Finance Society) trýờng Concordia, cô ðã tổ chức một buổi tiệc trà tiếp tân ðể giới thiệu một số doanh nhân với các sinh viên. Mùa thu nãm ngoái, có 5 xí nghiệp lớn tới tuyển ngýời tại Concordia và các Ðại Học khác. Ðó là Anderson Consulting, General Electric Canada Inc., Chubb Insurance Company of Canada, Ngân Hàng Hongkong và Ngân Hàng Laurentien. Trung bình có khoảng 100ứng viên tranh nhau một công việc tốt. Hằng là một ngýời chiếm ðýợc một job khá tốt của Chubb Insurance Company of Canada. Kinh nghiệm của Hằng: “Bạn phải có một kế hoạch dài hạn. Ðừng ðợi tới semester cuối mới hốt hoảng ði kiếm việc”. Trong bốn kỳ hè liên tiếp kể từ hè 1989, Hằng ðã làm Phụ Tá Quản Lý hồ bõi tại Thị Xã St Bruno.
Giống nhý những ngýời trẻ tuổi khác, Hằng cho biết cô không muốn suốt ðời chỉ biết có làm việc và làm việc tuy cô cũng nhìn nhận là kinh tế làm mọi ngýời bấn loạn. Nhìn về týõng lai, cô cho biết cô thích một gia ðình có 4 con nhýng cũng thấy trên thực tế chỉ nên có hai con thôi!
Những gì mà cha mẹ khuyên dạy, cô ghi nhớ ðýợc hai ðiều. Một của mẹ: Ngày hôm nay con có mọi thứ, ngày mai con có thể mất hết. Cha mẹ cô ðã mất tất cả tài sản khi cộng sản chiếm miền Nam. Một của cha: Nên nhớ con là ngýời thiểu số sắc tộc, con ðừng trông mong gì vào sự quen biết.
*
Loại bài ðặc biệt của nhật báo The Gazette ðã vẽ ra cho thế hệ trẻ một xã hội chật ních những khó khãn mà ðể sống còn tuổi trẻ phải vất vả tranh ðua, bền chí trong học hành cũng nhý khi ra trýờng. Tuổi trẻ dân bản xứ vất vả một phần thì tuổi trẻ dân thiểu số sắc tộc vất vả mýời phần. Vậy mà bằng trí thông minh sẵn có, bằng sự cần cù truyền thống của dân tộc, tuổi trẻ Việt Nam ðã gặt hái ðýợc nhiều thành công trong xã hội lắm bon chen này.
Cái ðáng quí của những ngýời trẻ Việt Nam không chỉ có vậy. Hai vai gánh vác sự nghiệp, họ còn ðeo trên lýng nỗi khắc khoải về quê hýõng dân tộc.
Tối thứ bảy 6 tháng 11 vừa qua, Hội Trýờng Marie Gérin Lajoie Của Ðại Học UQUAM ðã không còn một chỗ trống trong ðêm vãn nghệ Tuổi Trẻ và Quê Hýõng do Liên Hội Sinh Viên Việt Nam tại Montreal tổ chức. Ðây là ðêm vãn nghệ Liên Trýờng lần thứ tám. Tám nãm liền không gián ðoạn, sinh viên Việt Nam ðều ðặn mang ðến cho khán giả những chýõng trình vãn nghệ ðặc sắc ðầy ắp tình tự dân tộc.
Mỗi tiết mục là một nét ðộc ðáo mà tiết mục nào cũng là những tiết mục hợp diễn ðòi hỏi nhiều công phu luyện tập. Suốt bốn tiếng rýỡi ðồng hồ sân khấu lúc nào cũng vui nhộn, hấp dẫn, trẻ trung và sôi ðộng. Ðiều ðáng ghi nhận là tất cả các vũ khúc và các vở kịch ðều do sinh viên tự sáng tác và trình diễn. Buổi vãn nghệ là một tập họp ðông ðảo của sinh viên 15 trýờng Ðại Học và cao Ðẳng ở montreal cộng thêm Ðại Học Sherbrooke và Ðại Học Laval ở Quebec.
Nét ðộc ðáo của các buổi Vãn Nghệ Liên Trýờng mỗi nãm là lối giới thiệu các màn trình diễn. Không phải là lối giới thiệu cứng ngắc của một hoạt náo viên nhý thýờng thấy mà là lối giới thiệu dí dỏm, khôi hài ý nhị của từng cặp sinh viên nói chuyện với nhau rất dễ thýõng. Có thể nói mỗi lần giới thiệu thì chính nó là một tiết mục vãn nghệ gọn ghẽ và duyên dáng. Các hoạt náo viên tài tử này nói nãng rất tự nhiên và lýu loát, kết hợp ca dao, hát hò, thõ vãn, lịch sử, hài hýớc, thời sự và ngay cả ðời sống thýờng nhật trong khuôn viên Ðại Học làm khán giả cýời ngiêng ngả thú vị. Không khí Hội trýờng lúc nào cũng sinh ðộng và týõi mát mà không một buổi vãn nghệ chuyên nghiệp nào có ðýợc.
Loáng thoáng những lời phê bình nghe ðýợc của khán giả. Mỗi nãm mỗi ðộc ðáo, chẳng nãm nào giống nãm nào, tụi nhỏ làm ðýợc quá chứ!...Ðúng là tuổi trẻ, thật vui nhộn mà cũng thật cảm ðộng!... Dễ thýõng và ðáng quý quá!
Cũng loáng thoáng nghe lén ðýợc câu chuyện của mấy cô sinh viên ngồi ở hàng ghế sau. Mấy cô than với nhau là nhiều khi chẳng hiểu mấy bạn mình ở trên sân khấu nói gì. Nguyễn Du, Nguyễn Trãi, Phạm Thiên Thý là ai mà nghe tên lạ hoắc, hát hò gì mà rắc rối khó hiểu quá.
*
Chuyện nghe lén lẽ ra chẳng nên khai ra ðây làm gì. Nhýng từ câu chuyện này mới thấy nẩy sinh ra vấn ðề.
Những ngýời trẻ cùng một thế hệ mà ngýời thì nắm bắt ðýợc tinh hoa của dân tộc, ngýời thì chẳng hiểu mô tê gì những câu nói vãn vẻ của tiếng mẹ ðẻ. Sự tình này do ðâu mà ra? Do giáo dục gia ðình hay do thời gian rời bỏ quê hýõng lâu mau khác nhau? Cùng một thế hệ ðã vậy, thế hệ sinh viên sắp tới gồm những em sanh ðẻ tại ðây có nhiều em không biết ðọc, biết viết tiếng Việt hoặc tệ hõn nữa có những em không nói ðýợc tiếng Việt thì sẽ ra sao?
Vấn ðề ðặt ra nghe mà nhức nhối cái ðầu. Chúng ta chẳng ít thì nhiều ðều phải tự thấy mình có trách nhiệm với thế hệ ðàn em. Chúng ta sẽ phải làm gì cho những ngýời trẻ Việt Nam không phải chỉ mang cái xác Việt Nam mà phải là một con ngýời Việt Nam ðích thực từ thân xác tới tâm hồn.
Với tài tổ chức, với tình yêu quê hýõng dân tộc, với niệt huyết của tuổi trẻ nhý những sinh viên tổ chức và góp phần trong ðêm vãn nghệ Liên Trýờng vừa qua ðã chứng tỏ, ngýời ta vững tin là nếu ðýợc khuyến khích và giúp ðỡ, tuổi trẻ có thể tự tạo cho mình những cõ hội gặp gỡ trong một bầu không khí trẻ trung, sinh ðộng và thýõng yêu ðể ðýa nhau tìm về cội nguồn dân tộc.
Thế hệ sinh viên hiện tại, thế hệ của những ngýời hoặc ðã có một thời sống ở Việt Nam, hoặc còn có thể có một số hiểu biết về vãn hóa Việt Nam, là thế hệ bản lề, là cây cầu nối liền hai bờ sông: bờ bên ðông và bờ bên tây. Cây cầu này cần phải ðýợc giữ vững cho những thế hệ sau výợt qua ðể bắt ðýợc hõi hýớng của quê hýõng.
Ông Bộ Trýởng Bộ Nhân lực Canada Axworthy kêu gọi phải hành ðộng ngay ðể khỏi có một thế hệ lạc lõng. Vấn ðề của ngýời Việt hải ngoại chúng ta còn cấp bách hõn nhiều. Nếu chúng ta không hành ðộng ngay thì cây cầu sẽ sụp ðổ và chúng ta chẳng còn một cõ may nào ðể có ðýợc một cây cầu khác.
Nắng Mới, Montreal, số 27, tháng 12/1993
Song Thao
Song Thao
Bộ trýởng Bộ Nhân Lực Canada Lloyd Axworthy của Ðảng Liberal vừa nhậm chức, sau khi duyệt lại tình trạng thất nghiệp trầm trọng tại Canada, ðã phải thốt lên: “Chúng ta sẽ có một thế hệ lạc lõng trýớc mắt nếu chúng ta không hành ðộng ngay...Ýu tiên quan trọng nhất là phải cho giới trẻ cõ may tin týởng là họ sẽ có việc làm trong týõng lai”.
Ông Axworthy ðã bắt mạch ðúng cãn bệnh của giới trẻ Canada hiện nay. Học xong ra trýờng mấy khi vớ ðýợc job ngon ngay. Chỗ nào cần ngýời là y nhý rằng có kèm theo ðiều kiện vài nãm kinh nghiệm. Lấy ðâu ra? Ðành phải ôm những job hợp ðồng ngắn hạn vài tháng hay một nãmlà cùng. Vậy mà trong thời buổi kinh tế suy thoái này cứ chỗ nào có cho nghỉ việc là phần lo81n thấy giới trẻ lãnh ðủ. Ít thâm niên,ít kinh nghiệm hõn là phải ðội nón ra ði. Kể từ lúc bắt ðầu nạn kinh tế suy thoái vào tháng 3 nãm 1990 tới nay, số thanh niên từ 15 tới 24 tuổi ðã mất 374 ngàn việc làm. Ở Quebec 14.7 phần trãm thanh niên từ 20 ðến 24 tuổi bị thất nghiệp trong khi tỷ lệ thất nghiệp chung tại canada chỉ có 11.6 phần trãm. Thế hệ trýớc, một sinh viên tốt nghiệp thì có tới 10 xí nghiệp chờ nhận vào làm việc, ngày nay một xí nghiệp có thể lựa chọn giửa 100 sinh viê tốt nghiệp cho một công việc. Nãm ngoái, công ty Creative Research International làm một cuộc phỏng vấn 800 thanh niên trên khắp Canada về mối quan tâm hàng ðầu của họ. 69 phần trãm trả lời ðó là việc làm. 72 phần trãm thanh niên gốc Pháp và 58 phần trãm thanh niên gốc Anh ðồng ý là việc làm cững chắc quan trọng hõn là tiền bạc.
Vì không kiếm ðýợc việc làm nên một nửa số thanh niên nam nữ tới nãm 24 tuổi vẫn còn phải ở nhà ãn bám bố mẹ. Một ðiều thýờng ðối với ngýời Việt nhýng bất thýờng ðối với dân bản xứ. Thông thýờng ra thì ở ðây con cái từ 18 tuổi trở lên ðều có khuynh hýớng ra riêng sống tự lập.
Một bàn thãm dò khác của Công Ty Creative Research International vào nãm 1992 ðã cho biết “ngân sách” trung bình hàng nãm của một thanh niên nhý sau: Vệ sinh cá nhân: 300ðô; quần áo: 472 ðô; tiền chợ: 624 ðô; ðĩa hát, bãng nhạc, báo chí..v..v..: 676 ðô; giải trí: 884 ðô; ãn tiệm: 936 ðô. Tổng cộng: 3892 ðô.
Nhật báo The Gazette xuất bản tại Montreal ngày 6 tháng 11 vừa qua ðã có một loạt bài ðặc biệt về thế hệ trẻ từ 15 tới 24 tuổi mà họ gọi là Thế Hệ X, theo nhý chữ dùng trong một cuốn tiểu thuyết xuất bản nãm 1991 của nhà vãn Douglas Coupland ở Vancouver. Thế hệ này bao gồm gần một triệu thanh niên ở Quebec và 3 triệu 8 thanh niên trên toàn quốc Canada. Thế hệ X trýởng thành với bệnh Aids, hiếp dâm, dao súng và áo thung in hình Mike Tyson. Nhýng thế hệ này cũng là thế hệ có học thức nhất từ trýớc tới nay với hõn 105 ngàn sinh viên Ðại Học ở Quebec – gấp ðôi nãm 1970.
Ðây cũng là thế hệ ðầu tiên lớn lên trýớc màn ảnh TV, nõi mà trýớc khi kết thúc bậc tiểu học chúng ðã bị nhồi vào ðầu trung bình 8000 vụ án mạng. Còn sex thì tràn lan trên màn ảnh lớn cũng nhý màn ảnh nhỏ với những cảnh trắng trợn và những pha khỏa thân nhì rõ ràng từ phía trýớc. Không phải chỉ coi không thôi. Theo thống kê thì một nửa số em ở lớp 11 ðã biết mùi ðời!
Thế hệ X là thế hệ sống trong một gia ðình ít con cái (1 hoặc 2 con là nhiều), ngýời mẹ ði làm, ðýợc ãn mặc ðầy ðủ và có nhiều tự do hõn các thế hệ trýớc. Nhýng ðây cũng là thế hệ của gia ðình tan vỡ. Nửa số gia ðình ở Quebec có cha mẹ ly dị. Số trẻ em bỏ gia ðình ði bụi ðời ngoài ðýờng phố cũng tãng. Nguyên ở thành phố Montreal, theo thống kê của tòa Thị Chính, thì có 5000 em vô gia cý nhýng Cõ Quan Y Tế Liên hiệp Quốc (WHO) thì ðýa ra con số 14 ngàn trẻ em lang thang trên ðýờng phố Montreal.
Thế hệ X ra ðời vào lúc các giá trị xã hội bị ðảo lộn và tan rã. Tỷ lệ số trẻ em dýới 19 tuổi tự tử tại Quebec là 17.9 phần trãm và tại Canada là 12.9 phần trãm. Lấy vợ lấy chồng không phải là “mốt” của thời ðại này. Trong nhóm tuổi từ 20 tới 24 chỉ có 3 phần trãm nam và 6 phần trãm nữ lập gia ðình so với 12 phần trãm nam và gần 18 phần trãm nữ vào nãm 1975. Trong nhóm tuổi từ 25 tới 29 có 7 phần trãm nam và 9 phần trãm nữ lên xe hoa so với 16 phần trãm nam và hõn 12 phần trãm nữ váo nãm 1975.
Thế hệ này lớn lên trong một xã hội ða chủng với nhiều sắc dân thiểu số ðến ðịnh cý. Trong một cuộc thãm dò của Tạp Chí L’ Actualité nãm nay, phân nửa thanh niên Quebec nói là họ nghĩ sẽ có thể có một Thủ Hiến tỉnh bang Quebec là ngýời da ðen trong vòng 15 nãm nữa!
Theo thống kê thì lớp tuổi từ 15 tới 24 tại Quebec chỉ có trên 1 phần trãm da ðen, gần 2 phần trãm Á Châu, hõn 3 phần trãm Ý, gần 2 phần trãm Inuit, 1 phần trãm thổ dân da ðỏ so với 81 phần trãm gốc Pháp và 4 phần trãm gốc Anh.
Trong số 2 phần trãm nhỏ nhoi thanh niên gốc Á Châu có bao nhiêu phần trãm thanh niên Việt Nam chúng ta? Thống kê không cho biết nhýng trong 8 thanh niên nam nữ ðýợc báo The Gazette phỏng vấn có một ngýời Việt Nam: cô Hang Le Hong ( Lê Hồng Hằng?).
Cô Hằng nãm nay 22 tuổi, thông thạo Anh và Pháp Ngữ, thông minh, ham hoạt ðộng. Theo cha mẹ tới ðịnh cý tại Montreal từ hồi mới 5 tuổi, cô Hằng tốt nghiệp Ðại Học Concordia về Tài Chánh và Kế Toán. trong thời gian theo học, Hằng hoạt ðộng rất hãng say. Với tý cách Phó Chủ Tịch Hội Tài Chánh (Finance Society) trýờng Concordia, cô ðã tổ chức một buổi tiệc trà tiếp tân ðể giới thiệu một số doanh nhân với các sinh viên. Mùa thu nãm ngoái, có 5 xí nghiệp lớn tới tuyển ngýời tại Concordia và các Ðại Học khác. Ðó là Anderson Consulting, General Electric Canada Inc., Chubb Insurance Company of Canada, Ngân Hàng Hongkong và Ngân Hàng Laurentien. Trung bình có khoảng 100ứng viên tranh nhau một công việc tốt. Hằng là một ngýời chiếm ðýợc một job khá tốt của Chubb Insurance Company of Canada. Kinh nghiệm của Hằng: “Bạn phải có một kế hoạch dài hạn. Ðừng ðợi tới semester cuối mới hốt hoảng ði kiếm việc”. Trong bốn kỳ hè liên tiếp kể từ hè 1989, Hằng ðã làm Phụ Tá Quản Lý hồ bõi tại Thị Xã St Bruno.
Giống nhý những ngýời trẻ tuổi khác, Hằng cho biết cô không muốn suốt ðời chỉ biết có làm việc và làm việc tuy cô cũng nhìn nhận là kinh tế làm mọi ngýời bấn loạn. Nhìn về týõng lai, cô cho biết cô thích một gia ðình có 4 con nhýng cũng thấy trên thực tế chỉ nên có hai con thôi!
Những gì mà cha mẹ khuyên dạy, cô ghi nhớ ðýợc hai ðiều. Một của mẹ: Ngày hôm nay con có mọi thứ, ngày mai con có thể mất hết. Cha mẹ cô ðã mất tất cả tài sản khi cộng sản chiếm miền Nam. Một của cha: Nên nhớ con là ngýời thiểu số sắc tộc, con ðừng trông mong gì vào sự quen biết.
*
Loại bài ðặc biệt của nhật báo The Gazette ðã vẽ ra cho thế hệ trẻ một xã hội chật ních những khó khãn mà ðể sống còn tuổi trẻ phải vất vả tranh ðua, bền chí trong học hành cũng nhý khi ra trýờng. Tuổi trẻ dân bản xứ vất vả một phần thì tuổi trẻ dân thiểu số sắc tộc vất vả mýời phần. Vậy mà bằng trí thông minh sẵn có, bằng sự cần cù truyền thống của dân tộc, tuổi trẻ Việt Nam ðã gặt hái ðýợc nhiều thành công trong xã hội lắm bon chen này.
Cái ðáng quí của những ngýời trẻ Việt Nam không chỉ có vậy. Hai vai gánh vác sự nghiệp, họ còn ðeo trên lýng nỗi khắc khoải về quê hýõng dân tộc.
Tối thứ bảy 6 tháng 11 vừa qua, Hội Trýờng Marie Gérin Lajoie Của Ðại Học UQUAM ðã không còn một chỗ trống trong ðêm vãn nghệ Tuổi Trẻ và Quê Hýõng do Liên Hội Sinh Viên Việt Nam tại Montreal tổ chức. Ðây là ðêm vãn nghệ Liên Trýờng lần thứ tám. Tám nãm liền không gián ðoạn, sinh viên Việt Nam ðều ðặn mang ðến cho khán giả những chýõng trình vãn nghệ ðặc sắc ðầy ắp tình tự dân tộc.
Mỗi tiết mục là một nét ðộc ðáo mà tiết mục nào cũng là những tiết mục hợp diễn ðòi hỏi nhiều công phu luyện tập. Suốt bốn tiếng rýỡi ðồng hồ sân khấu lúc nào cũng vui nhộn, hấp dẫn, trẻ trung và sôi ðộng. Ðiều ðáng ghi nhận là tất cả các vũ khúc và các vở kịch ðều do sinh viên tự sáng tác và trình diễn. Buổi vãn nghệ là một tập họp ðông ðảo của sinh viên 15 trýờng Ðại Học và cao Ðẳng ở montreal cộng thêm Ðại Học Sherbrooke và Ðại Học Laval ở Quebec.
Nét ðộc ðáo của các buổi Vãn Nghệ Liên Trýờng mỗi nãm là lối giới thiệu các màn trình diễn. Không phải là lối giới thiệu cứng ngắc của một hoạt náo viên nhý thýờng thấy mà là lối giới thiệu dí dỏm, khôi hài ý nhị của từng cặp sinh viên nói chuyện với nhau rất dễ thýõng. Có thể nói mỗi lần giới thiệu thì chính nó là một tiết mục vãn nghệ gọn ghẽ và duyên dáng. Các hoạt náo viên tài tử này nói nãng rất tự nhiên và lýu loát, kết hợp ca dao, hát hò, thõ vãn, lịch sử, hài hýớc, thời sự và ngay cả ðời sống thýờng nhật trong khuôn viên Ðại Học làm khán giả cýời ngiêng ngả thú vị. Không khí Hội trýờng lúc nào cũng sinh ðộng và týõi mát mà không một buổi vãn nghệ chuyên nghiệp nào có ðýợc.
Loáng thoáng những lời phê bình nghe ðýợc của khán giả. Mỗi nãm mỗi ðộc ðáo, chẳng nãm nào giống nãm nào, tụi nhỏ làm ðýợc quá chứ!...Ðúng là tuổi trẻ, thật vui nhộn mà cũng thật cảm ðộng!... Dễ thýõng và ðáng quý quá!
Cũng loáng thoáng nghe lén ðýợc câu chuyện của mấy cô sinh viên ngồi ở hàng ghế sau. Mấy cô than với nhau là nhiều khi chẳng hiểu mấy bạn mình ở trên sân khấu nói gì. Nguyễn Du, Nguyễn Trãi, Phạm Thiên Thý là ai mà nghe tên lạ hoắc, hát hò gì mà rắc rối khó hiểu quá.
*
Chuyện nghe lén lẽ ra chẳng nên khai ra ðây làm gì. Nhýng từ câu chuyện này mới thấy nẩy sinh ra vấn ðề.
Những ngýời trẻ cùng một thế hệ mà ngýời thì nắm bắt ðýợc tinh hoa của dân tộc, ngýời thì chẳng hiểu mô tê gì những câu nói vãn vẻ của tiếng mẹ ðẻ. Sự tình này do ðâu mà ra? Do giáo dục gia ðình hay do thời gian rời bỏ quê hýõng lâu mau khác nhau? Cùng một thế hệ ðã vậy, thế hệ sinh viên sắp tới gồm những em sanh ðẻ tại ðây có nhiều em không biết ðọc, biết viết tiếng Việt hoặc tệ hõn nữa có những em không nói ðýợc tiếng Việt thì sẽ ra sao?
Vấn ðề ðặt ra nghe mà nhức nhối cái ðầu. Chúng ta chẳng ít thì nhiều ðều phải tự thấy mình có trách nhiệm với thế hệ ðàn em. Chúng ta sẽ phải làm gì cho những ngýời trẻ Việt Nam không phải chỉ mang cái xác Việt Nam mà phải là một con ngýời Việt Nam ðích thực từ thân xác tới tâm hồn.
Với tài tổ chức, với tình yêu quê hýõng dân tộc, với niệt huyết của tuổi trẻ nhý những sinh viên tổ chức và góp phần trong ðêm vãn nghệ Liên Trýờng vừa qua ðã chứng tỏ, ngýời ta vững tin là nếu ðýợc khuyến khích và giúp ðỡ, tuổi trẻ có thể tự tạo cho mình những cõ hội gặp gỡ trong một bầu không khí trẻ trung, sinh ðộng và thýõng yêu ðể ðýa nhau tìm về cội nguồn dân tộc.
Thế hệ sinh viên hiện tại, thế hệ của những ngýời hoặc ðã có một thời sống ở Việt Nam, hoặc còn có thể có một số hiểu biết về vãn hóa Việt Nam, là thế hệ bản lề, là cây cầu nối liền hai bờ sông: bờ bên ðông và bờ bên tây. Cây cầu này cần phải ðýợc giữ vững cho những thế hệ sau výợt qua ðể bắt ðýợc hõi hýớng của quê hýõng.
Ông Bộ Trýởng Bộ Nhân lực Canada Axworthy kêu gọi phải hành ðộng ngay ðể khỏi có một thế hệ lạc lõng. Vấn ðề của ngýời Việt hải ngoại chúng ta còn cấp bách hõn nhiều. Nếu chúng ta không hành ðộng ngay thì cây cầu sẽ sụp ðổ và chúng ta chẳng còn một cõ may nào ðể có ðýợc một cây cầu khác.
Nắng Mới, Montreal, số 27, tháng 12/1993
Song Thao