Kiến Trúc Sư

[Can Tho]

Kiến Trúc Sư Trần Đình Quyền.

Cuộc đời ông, hành trình đi từ một sinh viên y khoa trở thành kiến trúc sư hàng đầu Việt Nam trước năm 1975…

Cũng như nhiều bạn học người Huế cùng lớp, ông Trần Đình Quyền vào Sài Gòn chỉ với một mục đích: Thi vào trường y để thành bác sĩ. Trở thành sinh viên y khoa năm thứ nhất, khi tham gia mổ các động vật nhỏ, ông vô cùng sợ hãi. thầy giáo lắc đầu nói: “Con vật mà em còn sợ hãi, sau này sao em có thể mổ một con người”. Về suy nghĩ lại, ông mới nhận ra mình không thích hợp với nghề y mà là kiến trúc. Vậy là ông thuyết phục gia đình để thi vào Trường ĐH Kiến trúc Sài Gòn.

Đi tham quan thành ra du học

Năm 1960, sau khi ông ra trường hai năm, UNICEF cùng với Bộ Y tế của Sài Gòn có một học bổng thăm viếng các bệnh viện tại Mỹ trong sáu tháng để nâng cao kỹ năng thiết kế bệnh viện ông mạnh dạn nộp đơn vì nghĩ thiết kế bệnh viện cũng là một cách đến với ngành y nhưng theo hướng khác. Ông không hy vọng nhiều vì có quá nhiều ứng viên xuất sắc khác và không ngờ đã được chọn. Để được tham gia chuyến tham quan, Bộ Y tế đặt điều kiện ông Quyền sau chuyến đi phải làm việc cho họ trong 10 năm.

Sau khi thăm viếng được một tháng, UNICEF mời ông lên hỏi thăm kết quả bước đầu có học hỏi được gì để mang về Việt Nam áp dụng hay không, ông thản nhiên đáp: “Những gì tôi học được ở Mỹ chỉ là con số không. Bởi vì tôi thấy hệ thống BV của Mỹ quá tốt, quá hiện đại và quá khác biệt để có thể áp dụng vào điều kiện Việt Nam”.

Họ hỏi lại: “Ý của ông muốn được đào tạo nhiều hơn về cơ bản để áp dụng phù hợp hơn? Chúng tôi sẽ cố gắng tìm giải pháp tốt nhất”.

Giống như chuyện Tái ông thất mã, ông Quyền trong rủi có may. Trong khi đến tham quan một BV, ông bị ngã gãy chân khi chỉ cách có vài trăm mét. Trong khi họ chờ ông ở cửa trước thì ông vào BV bằng… cửa cấp cứu. Nhưng cũng nhờ vậy mà trong quá trình điều trị tại đây, ông đã tìm hiểu BV được mọi thứ rất rõ từ bên trong, dưới vai trò một bệnh nhân chứ không phải một người tham quan nhìn từ bên ngoài.

Khi chân ông lành, UNICEF thông báo họ đã cấp cho ông một học bổng hai năm để lấy bằng master về kiến trúc tại ĐH danh tiếng Columbia, New York, vì ở đó có chuyên khoa thiết kế BV. Với học phí 20.000 USD mỗi năm, một số tiền rất lớn thời điểm đó, đây là ngôi trường không dễ nuốt với những người kém chuyên môn theo học.

Phong cách… Trần Đình Quyền

Áp dụng những gì đã học ở một đất nước phát triển, khí hậu ôn đới để phù hợp với một đất nước trong tình trạng chiến tranh, nghèo đói và khí hậu nhiệt đới là bài toán không đơn giản.

Ông phân tích: “Hệ thống BV của Pháp xây dựng tại Việt Nam đã lạc hậu nhiều. Đặc trưng của các BV này, lấy ví dụ như BV Nhi đồng 2, là kết cấu phân tán. Các khu chữa bệnh thành từng khối rải rác khắp nơi được nối với nhau bằng những hành lang có mái che, khu bác sĩ, y tá riêng biệt với bệnh nhân. Thuốc men, vật phẩm y tế, thức ăn được chuyển đến bệnh nhân rất lâu, bệnh nhân muốn khám tổng quát phải đi một vòng các khoa giống như… tham quan luôn cả BV, vô cùng bất tiện”.

Cũng theo ông Quyền, hệ thống BV Mỹ hay hơn nhiều. Họ tập trung thành từng khối gần nhau, bác sĩ, y tá đến với bệnh nhân rất gần, họ lập luận đội ngũ y tế di chuyển càng ít, bệnh nhân càng được phục vụ chu đáo hơn. Thức ăn từ nhà bếp tầng dưới được thang máy chuyển lên tầng trên tỏa ra các phòng. Một bệnh nhân nhập viện được 7-8 bác sĩ các khoa khác nhau cùng tập trung lại khám, cho ra kết luận sớm nhất để điều trị ngay…

Tuy nhiên, vấn đề là BV kiểu Mỹ liền khối nên kín mít, sử dụng ánh sáng đèn và dùng máy lạnh 100%. Việt Nam mà áp dụng có khi không trả nổi tiền điện. Ông Quyền vẫn giữ nguyên hệ thống dây chuyền như của Mỹ nhưng thiết kế hợp khối, các khối nhà riêng biệt nhưng vẫn nối với nhau nhằm tạo sự thông thoáng và tận dụng toàn bộ ánh sáng trời. Để đối phó với nắng nóng miền Nam, ông tránh hướng Tây, tạo rất nhiều khoảng không gian lớn hứng gió, dùng nhiều bông gió lấy gió nhưng vẫn cản nắng. Ông đặt nhà vệ sinh ra phía ngoài để tạo nên vùng đệm cho các phòng bệnh bên trong… Nhờ vậy các BV mà ông đã thiết kế như Gia Định, Sùng Chính (nay là Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình), Vì Dân (nay là Thống Nhất), BV đa khoa Huế… đều rất thoáng mát, sáng, không có mùi của BV.

Ông đã tạo nên một phong cách rất riêng trong thiết kế BV trong giới kiến trúc sư (KTS) tại miền Nam lúc đó.

Nhờ danh tiếng khi tốt nghiệp ĐH Columbia và qua những công trình đã thực hiện được, ông Quyền được bà Mai Anh, phu nhân của Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu, mời thiết kế cho BV Vì Dân do Hội Phụ nữ mà bà làm chủ tịch chủ trương.

Đây là BV được xây bằng tiền quyên góp từ thiện, ngay từ khi bắt đầu vẫn chưa có đủ tiền nên cứ làm tới đâu vận động ngân quỹ tới đó.

Ngay cả khi thiết kế của ông Quyền đã được duyệt, một nhóm KTS người Mỹ đến gặp bà Mai Anh xin nhận thiết kế và xây dựng toàn bộ BV, đổi lại một Hội thánh Tin Lành ở Mỹ sẽ tài trợ 1.200.000 USD tiền xây BV. Nhóm KTS này tìm mọi cách chê bai thiết kế của ông Quyền trước mặt bà Mai Anh và bộ phận tham mưu để giành thầu. Sau khi trả lời hết các câu hỏi vặn vẹo của họ, ông Quyền mới nói: “Tôi nghĩ ở đây nên có hai đồ án thiết kế của tôi và các ông để so sánh và đối chiếu. Còn như thế này thật không công bằng…”.


Rồi ông bỏ đi về, sau đó ông gặp bà Mai Anh, nói: “Thưa bà, tôi xin rút. Không phải vì tôi e ngại gì họ, mà bởi vì nếu họ làm thì ngân quỹ có thêm hơn 1 triệu USD trong hoàn cảnh khó khăn hiện nay”.

Ông không biết chuyện hậu trường diễn biến thế nào nhưng ít lâu sau bà Mai Anh gọi ông làm tiếp và giải thích ngắn gọn: “BV của Hội Phụ nữ một quốc gia mà lại để cho người ngoại quốc làm thì không ra sao”.

Ít ai biết rằng BV trông to đẹp như vậy lại xây từ đủ thứ nguyên vật liệu khác nhau, đầu thừa đuôi thẹo, do người ta xây dựng công trình thừa vật liệu nào lại mang đến tặng, một công ty Nhật qua triển lãm vật liệu xây dựng, khi về nước đem hết hàng mẫu đến tặng… ngày nào ông cũng phải có mặt để giải quyết từ những chuyện nhỏ như vậy.

Ngày khánh thành, Tổng trưởng Y tế Nguyễn Lữ Y đã khoác vai ông nói: “Moa đã đánh giá sai toa, BV Gia Định bây giờ không thể sánh được với Vì Dân”. Nguyên trước đây ông Y nhờ ông Quyền thiết kế sơ bộ BV Gia Định nhưng lại cho rằng ông còn trẻ, chưa đủ kinh nghiệm lãnh trọng trách nên sau đó giao cho một văn phòng KTS tư vấn thiết kế triển khai.

Nhưng điều ông Quyền vui nhất là sau đó đại diện UNICEF đã báo cáo về trụ sở tại Mỹ rằng công trình BV Vì Dân cho thấy người Việt Nam đủ sức thiết kế và xây dựng các công trình lớn từ đầu đến cuối, sau này các công trình lớn của UNICEF tài trợ tại Nam Việt Nam nên giao cho người Việt Nam sẽ giảm rất nhiều chi phí.

Sau năm 1975, ông Quyền vẫn ở lại Việt Nam, cuộc sống ban đầu khó khăn, ông bị nhiều người đe nẹt vì hai “tội”: Đi học bên Mỹ và xây BV cho bà Thiệu. Nhờ bí thư Thành ủy lúc đó là ông Võ Văn Kiệt tạo điều kiện, ông sinh hoạt ở Hội trí thức yêu nước, tham gia nhóm KTS gồm các KTS miền Nam giúp cho miền Tây. Ông Kiệt cũng vận động ông ra Nghệ Tĩnh thiết kế nhà văn hóa của tỉnh. Ông tham gia các công trình cải tạo BV Nhi đồng 1, Bình Dân, rồi thiết kế các BV Nhà Bè, Hóc Môn, Củ Chi… Sau này ông tiếp tục thiết kế các BV tỉnh Long An, Cần Thơ, Phú Yên…

Cả một đời KTS Trần Đình Quyền hầu như chỉ thiết kế BV trên khắp đất nước, ông xứng đáng với biệt danh “Chuyên gia thiết kế BV” mà bạn bè KTS đặt cho ông.

[Can Tho]

KTS Nguyễn Bá Lăng

Nguyễn Thị Bích Hậu
January 15, 2017
Người đàn ông trong hình này kiến trúc sư Nguyễn Bá Lăng, một thiên tài nguyên là Tòng sự Kiến trúc rồi Viện trưởng Viện Khảo cổ Sài Gòn trước 1975 . Ông cũng là tác giả của đồ án chùa Xá Lợi và chùa Vĩnh Nghiêm, từng trùng tu Chùa Một Cột và xây lại cầu Thê Húc nổi tiếng.
Sinh năm 1920, học kiến trúc khoá 13 (1943-1948) ở Trường cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Khi nhà trường giải thể ở Đà Lạt ông trở về quê hương ngoài miền Bắc. Mười năm sau, ông cùng gia đình từ Hà Nội di cư vào Nam, sống vất vưởng ở Sài Gòn.
.
Nhà nghèo, không có điều kiện sang Pháp du học, mãi sau này ông mới theo học tại Trường cao đẳng Kiến trúc Sài Gòn, tốt nghiệp kiến trúc sư năm 1961. Từ ngày nhập học đến khi tốt nghiệp kiến trúc sư thời gian là… 18 năm – một kỷ lục về thời gian đeo đuổi học để trở thành kiến trúc sư.
.
Là một người rất đam mê với kiến trúc truyền thống, ông đã dành cả chục năm đi sâu tìm hiểu cái nôi của nền văn hoá giàu bản sắc và đọc rất nhiều những sách của người Pháp giới thiệu về kiến trúc cổ Việt Nam. Ông đã khảo sát tận nơi, nghiên cứu, ghi chép rất công phu hầu hết những ngôi đình, ngôi chùa, nổi tiếng như đình Đình Bảng, chùa Bút Tháp, chùa Dâu ở Bắc Ninh; đình Tây Đằng, Chu Quyến, chùa Tây Phương ở Sơn Tây; chùa Keo ở Nam Định, Thái Bình; chùa Láng, chùa Kim Liên, Hà Nội… Đặc biệt là ngôi chùa Vĩnh Nghiêm có từ đời Trần ở Bắc Giang, một trung tâm truyền bá Phật giáo của Trúc Lâm Tam Tổ. Tất cả những kiến thức quý báu này ông đã viết thành Bộ sách Kiến trúc VN gồm 2 tập và Chùa xưa tích cũ để phổ biến rộng rãi,Sách của ông mô tả chi ly từng áng mây, từng sóng nước của từng thời đại lịch sử trên những cấu kiện kiến trúc đình chùa. Song ông vẫn thích sáng tác kiến trúc, đặc biệt là các chùa chiền để có dịp khai thác nhiều hơn vốn kiến thức kiến trúc truyền thống dân tộc vào trong từng tác phẩm .

Trước 1955 ở HN, ông có công trùng tu Trấn Ba Đình ở Đền Ngọc Sơn và tu sửa Đền Lý Quốc Sư (hợp tác với kiến trúc sư Nguyễn Gia Đức). Ngoài ra ông còn tu sửa Đền Tú Uyên, đền Voi Phục và đền Quan Thánh, dựng lại cầu Thê Húc năm 1953, đặc biệt, ông chính là người lập họa đồ và trùng tu Chùa Một Cột năm 1955 sau khi Liên Hoa Đài bị phá sập năm 1954.

Tại Sài Gòn, ông là tác giả đồ án Chùa Xá Lợi, Chùa Vĩnh Nghiêm, hợp tác với kiến trúc sư Huỳnh Kim Mãng trong công trình Miếu Bà Chúa Xứ, ông cũng là tác giả của Viện đại học Vạn Hạnh và rất nhiều công trình mở rộng hay xây mới các bảo tàng lớn khác tại Sài Gòn, Phan Rí, Huế và Đà Nẵng.

Sau 1975, khi định cư tại Paris, ông tiếp tục sáng tạo ra những ngôi chùa đẹp khác như chùa Quan Âm, chùa Tịnh Tâm và Liên Hoa Đài tại Làng Mai, Pháp. Và sau đó là Việt Nam Phật quốc tự ở Ấn Độ.Ông đã làm việc miệt mài cho tới già và mất khi 85 tuổi, trước đó, ông có ý muốn về lại VN làm đồ án Đền thờ Các Vua Hùng.

Tiếc thay giờ đây những kiến trúc sư uyên bác mà lại tâm huyết với văn hóa dân tộc như ông dường như quá hiếm hoi. Bởi thế mỗi khi viếng thăm những ngôi cổ tự bị phá hỏng vì trùng tu sai , hay tới những ngôi chùa xây mới đượm vẻ kiến trúc vay mượn Trung Hoa, trong lòng cảm thấy rất buồn. Đúng là "những người muôn năm cũ, hồn ở đâu bây giờ?"

(Hình tháp chùa Xá Lợi và chùa Vĩnh Nghiêm)

[Can Tho]

Những Kiến Trúc Sư Chưa Từng Qua Trường Lớp Đào Tạo
19/03/2019 canhquan.net/tap-chi/nhan-vat/9-kien-truc-su-chua-tung-qua-truong-lop-dao-tao

Nếu có không gặp may trong chuyện thi cử và học hành, bạn cũng đừng buồn. Cuộc sống đã chứng kiến nhiều nhân vật từng bỏ lỡ chuyện học hành để theo đuổi đam mê hoặc có những người chưa từng thi đỗ đại học nhưng công việc cũng có những thành quả nhất định. Bài viết này tổng hợp 9 kiến trúc sư nổi tiếng, có uy tín trên toàn thế giới và họ đều có một điểm chung đó là chưa từng đào tạo qua trường lớp về kiến trúc. Điều này cũng mở ra một con đường cho những người yêu thích ngành kiến trúc nhưng chưa từng trải qua trường lớp đào tạo về chuyên ngành này. Mọi thứ sẽ đến nếu thực sự biết mình muốn gì và khả năng của mình đến đâu trong việc theo đuổi ham muốn đấy.

Danh sách gồm có:

1. KTS Frank Lloyd Wright



Frank Lloyd Wright, người được Viện Kiến trúc sư Hoa Kỳ đặt danh hiệu “kiến trúc sư Mỹ vĩ đại nhất mọi thời đại” vào năm 1991, không hề có bằng kiến ​​trúc sư, mặc dù ông nhận được tấm bằng tiến sĩ ngành mỹ thuật ở độ tuổi tám mươi. Vì hoàn cảnh gia đình và không hài lòng với hệ thống giáo dục, ông đã rời khoa kỹ thuật dân dụng, trường Đại học Wisconsin, Madison chỉ sau một năm học vào năm 1887. Ông chuyển đến Chicago và làm trợ lý cho kiến ​​trúc sư J.L Silsbee để lấy kinh nghiệm thực tế. Trong thời gian làm việc với J.L Silsbee, Wright đã nộp hồ sơ vào văn phòng Adler & Sullivan và dành 6 năm sau đó học việc tại đây.

Tại văn phòng này, Louis Sullivan là người cung cấp nền tảng kiến ​​trúc cho Wright, trước khi ông thành lập công ty riêng vào năm 1893. Mặc dù sự nghiệp của ông có không ít bê bối và bi kịch, chúng ta không thể phủ nhận danh tiếng vô song của Wright cũng như sự đóng góp của ông với kiến ​​trúc Hoa Kỳ. Ông ấy vẫn tiếp tục đưa ra quan điểm hoài nghi về nền giáo dục chính quy, như ông đã nói vào năm 1955: “Nền giáo dục, tất nhiên, luôn dựa trên những gì đã có từ trước. Nền giáo dục cho bạn thấy những thứ ở thời điểm hiện tại và bắt bạn tự suy luận những gì có thể xảy ra. Nền giáo dục mà chúng ta theo đuổi không thể dự đoán trước được. ”



2. KTS Louis Sullivan


“Người thầy” của Wright, Louis Sullivan, có sự nghiệp học hành khá thất thường. Chủ nhân của câu nói nổi tiếng “Hình thức đi theo chức năng” (form ever follows function) tốt nghiệp trung học ở tuổi 16 vào năm 1872 và được nhận vào Học viện Công nghệ Massachusetts, trường kiến trúc duy nhất tại Mỹ ở thời điểm đó. Tuy nhiên, ông đã rời trường vào cuối năm học vì thiếu kiên nhẫn. Ông có khoảng thời gian học việc ngắn với kiến ​​trúc sư Frank Furness ở Philadelphia, sau đó là với kỹ sư, kiến ​​trúc sư William Le Baron Jenney, một nhân vật quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển Trường Kiến trúc Chicago.

Mùa hè năm 1874, Sullivan sang châu Âu và nhập học Trường Mỹ thuật Paris. Ông cũng chỉ theo học ở đó một năm và đồng thời thực hiện những chuyến đi ngắn đến Florence và Rome trong thời gian còn đi học. Sau khi trở lại Chicago vào tháng 6 năm 1875, ông làm việc vẽ sơ đồ thiết kế ở một số nơi và gia nhập văn phòng của Dankmar Adler vào năm 1879. Trong suốt mười bốn năm làm việc với Adler, ông đã tạo ra hơn một trăm công trình, đặc trưng với gu thẩm mỹ hiện đại. Khi viết về lý thuyết và triết lý kiến ​​trúc, ông chia sẻ về sự không hài lòng của Wright với nền giáo dục chính quy vào năm 1894, “Thật lạ khi dường như nền giáo dục, trên thực tế, thường có nghĩa là cấm đoán: thay vì khai sáng tâm trí, nó làm mọi thứ trở nên tăm tối và mệt mỏi”.



3. KTS Le Corbusier


Trong khi đang tìm hiểu về công việc chế tác hộp đựng đồng hồ của cha ở tuổi 15, kiến trúc sư, nhà quy hoạch đô thị người Thụy Sĩ đã đăng ký nhập học trường École des Arts Décoratifs ở quê hương La Chaux-de-Fonds, Thụy Sĩ. Ba năm sau, giáo viên lịch sử nghệ thuật Charles L’Eplattenier cho rằng cậu bé nên trở thành một kiến trúc sư và giúp cậu tham gia vào các dự án địa phương. Theo lời khuyên của thầy giáo, Corbusier trẻ tuổi đã đi khắp Châu Âu từ năm 1907 đến năm 1911, đến các thành phố như Athens, Venice, Viên, và Munich, trong khi học việc tại nhiều văn phòng kiến trúc: Auguste Perret ở Paris (1907), Josef Hoffmann ở Vienna (1908), và Peter Behrens ở Berlin (1910-11). Ông trở về nhà vào năm 1912, cùng dạy học với thầy giáo của mình và mở văn phòng kiến trúc, trước khi chuyển đến Paris năm 1917.



4. KTS Mies van der Rohe


Người đặt ra câu châm ngôn “Less is more” sinh ra trong một gia đình thợ đẽo đá ở Aachen, Đức, và điều này có nghĩa là ông ít có cơ hội được học hành tử tế. Định hướng làm thợ nề khi còn học ở trường nghề, Mies đã làm công việc phác hoạ các chi tiết trang trí kiến ​​trúc cho nhiều kiến ​​trúc sư ở Aachen, một công việc giúp rèn luyện kỹ năng vẽ và phác thảo. Vào năm 1905 khi ông 19 tuổi, Mies chuyển đến Berlin để làm cho một kiến ​​trúc sư nhưng đã từ bỏ để theo Bruno Paul, nhà thiết kế đồ nội thất hàng đầu, học việc.

Sau sự thể hiện ấn tượng trong nhiệm vụ độc lập đầu tiên của ông vào năm 1907, Ngôi nhà Riehl, Peter Behrens đã đề nghị Mies làm việc trong văn phòng của ông. VIệc liên kết trong 4 năm với Behrens, thành viên đứng đầu Deutscher Werkbund, đã giúp ông tạo dựng mối quan hệ với các nghệ sỹ và thợ thủ công có cùng chí hướng, những người ủng hộ “cuộc hôn nhân giữa nghệ thuật và công nghệ”. Sau khi rời văn phòng của Behrens vào năm 1912, Mies mở văn phòng của riêng mình và đã rất thành công với các dự án thiết kế nhà riêng cho tầng lớp thượng lưu của Berlin.



5. KTS Buckminster Fuller


Được xem là một trong những nhân vật xuất sắc nhất trong thời đại chúng ta, Fuller cũng không có mối quan hệ bền vững với nền giáo dục chính quy. Ông đã bị trường Đại học Harvard buộc thôi học không phải một mà đến hai lần.

Ông đã tiết lộ hoàn cảnh của mình trong một bài giảng năm 1961: “Bố tôi qua đời từ khi tôi còn nhỏ. Mặc dù gia đình tôi không khá giả gì, tôi đã theo học trường dự bị cho những gia đình giàu có và được nhận vào Harvard. Tôi sớm nhận thấy mình sẽ chẳng thể tham gia vào các câu lạc bộ vì tôi không giàu có, cũng không có ai chỉ dẫn và hầu hết thành viên của các câu lạc bộ đã được hội sinh viên tốt nghiệp sắp xếp từ trước. Cho đến thời điểm đó, tôi không hề biết rằng có một hệ thống tầng lớp xã hội và sinh viên cũng có các cấp bậc khác nhau. Tôi hoang mang vì thế giới Harvard lý tưởng của tôi dần tan vỡ, tôi vờ như bỏ bê việc học, trốn tiết và bị đuổi. Khi rời trường, tôi đi làm rất chăm chỉ. Ngay sau đó, những báo cáo được gửi đến Harvard nói rằng tôi có phẩm chất tốt và có khả năng, tôi thực sự cần phải quay lại trường học. Vì thế Harvard đã đưa tôi trở lại.

Tuy nhiên, lúc bấy giờ tôi bị coi là một kẻ nổi loạn và không tìm thấy người bạn cũ nào. Điều này từng làm tổn thương tôi rất nhiều. Tôi lại bỏ tiết, tiêu hết mọi khoản trợ cấp trong năm và một lần nữa bị đuổi học. Sau lần thứ hai này, tôi lại tiếp tục làm việc chăm chỉ. Nếu Thế chiến thứ nhất không xảy ra, tôi tin trường học sẽ tiếp tục đưa tôi trở lại và tôi cũng chắc chắn rằng mình sẽ bị đuổi học một lần nữa. Mỗi lần tôi trở lại Harvard, tôi đều bước vào một thế giới đáng lo sợ chứ không phải là một cơ sở giáo dục, đó chính là vấn đề.”



6. KTS Luis Barragán


Kiến trúc sư người Mexico từng đoạt giải thưởng Pritzker với những công trình mang phong cách tối giản, đầy cảm xúc và bí ẩn, đã theo học tại Escuela Libre de Ingenieros ở Gaudalajara, Mexico. Ông tốt nghiệp với tầm bằng kỹ sư xây dựng năm 1923 trong khi ông làm việc trong lĩnh vực kiến trúc. Khi tham dự Triển lãm Nghệ thuật trang trí Quốc tế vào năm 1925 ở Paris, ông đã tiếp xúc với các công trình của kiến trúc sư cảnh quan người Pháp và họa sĩ vẽ tranh minh hoạ Ferdinand Bac. Sáu năm sau, Barragán gặp Bac và Corbusier trong chuyến thăm châu Âu, 2 kiến trúc sư có ảnh hưởng sâu sắc đến công việc của ông.



7. KTS Carlo Scarpa


Người đàn ông Ý bí ẩn, được biết đến vì phương pháp thiết kế và xây dựng đặc biệt, đã tham dự Học viện Mỹ thuật Hoàng gia Venice. Ông tốt nghiệp văn bằng Vẽ Kiến trúc vào năm 1926. Do từ chối tham dự kỳ thi chứng chỉ hành nghề bắt buộc, ông bị hạn chế các hoạt động thực hành kiến trúc nên không thể làm việc nếu không liên kết với kiến trúc sư khác. Ông bắt đầu sự nghiệp của mình tại Viện Kiến trúc sư Hoàng gia tại Venice, làm công việc dạy vẽ kiến trúc trước khi trở thành giám đốc nghệ thuật tại công ty thủy tinh từ 1932 đến 1947. Sau Thế chiến thứ hai Scarpa mới được công nhận là một kiến trúc sư, đặc biệt sau khi cải tạo Bảo tàng Castelvecchio ở Verona, Ý vào năm 1964.



8. KTS Tadao Ando


Kiến trúc sư người Nhật Bản đoạt giải Pritzker ban đầu là võ sĩ chuyên nghiệp ở Osaka trước khi giáo viên toán học và các thợ mộc địa phương làm ông quan tâm đến kiến trúc. Trong cuộc phỏng vấn với tạp chí Surface vào năm 2015, ông nói “Hai yếu tố: toán học và nghề thợ mộc kết hợp trong kiến trúc. Đó là điểm khởi đầu của tôi”. Ando không có khả năng chi trả cho việc học đại học nên ông sớm bắt đầu cuộc hành trình dài tự học: đọc sách, tham dự các lớp học ban đêm, đến thăm các công trình ở Nhật Bản, ở nước ngoài và nghiên cứu chúng.

Ông giải thích, “Tôi đã phải tự suy nghĩ và hành động. Tôi đến từ Osaka, cách Kyoto và Nara khoảng nửa giờ đồng hồ. Mỗi chủ nhật, tôi chọn một điểm đến để quan sát và nghiên cứu các công trình cũ trong khu vực”. Sau quá trình học tập không chính thức, Ando, vào năm 1969, đã mở công ty kiến trúc của mình ở tuổi 28.



9. KTS Peter Zumthor


Kiến trúc sư Thụy Sĩ đạt giải Pritzker 2009 đã theo cha mình và học nghề với một người thợ đóng đồ gỗ địa phương trong bốn năm thời thiếu niên. Ông tiếp tục việc học thiết kế tại Trường nghệ thuật và Thủ công Basel (1963 – 1967). Tại đây các giáo viên từ Bauhaus đã dạy ông “tất cả những điều cơ bản của thiết kế, việc vẽ và tìm kiếm, pha trộn màu sắc, không gian trắng và không gian âm – hình dáng, đường nét và bề mặt.” Zumthor nghiên cứu về thiết kế công nghiệp tại Viện Pratt của New York một thời gian ngắn. Sau đó, ông quay trở lại Thụy Sĩ năm 1967 và làm việc tại Cục Bảo tồn Di tích ở Graubünden.

Phải mất 12 năm sau đó ông mới thành lập được văn phòng của riêng mình ở Haldenstein nhưng Zumthor vẫn tự hào vì ông chưa bao giờ qua đào tạo chính quy. Trong cuộc phỏng vấn năm 2011 với tạp chí New York Times, ông nói: “Ngày nay mọi người đều nói về việc đó. Mies van der Rohe và Le Corbusier đến từ một truyền thống mà ở đó các kiến ​​trúc sư biết mọi thứ đã được thực hiện như thế nào và làm thế nào để làm mọi thứ tốt hơn. Các trường đại học cần phải đào tạo thợ mộc, thợ làm đồ gỗ và đồ da. Mọi kiến trúc sư đều muốn trở thành nhà triết học và nghệ sĩ. Tôi may mắn khi có sự nghiệp học hành như bây giờ vì đặc biệt là ở Mỹ, bạn đã chẳng còn hiểu được xây dựng thực sự là như thế nào.”



(Tổng hợp)

[Can Tho]

Giải thưởng Khôi Nguyên – La Mã của KTS Ngô Viết Thụ và việc đào tạo KTS theo trường phái Beaux-Arts

www.tapchikientruc.com.vn/tac-gia-tac-pham/giai-thuong-khoi-nguyen-la-ma-cua-kts-ngo-viet-thu-va-viec-dao-tao-kts-theo-truong-phai-beaux-arts.html?fbclid=IwAR3jpiaeEdATs7KBstZYi2Zqw_T_oWGhp3noKjxS48kOOy_aoOx5WqT4VeE
Hệ thống trường Cao đẳng Mỹ thuật Kiến trúc của Pháp, đứng đầu là Viện Hàn lâm Pháp Quốc (Institute de France), Viện Hàn lâm Mỹ thuật (Académie des Beaux-Arts), và trường Cao đẳng Quốc gia Mỹ thuật (École Nationale Supérieure des Beaux-Arts ) tại Paris, đã từng có một thời là một trong những hệ thống trường đào tạo KTS có tầm ảnh hưởng hàng đầu thế giới.


KTS Ngô Viết Thụ báo cáo nghiên cứu trước tổng thống Pháp và tổng thống Ý – triển lãm hàng năm tại Hàn lâm viện Pháp ở Rome (1957)
Các trường Đại học Kiến trúc Hà Nội và Đại học Kiến trúc TP HCM, tiền thân là Trường Mỹ thuật Đông Dương (École Supérieure des Beaux-Arts de l’Indochine), một chi nhánh của hệ thống này. Tại miền Nam Việt Nam, sau khi chuyển đổi thành Trường Cao đẳng Kiến trúc Sài Gòn, nơi đây đã đào tạo nhiều KTS giỏi cho đất nước theo mô hình này của Pháp cho đến năm 1975, với văn bằng từng được công nhận giá trị hành nghề tương đương văn bằng KTS của Pháp.

Thông qua các thông tin về Giải thưởng Rome, được xem là giải thưởng cao quý nhất trong suốt 3 thế kỷ dành cho các KTS được đào tạo trong trong Hệ thống trường Cao đẳng Mỹ thuật Kiến trúc tại Pháp và các chi nhánh nước ngoài từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 20, bài viết nhìn lại một số ưu khuyết điểm quan trọng của việc đào tạo KTS theo trường phái mỹ thuật Beaux-Arts.

Lịch sử giải thưởng Rome
Giải thưởng Rome (Prix de Rome) là một giải thưởng được tạo ra năm 1663 ở Pháp dưới thời vua Louis XIV. Đến năm 1804, đã phát triển thành giải thưởng cho năm thể loại nghệ thuật: hội họa, điêu khắc, kiến trúc, âm nhạc, và chạm khắc, được tổ chức thi hàng năm để chọn một nghệ sĩ trẻ dưới 35 tuổi (thường là sinh viên năm cuối, hoặc người đã tốt nghiệp trường Beaux-Arts), có tài năng hứa hẹn nhất trong mỗi thể loại nghệ thuật, để trao giải Nhất (Grand Prix de Rome – mà báo Việt thời đó gọi là giải Khôi nguyên La Mã, do cuộc thi nhiều vòng rất khó khăn, giống như người đỗ đầu khôi nguyên của ba kỳ thi tam trường thi hương, thi hội, thi đình ở nước ta ngày xưa), và tặng học bổng tại Hàn lâm Viện Pháp tại Rome trong ba năm, nhằm nghiên cứu hoặc sáng tác những tác phẩm đầu tay với chất lượng cao.

Riêng cuộc thi giải thưởng Rome dành cho ngành kiến trúc được đặt ở vị thế cao hơn, và cơ cấu khác hơn so với bốn thể loại nghệ thuật kia, và được xem là một trong những giải thưởng kiến trúc hàng đầu thế giới trong thế kỷ 18-19-20. Ban đầu, cuộc thi này được tổ chức cho sinh viên năm cuối trường kiến trúc, nhưng về sau, thì mở rộng cho ứng viên là các KTS đã tốt nghiệp. Sau KTS Ngô Viết Thụ, có Võ Toàn tốt nghiệp năm 1955 và tiếp tục thi giải thưởng Rome nhiều lần trong nhiều năm, nhưng xa nhất chỉ vào được vòng 2. Sau này ông sống và hành nghề tại Morocco.
Từ Giải thưởng Rome đầu tiên về kiến trúc năm 1720 cho đến khi bị chấm dứt hoạt động năm 1968, giải thưởng này đã có công chọn lọc nhiều KTS tài năng để lãnh đạo thực hiện các dự án xây dựng hoặc cải tạo đa số dự án, các công trình quan trọng tầm quốc gia của nước Pháp và các thuộc địa. Trong số những KTS Pháp nổi tiếng thế giới từng đoạt giải này, có Charles Garnier (1848), Tony Garnier (1899), Henri Prost (1902), Léon Jausseley (1903), Bernard Zehrfuss (1939), Olivier-Clément Cacoub (1953), …

Tại Việt Nam, có KTS Ernest Michel Hébrard, (Khôi nguyên La Mã, 1904), người lập quy hoạch Đà Lạt và Sài Gòn, Hà Nội (1931) cùng nhiều công trình lớn ở Việt Nam; Henri Cerutti-Maori, (Giải 3 La Mã, 1922), người lập quy hoạch Hà Nội (1942); và KTS Ngô Viết Thụ (Khôi nguyên La Mã, 1955), người đã thiết kế Dinh Độc Lập và nhiều dự án quy hoạch kiến trúc quy mô trên toàn quốc.

Sau khi Giải thưởng Rome chấm dứt, chương trình tuyển chọn nghiên cứu sinh tại Hàn lâm Viện Pháp tại Rome vẫn còn tiếp tục cho đến ngày nay, nhưng dưới hình thức khác, ở mức độ đơn giản và khiêm tốn hơn nhiều, ngân sách ít hơn, và thời gian lưu trú tại Rome cũng ngắn hơn; Không còn tổ chức thi thiết kế, mà chỉ yêu cầu nộp hồ sơ năng lực và đề cương để xin học bổng,… và mở rộng thêm cho ứng viên các lãnh vực khác, như thơ văn.


Đồ án đoạt Huy chương Paul Bigot của Viện Hàn lâm Pháp của KTS Ngô Viết Thụ (1955)
Nhiều nước khác (như Mỹ, Canada, Bỉ, Hòa Lan, Anh,…) cũng lập nên các giải thưởng Rome, cũng tặng học bổng nghiên cứu Beaux Arts tại Rome (các hạng mục về Kiến trúc, điêu khắc, âm nhạc,…) tuy cùng tên nhưng giải lại không giống Giải thưởng Prix de Rome của Pháp. Chỉ đơn thuần là học bổng nghiên cứu dựa trên đề xuất nghiên cứu của người nộp đơn, chứ không tổ chức các cuộc thi tuyển thiết kế khó khăn, và cũng không được định hướng để tìm kiếm nhân tài và người đoạt giải cũng không được nhiều ưu đãi như giải Khôi Nguyên La Mã Ví dụ, KTS Hoàng Đức Phú và vợ, KTS Rachely Rotem, là hai trong số 31 người được tặng giải Rome Prize năm 2016 của Hàn lâm Viện Mỹ tại Rome, chỉ là một học bổng 11 tháng để thực hiện đề án nghiên cứu “Những lớp tàn tích đột biến của Rome” [3].

Tiến trình của cuộc thi giải thưởng Rome
Chúng ta có thể tìm hiểu tiến trình của cuộc thi thông qua quá trình đoạt giải của KTS Ngô Viết Thụ (Khôi nguyên La Mã, 1955) [5]

Vòng 1 – Kiến trúc Cảnh quan lối vào một Đường cao tốc (ngày 21/2/1955), là đồ án thiết kế nhanh trong 12 giờ. Các sinh viên năm cuối hàng đầu đủ điểm trị số cao (valeurs) mới được dự thi. Thường có hàng ngàn người dự thi nhưng chỉ lấy 60 người.
KTS Ngô Viết Thụ được miễn thi vòng 1, vì trước đó đã đoạt Huy chương kế Paul Bigot cho đồ án “Bảo tàng Mỹ thuật của một Nhà Sưu tập” và Huy chương Achille-Leclerc cho đồ án Une Réserve (đều của Viện Hàn lâm Mỹ thuật Pháp).

Vòng 2 – Nhà máy Sản xuất Gốm sứ Quốc gia (ngày 24/2/1955), là đồ án thiết kế nhanh trong 24 giờ, để chọn 10 người vào chung kết (logistes) trong số 60 người.

Vòng 3 – Một Quần thể Thánh đường trên Đảo của một Thủ đô (Un Sanctuaire Votif) (ngày 28/2/1955) gồm hai giai đoạn:

Vòng 3A – Phác thảo ý tưởng đồ án trong 6 ngày.
Vòng 3B – Hoàn thiện bản vẽ theo ý tưởng đã phác thảo trên một diện tích bản vẽ 3,5mx7m trong 100 ngày (không được thay đổi bố cục chính của phương án phác thảo ban đầu).
Trong suốt 2 vòng 3A và 3B, ứng viên phải làm việc một mình trong phòng riêng (loge) , không được liên lạc với bên ngoài hoặc nhờ giúp đỡ. Các đồ án sẽ được triển lãm cho công chúng trước khi trình Ban giám khảo 29 người, gồm một số GS hàng đầu của trường, viện sĩ Hàn lâm viện Mỹ Thuật Pháp quốc, và KTS đã đoạt giải Grand prix de Rome, để chọn ra ba người đoạt giải đầu, trong đó chỉ người đoạt giải cao nhất được gọi là Grand Prix de Rome, mà Ngô Viết Thụ đoạt được năm 1955 với 28/29 phiếu thuận, tỷ lệ đồng thuận cao hàng đầu sau nhiều thập niên.

Các quyền lợi của Giải thưởng Khôi Nguyên La Mã
Giải thưởng Grand Prix de Rome (Khôi nguyên La Mã) được xem giải thưởng cao quý nhất của ngành kiến trúc Pháp trong giai đoạn 1720-1968, đem lại tương lai rộng mở cho người đỗ đầu khôi nguyên, bởi vì:

– Thứ nhất, khi được Hàn lâm viện Mỹ thuật Pháp trao tặng huy chương Grand Prix de Rome, người đoạt giải dù đang là sinh viên hay đã là KTS đều được công nhận là một trong các KTS trẻ thuộc giới tinh hoa của Pháp, và do đó nếu là sinh viên dự thi đoạt giải thì sẽ được công nhận tốt nghiệp KTS luôn, mà không cần làm luận án tốt nghiệp nữa (trường hợp của KTS Thụ);

– Thứ hai, được Hiệp hội KTS Pháp (SADG – Société des Architectes Diplômés par le Gouvernement) đồng trao tặng huy chương vàng kiến trúc SADG và mời làm hội viên chính thức;

– Thứ ba, được trang trải mọi chi phí ăn ở và điều kiện làm việc thuận lợi trong ba năm ở Villa Medicis của Hàn lâm Viện Pháp tại Rome, để thực hiện các dự án nghiên cứu quy mô lớn đầu tay, với điều kiện mỗi năm phải báo cáo kết quả nghiên cứu tại một cuộc triển lãm các kết quả nghiên cứu tại viện Hàn lâm Pháp ở Rome. Hai cuộc triển lãm năm 1958 và 1959 của KTS Ngô Viết Thụ được tổng thống Ý đến cắt băng khánh thành. Riêng Triển lãm nghiên cứu năm 1957 của KTS Thụ tại Rome được Tổng thống Ý Giovanni Gronchi và tổng thống Pháp René Coty cùng đến cắt băng khánh thành [1];

– Thứ tư, có thể ứng cử để trở thành viện sĩ Viện Hàn lâm Mỹ thuật Pháp khi có vị trí trống (Viện Hàn lâm Mỹ thuật Pháp chỉ dành 10 ghế viện sĩ suốt đời cho ngành Kiến trúc, do đó chỉ có thể ứng cử bổ sung khi có người mất đi. Viện Hàn lâm Mỹ thuật Pháp được thành lập từ nhiều thế kỷ và mang tính chính thống, hoàn toàn tách biệt với cơ quan mang tên Viện Hàn lâm kiến trúc Pháp, nhưng được chuyển đổi tên từ Hiệp hội KTS Trung ương của Pháp (Société Centrale des Architectes) năm 1953, nay có khoảng 390 thành viên. Hai người thầy (Chef atelier) của KTS Thụ đều từng đoạt giải La Mã và đều là viện sĩ Viện Hàn lâm Mỹ thuật Pháp [2].

– Thứ năm, được ưu tiên giao trách nhiệm lãnh đạo thực hiện các dự án quan trọng với danh hiệu KTS trưởng các công trình quốc gia của Pháp (Architecte en Chef des Bâtiments Civils et Palais Nationaux);

Nhìn lại việc đào tạo KTS theo trường phái mỹ thuật Beaux-Arts và Giải thưởng Rome
– Chương trình đào tạo KTS theo trường phái mỹ thuật Beaux-Arts đặt trọng tâm đào tạo vào việc thực hành thiết kế, thông qua nhiều cuộc thi được tổ chức hàng năm cho sinh viên theo các chủ đề nghiên cứu và yêu cầu tư duy thiết kế đa dạng. Mỗi đồ án dự thi có thể được tính điểm đạt yêu cầu (mention) với trị số 1, đạt điểm với trị số 2 hoặc 3 khi được xếp hạng cao, có huy chương (médaille), hoặc giải thưởng (prix). Khi đạt đủ số lượng điểm trị số các môn học, đặc biệt khó khăn là môn đồ án thiết kế, sinh viên có thể được chuyển từ cấp II, sang cấp I, và sang làm đồ án tốt nghiệp [5,7,8]

– Thời gian cần để hoàn thành chương trình học trung bình từ 6-8 năm. Tuy một số rất ít sinh viên xuất sắc có thể rút ngắn còn 5 năm, nhưng cũng có nhiều trường hợp kéo dài đến 10 năm hoặc hơn, khi sinh viên không vượt qua được cửa ải đồ án thiết kế. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến các cuộc biểu tình và bãi khóa vào những năm 1967-1968 của sinh viên kiến trúc tại Pháp và tại Việt Nam đòi cải tổ chương trình đào tạo bớt khó khăn hơn và hợp lý hơn.

– Thế kỷ 19 và nửa đầu thế kỷ 20 là thời kỳ hoàng kim của hệ thống các trường Cao đẳng Mỹ thuật Kiến trúc của Pháp, khi nhiều KTS tốt nghiệp thực hiện các công trình nổi tiếng tại Châu Âu và nhiều nước khác trên thế giới. Đặc biệt là ảnh hưởng quan trọng đến giai đoạn xây dựng các công trình cao tầng và theo trào lưu chỉnh trang làm đẹp đô thị (City Beautification Movement) về xây dựng các công trình cao tầng theo phong cách Beaux-Arts tại nhiều đô thỉ lớn trên thế giới (Mỹ, Canada, Úc,…). Các KTS Mỹ nổi tiếng trong thời kỳ này, từng được đào tạo tại trường Cao đẳng Mỹ thuật Kiến trúc của Pháp, bao gồm Henry Hobson Richardson, John Galen Howard, Daniel Burnham, and Louis Sullivan,…

– Sang thế kỷ 20, các quan niệm thiết kế kiến trúc hiện đại bắt đầu được đưa vào giảng dạy và các đề bài của chương trình cuộc thi Rome, nhưng khung chương trình đào tạo của hệ thống các trường Cao đẳng Mỹ thuật Kiến trúc của Pháp vẫn thiên về đào tạo thực hành và tư duy thiết kế đồ án, và chưa coi trọng đào tạo về quy hoạch và tư duy đa ngành. Ý thức về việc cần phải bổ sung kiến thức quy hoạch, nên Ngô Viết Thụ đã cùng hai bạn học lấy thêm văn bằng về quy hoạch tại Viện Quy hoạch Đô thị tại Paris (Pháp) và tại Bruxelles (Bỉ). Nhờ đó, về sau 3 ông đã trở thành ba trụ cột về quy hoạch của Việt Nam Cộng Hòa trước 1975: KTS Huỳnh Kim Mãng thiết lập nên chương trình đào tạo đô thị gia tại trường Cao đẳng Kiến trúc Sài Gòn; còn KTS Ngô Viết Thụ lãnh đạo Văn phòng tư vấn kiến trúc và chỉnh trang lãnh thổ thuộc Phủ Tổng thống và KTS Lê Văn Lắm – Giám đốc Tổng nha Kiến thiết và Thiết kế Đô thị cùng chịu trách nhiệm các dự án kiến trúc và quy hoạch xây dựng đô thị tại Miền Nam Việt Nam giai đoạn 1960-1975.

– Có thể nói là trong ba thế kỷ, hệ thống đào tạo trường Beaux-Arts của Pháp có công lớn trong việc đào tạo nhiều các KTS tài năng phục vụ cho việc hình thành các đô thị và công trình kiến trúc di sản nổi tiếng, với giá trị văn hóa nghệ thuật cao tại Pháp, Châu Âu, và Châu Mỹ. Tuy nhiên, trong bối cảnh kiến thức về quy hoạch, kiến trúc, và xây dựng ngày càng được nâng tầm cao hơn trong thời đại mới, việc chấm dứt giải thưởng này vào năm 1968 là một điều tất yếu, vì công tác quy hoạch kiến trúc không thể tiếp tục quá xem trọng tiêu chí về mỹ học đại bố cục (grande composition), thiên về tư duy mỹ thuật mang tính chủ quan như trước, mà bỏ qua tầm quan trọng của các các giá trị khác của đô thị như: quy hoạch tổ chức cộng đồng, bảo vệ môi trường bảo vệ di sản, kinh tế đô thị, công nghệ cao, kỹ thuật hiện đại, đô thị thông minh, đô thị sáng tạo,… kết hợp với nhau để đưa ra phương án tối ưu theo tư duy hợp tác đa ngành.

– Do hệ thống trường Beaux-Arts của Pháp không nhanh chóng thay đổi mới theo nhu cầu của thời đại, nên dần dần vị thế hàng đầu thế giới trong đào tạo KTS được chuyển sang các trường Âu Mỹ khác như AA School (Anh), ETH Zurich (Thụy sĩ), Harvard và UC Berkeley (Mỹ),… Đồng thời, tuy về sau Bộ Văn hóa Pháp lập nên giải thưởng Grand Prix Nationale de l’Architecture từ năm 1975 trở đi, trở thành giải thưởng quốc gia cao nhất ngành kiến trúc tại Pháp [9], để thay thế cho giải thưởng Khôi nguyên La Mã, tuy nhiên vị thế giải thưởng kiến trúc hàng đầu thế giới đã chuyển sang các nước Âu – Mỹ khác, đứng đầu là giải thưởng Pritzker, thành lập năm 1979.

– Sau khi chuyển đổi từ trường Cao đẳng Kiến trúc Sài Gòn sang Đại học Kiến trúc TP HCM, chúng ta rất cần điều chỉnh tương ứng chương trình đào tạo KTS cho phù hợp với nhu cầu của thời đại: (1) Nên tổ chức lại theo cấp đào tạo Cử nhân (4 năm), Thạc sĩ (2 năm) và Tiến sĩ (3-5 năm), trong đó chỉ nên xem cấp Thạc sĩ là văn bằng tối thiểu cần thiết đủ để thi chứng chỉ hành nghề KTS; (2) Cần phát triển các chương trình nghiên cứu học thuật đa ngành (quy hoạch, kiến trúc, xây dựng, cảnh quan, môi trường, cộng đồng, hạ tầng, …) cho giảng viên và sinh viên, và gia tăng hợp tác đa ngành với các trường đại học khác, chứ không thể chỉ chú trọng đào tạo thực hành và giới hạn hoạt động trong khuôn viên trường như trước kia.


Mặt bằng Đồ án đoạt Giải thưởng Khôi nguyên La Mã của KTS Ngô Viết Thụ (1955)
TSKH.KTS Ngô Viết Nam Sơn

(Bài đăng trên Tạp chí Kiến trúc số 08-2020)

–––––––––––––––––––––––––––

Tài liệu tham khảo

Academie de France à Rome. 1955-1959. Brochures d’Exposition Annuelle à Villa Medicis.
Académie des Beaux-Arts. Rapports Annuelle.
Archinect. 2016. Phu Hoang and Rachely Rotem Awarded the American Rome Prize in Architecture.
Emmanuel Schwartz. 2005. The Legacy of Homer: Four Centuries of Art from the Ecole Nationale Superieure Des Beaux-arts, Paris. Yale University Press.
ENSBA (École Nationale Supérieure des Beaux-Arts. Les Concours d/Architecture. De 1951 à 1968. Vincent, Fréal & Cie. Paris.
Le Monde Journal 02 /7/ 1955. Un Vietnamien, M. Ngo Viet-Thu Grand Prix de Rome d’Architecture.
La Grande Masse. Rapports. (Une association d’élèves et anciens élèves des Ecoles Nationales Supérieures d’Architecture et des Ecoles Nationales Supérieures des Beaux-Arts).
Trường Cao đẳng Kiến trúc – Viện Đại học Sài Gòn. 1966. Tài liệu Triển lãm Kiến trúc tại Nhà Văn hóa Sài Gòn từ 26/8 đến 4/9/1966.
Ministère de la Culture de France. 2019. Le Grand Prix National de l’Architecture.

[Can Tho]

MỘT BỨC HÌNH 60 NĂM
Nguyễn Ngọc Sơn/ Facebook .

“chúng mình đã ở 2 thế giới khác biệt” [1]

Saigon, tháng Tám năm 1960, một nhóm thân hữu cùng gia đình đang thong dong trên sân thượng lữ quán tân kỳ Caravelle một buổi sum vầy sau tiệc rượu. Thoạt nhìn họ phong lưu, lịch duyệt, trải đời.

Ba người đàn ông trong vest bộ Tây ở bên trái bức hình đã, đang và sẽ tiếp tục định vị tên tuổi của mình dưới bầu trời rộng mở của nền kiến trúc hiện đại Việt Nam một thời.

Họ là Hoa - Thâng - Nhạc.

VIETNAM, HOA / THÂNG / NHẠC

Hoa, tức Nguyễn Văn Hoa, sinh năm 1916 tại tỉnh Cantho [2], kiến trúc sư tốt nghiệp trường Mỹ thuật Đông Dương tại Hanoi [3] cùng với những kiến trúc sư người Việt tốt nghiệp cùng trường thuộc thế hệ kiến trúc sư thứ hai làm kiến trúc hiện đại tại Việt Nam sau những nhà tiền phong người Pháp và một phần là người Việt. Một trong số đó là Arthur Kruze, Giáo sư kiến trúc của trường Mỹ thuật Đông Dương và cũng là Thầy học của Hoa, sau trở thành đồng nghiệp. Hoa nồng nhiệt, yêu nghề và say mê kỹ thuật, một người thích hoàn thiện [4].

Thâng, tức Phạm Văn Thâng, sinh năm 1920 tại làng Vĩnh Lợi, tổng Hòa Đồng Trung, quận Gocong, tỉnh Mytho [5]. Năm 1951, Thâng trở thành kiến trúc sư tốt nghiệp mention très bien trường Quốc gia Mỹ thuật Ba Lê [6] rồi ở lại Pháp làm việc đến năm 1956 thì về nước làm Giáo sư tại trường Cao đẳng Kiến trúc Saigon [7], đồng thời cộng tác với văn phòng kiến trúc sư Nguyễn Văn Hoa. Thâng chuẩn mực, trầm lặng và vững chãi, một ngọn núi tĩnh.

Nhạc, tức Nguyễn Quang Nhạc, sinh năm 1924 tại tỉnh Gocong [8]. Năm 1957, Nhạc trở thành kiến trúc sư tốt nghiệp mention bien trường Quốc gia Mỹ thuật Ba Lê rồi ở lại Pháp làm việc đến tháng Mười năm 1958 thì về nước làm Giáo sư tại trường Cao đẳng Kiến trúc Saigon, đồng thời cộng tác với văn phòng kiến trúc sư Hoa - Thâng. Nhạc phong lưu, hào hoa và lãng mạn, một cơn gió động.

SAIGON, THẬP NIÊN 1950-1960

Saigon thập niên 1950 và 1960 là nơi hội tụ hàng loạt những kiến trúc sư người Việt mang tư tưởng hiện đại, từ những kiến trúc sư tốt nghiệp trường Mỹ thuật Đông Dương tại Hanoi và trường Kiến trúc Dalat [9] đến Saigon trước và đặc biệt là ngay sau Hiệp định Genève 1954 cho đến một lực lượng trẻ trung hơn trở về từ Pháp sau khi tốt nghiệp trường Quốc gia Mỹ thuật Ba Lê cùng những kiến trúc sư đầu tiên tốt nghiệp trường Cao đẳng Kiến trúc Saigon, chưa kể những người trở về rất sớm từ thập niên 1930-1940 sau khi tốt nghiệp trường Quốc gia Mỹ thuật Ba Lê hay trường Kiến trúc Lyon [10] ngoài những người quyết định không trở về và trở thành một thế hệ kiến trúc sư người Việt Nam sống và hành nghề tại Pháp, Mỹ, Morocco, Ấn Độ.

Họ hiện diện khắp nơi từ các cơ quan của Bộ Kiến thiết và Thiết kế Đô thị, sau trở thành Nha Tổng Giám đốc Kiến thiết và Thiết kế Đô thị, cho đến Văn phòng Công tác Đặc biệt cùng trực thuộc Tổng thống Phủ, Bộ Công chánh, Nha Công binh, Nha Mỹ thuật Học vụ, Viện Khảo cổ, các cơ quan Bộ thuộc Chánh phủ cùng hàng loạt những văn phòng kiến trúc sư tư vụ hoạt động sôi nổi, tự do.

SAIGON, KRUZE - HOA - TẢI - THÂNG - NHẠC - MÃNG

Văn phòng kiến trúc sư Hoa - Thâng - Nhạc được đặt tại một biệt thự Pháp ở số 12 đường Duy Tân, gần đối diện cổng trường Luật khoa Saigon ở số 17 và gần Công trường chiến sĩ [11]. Căn biệt thự trở thành văn phòng kiến trúc sư Kruze - Hoa từ năm 1950 sau khi chuyển từ Dalat cùng với sự chuyển dịch lịch sử cùng năm của trường Cao đẳng Kiến trúc với Giáo sư Arthur Kruze tiếp tục làm Giám đốc. Năm 1954, Giáo sư Arthur Kruze trở về Pháp sau trận Điện Biên Phủ và Giáo sư Trần Văn Tải, sinh năm 1923 tại làng Tân Duyệt, tổng Quảng Xuyên, quận Camau, tỉnh Baclieu, một kiến trúc sư tốt nghiệp mention bien trường Quốc gia Mỹ thuật Ba Lê và sớm trở về Việt Nam năm 1950 trở thành vị Giám đốc người Việt đầu tiên của trường Cao đẳng Kiến trúc Saigon từ năm 1955.

Văn phòng kiến trúc sư Kruze - Hoa có sự tham gia cộng tác một thời gian của kiến trúc sư Trần Văn Tải, trở thành văn phòng kiến trúc sư Kruze - Hoa - Tải cũng như văn phòng kiến trúc sư Hoa - Thâng - Nhạc cuối thập niên 1950 có sự tham gia cộng tác một thời gian của kiến trúc sư Huỳnh Kim Mãng, sinh năm 1920 tại làng Vĩnh Trinh, tổng Định Phước, quận Chauthanh, tỉnh Longxuyen, một kiến trúc sư tốt nghiệp mention très bien trường Quốc gia Mỹ thuật Ba Lê vào năm 1956 kiêm đô thị gia tốt nghiệp Học viện Đô thị Viện Đại học Ba Lê vào mùa Xuân năm 1958 [12] trước khi hai vị kiến trúc sư tài năng này ra riêng và trở nên lừng lẫy.

Từ cuối thập niên 1950 khi đã ổn định về con người, Hoa - Thâng - Nhạc trở thành một hãng kiến trúc sáng danh với hàng loạt những bản thiết kế cao ốc, trụ sở, cư xá, ngân hàng, khách sạn, phi cảng, trường học, nhà máy và biệt thự được xây cất. Đó cũng là thời kỳ làm mưa làm gió của các văn phòng kiến trúc sư tư vụ cùng các cơ quan công vụ nhiều quyền lực trên đường chân trời rộng mở của kiến trúc hiện đại Việt Nam, nhứt là tại đô thành Saigon, nơi không ngừng cổ võ cho việc xây dựng mới.

Mùa Hè năm 1962, Hoa - Thâng - Nhạc nằm trong danh sách mười ba kiến trúc sư nổi tiếng Việt Nam được Văn phòng Tổng thống Phủ mời góp ý kiến về việc vẽ lại mặt tiền Dinh Độc Lập đối với phương án ban đầu của kiến trúc sư Ngô Viết Thụ của Văn phòng Công tác Đặc biệt và hai kiến trúc sư Huỳnh Thị Kiều Nga, Trần Tiễn Chuân của Nha Tổng Giám đốc Kiến thiết và Thiết kế Đô thị cùng trực thuộc Tổng thống Phủ phụ trách sau sự kiện đánh bom ngày 27 tháng Hai năm 1962 bởi hai phi công Nguyễn Văn Cử và Phạm Phú Quốc.

SAIGON, TRƯỜNG CAO ĐẲNG - ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC

Saigon, tháng Mười Một năm 1966, những cuộc bãi khóa liên tiếp diễn ra nối liền với những cuộc tuyệt thực đầu năm 1967 trong giới sinh viên kiến trúc về việc biến cải trường Cao đẳng Kiến trúc trở thành Phân khoa Kiến trúc.

Năm 1967, trường Kiến trúc Saigon chính thức trở thành Phân khoa Đại học thứ tám trực thuộc Viện Đại học Saigon [13] với Khoa Trưởng đầu tiên là Giáo sư Nguyễn Quang Nhạc dù về tuổi đời Ông nhỏ hơn hầu hết những Giáo sư người Việt thế hệ đầu của trường Kiến Trúc Sài Gòn cùng trở về từ Pháp. [14]

Năm 1970, Giáo sư Phạm Văn Thâng làm Khoa trưởng nhiệm kỳ tiếp theo thay Giáo sư Nguyễn Quang Nhạc đến năm 1973 thì được kế nhiệm bởi Giáo sư Tô Công Văn, sinh năm 1921 tại làng Bình Hòa Xã, tỉnh Giadinh, một kiến trúc sư tốt nghiệp mention bien trường Quốc gia Mỹ thuật Ba Lê cùng ngày, cùng tháng, cùng năm với người bạn học Phạm Văn Thâng nhưng đã lựa chọn con đường sớm trở về và cũng sớm khuấy đảo bằng một lượng công trình đồ sộ, rải kín bản đồ kiến trúc hiện đại Việt Nam nhờ văn phòng kiến trúc sư tư vụ nổi danh trước khi trở thành Giáo sư tại trường Cao đẳng Kiến trúc.

VIETNAM, THẬP NIÊN 1960-1970

Thập niên 1960 và đầu 1970 cũng chứng kiến sự sôi động nổi bật của nền kiến trúc hiện đại Việt Nam với sự gia nhập của thế hệ kiến trúc sư mới người Việt tốt nghiệp từ trường Cao đẳng - Đại học Kiến trúc Saigon. Ngoài ra còn có sự trở về sau khi du học của những kiến trúc sư người Việt tại Anh, Pháp, Mỹ cùng sự hiện diện nhiều hơn của một số hãng kiến trúc Mỹ, Nhật bên cạnh một số ít sự ra đi theo chiều ngược lại, đặc biệt là từ năm Mậu Thân 1968 đến mùa Hè đỏ lửa năm 1972, giai đoạn khốc liệt bậc nhất của chiến tranh Việt Nam.

CHUYẾN ĐI LÀ VĨNH VIỄN [15]

Ngày 24 tháng Tư năm 1975, kiến trúc sư Nguyễn Văn Hoa cùng gia quyến lên phi cơ rời Saigon, không kịp mang theo được gì, chỉ có đúng một vali đồ vội vã, đến khi “bừng mắt dậy trên sạp tạm trú ở Guam, nghe đài BBC mới biết chuyến đi là vĩnh viễn, chúng mình đã ở 2 thế giới khác biệt” [16]. Tại Guam, Hoa có viết cho Nhạc một lá thơ về sự ra đi, về những việc còn dang dở trên bàn vẽ của văn phòng hãng kiến trúc trên đường Duy Tân và hẹn cuộc trở về nhưng không thể nào gởi được trong những ngày Saigon rung chuyển. Nhạc và Thâng còn ở lại, trải qua ngày cuối cùng của tháng Tư cùng gần 4 triệu con người.

Họ biệt tin gần 17 năm trời trước khi nhận được tin nhau trở lại qua những lá thơ tay đầu tiên nhiều cảm xúc.

NHỮNG HẠT BỤI CÒN BAY

Hoa định cư tại Mỹ kể từ năm định mệnh, “Công suốt đời gầy dựng từ con số 0 nay như dã tràng xe cát! Thứ dang dở xé đi và từ đó xuống thang âm thầm” [17], xót xa nghe chuyện Thâng và Nhạc “bên bờ hố sâu thẳm, vật vã trở lại con số 0” [18]. Ông mất tại Mỹ năm 2005 bên cạnh gia quyến.

Thâng còn ở lại Việt Nam hơn 13 năm trước khi lặng lẽ sang Pháp định cư vào một ngày mùa Thu tháng Chín năm 1988. 3 năm trước đó, trong một bức hình được ghi lại tại Nhatrang vào mùa Hè tháng Bảy năm 1985 có nhiều vị kiến trúc sư nổi tiếng [19], người đời còn thấy được nỗi buồn lạc lõng và kỳ lạ trong đôi mắt của Ông bên cạnh những gương mặt hầu hết đều tươi cười. Nỗi buồn man mác nhưng thẳm sâu, trĩu nặng, như xé nát trái tim những ai từng yêu mến người Thầy mẫu mực của trường Kiến trúc Saigon và cũng từng là một kiến trúc sư lỗi lạc Việt Nam một thời. Những năm cuối đời, Thâng dần mất đi trí nhớ, không nhận ra ngay cả những thân hữu cùng trường Kiến trúc Saigon cũ khi họ đến thăm mình ở Ba Lê [20]. Ông mất tại Ba Lê năm 2004 bên cạnh gia quyến.

Nhạc sống phần còn lại của cuộc đời như một con đò lặng lẽ, như cơn gió đã không còn động, như điệu nhạc đã không còn quang mà phần nhiều là những nốt trầm. Ông cam chịu bệnh tật và những cơn đau đớn của tuổi già vì có lẽ cũng không có nhiều tiền để mà mua thuốc uống; đôi mắt cũng trở nên mờ dần vì cataracte [21]. “Bên nhà chỉ còn tôi và Ngô Viết Thụ” [22]. “Bạn bè thân hữu sang Pháp - Mỹ - Đức hết, lần lượt từ người này đến người kia” [23], chỉ còn lại thế hệ học trò mà Ông coi đó là nguồn vui sống. Tháng Năm năm 1990, Nhạc “nghỉ mất sức chớ không được gọi là nghỉ hưu” [24] vì chỉ mới làm việc 15 năm trong chế độ mới. Trong lá thơ Nhạc gửi cho Hoa vào ngày 20 tháng Mười năm 1991 sau gần 17 năm trời cách biệt, người đời còn thấy lại những dòng chữ đượm nỗi buồn bị nhoè trên trang thơ của một người trí thức còn ở lại. Ông mất tại TP.HCM năm 2004 bên cạnh gia quyến. “Những tháng ngày còn lại, Thầy sống như một vị Bồ Tát, vui vẻ, tự tại, không kêu than, oán trách bất cứ điều chi về những buồn vui được mất trong cuộc đời. Tài sản lớn nhất mà Thầy có được có lẽ là tình yêu, một tình yêu đặc biệt từ hàng ngàn học trò bao thế hệ, dù là trong nước hay hải ngoại, dù còn ở lại hay đã ra đi.” [25]

Một bức hình 60 năm và những con người lãng mạn, tài hoa đã làm nên một phần chân trời của kiến trúc hiện đại Việt Nam, một phần khung trời của trường Cao đẳng - Đại học Kiến trúc Saigon vang danh nay đã trôi theo gió cuốn.

Chỉ còn lại đây là dư ảnh, gió heo may thổi trên những con đường cũ và những hạt bụi còn bay.

Saigon, ngày cuối cùng của tháng Tám năm 2020

NNS

Xin chân thành cảm ơn những nhân viên của Archives Nationales de France, École Nationale Supérieure des Beaux-Arts (ENSBA) tại Paris, National Archives and Records Administration (NARA) và Library of Congress (LC) tại Washington D.C. đã hỗ trợ những dữ liệu đặc biệt và tất cả những quý vị đã sẻ san kỷ niệm trong bài viết này!

- xin vui lòng ghi rõ nguồn nếu trích dẫn bài viết / cảm ơn chân thành -

Hình: Từ album gia đình Ông Thanh Nguyen. Xin chân thành cảm ơn Ông!

[1] Thơ kiến trúc sư Nguyễn Văn Hoa gởi kiến trúc sư Nguyễn Quang Nhạc ngày 14 tháng Mười Hai năm 1991

[2] Tỉnh Cantho được thành lập theo Nghị định ngày 20 tháng Mười Hai năm 1899 của Toàn quyền Đông Dương trên cơ sở đổi tên gọi tiểu khu hay hạt tham biện (arrondissement) thành tỉnh (province), kể từ ngày 1 tháng 1 năm 1900.

[3] École Supérieure des Beaux-Arts de l'Indochine

[4] Hồi ức của kiến trúc sư Nguyễn Duy Tâm vào tháng Hai năm 2016

[5] Quận Gocong được thành lập ngày 09 tháng Hai năm 1913 khi giải thể tỉnh Gocong và sáp nhập vào tỉnh Mytho, đến ngày 09 tháng Hai năm 1924 lại tách Gocong ra khỏi tỉnh Mytho, trở thành tỉnh Gocong như cũ.

[6] École Nationale Supérieure des Beaux-Arts de Paris

[7] École Supérieure d'Architecture de Saigon

[8] Quận Gocong được thành lập ngày 09 tháng Hai năm 1913 khi giải thể tỉnh Gocong và sáp nhập vào tỉnh Mytho, đến ngày 09 tháng Hai năm 1924 lại tách Gocong ra khỏi tỉnh Mytho, trở thành tỉnh Gocong như cũ. Giáo sư Nguyễn Quang Nhạc sinh vào tháng Sáu năm 1924, sau thời điểm trên gần 4 tháng.

[9] École Supérieure d'Architecture de Dalat

[10] École Régionale d’Architecture de Lyon

[11] Place du Maréchal Joffre hay Công trường Ba Hình 1921-1956; Công trường Chiến sĩ từ năm 1956; Công trường Chiến sĩ Tự do đầu năm 1970; Công trường Quốc tế từ năm 1972

[12] Institut d'Urbanisme de l'Université de Paris

[13] 07 Phân khoa Đại học còn lại trực thuộc Viện Đại học Saigon trước năm 1975 là:

+ Đại học Khoa học trên đường Cộng Hòa
+ Đại học Luật khoa trên đường Duy Tân
+ Đại học Sư phạm trên đường Thành Thái
+ Đại học Văn khoa trên đường Gia Long – Nguyễn Trung Trực, sau chuyển về Đại lộ Cường Để
+ Đại học Nha khoa trên đường Nguyễn Trãi
+ Đại học Y khoa trên đường Trần Quý Cáp, sau chuyển về Đại lộ Hồng Bàng
+ Đại học Dược khoa (tách khỏi Đại học Y khoa năm 1961) trên đường Trần Quý Cáp, sau chuyển về đường Công Lý, từ 1964 chuyển về Đại lộ Cường Để

[14] Giáo sư Lê Văn Lắm sinh năm 1925 là người duy nhất nhỏ tuổi hơn Giáo sư Nguyễn Quang Nhạc trong thế hệ này. Năm 1967, Giáo sư Lê Văn Lắm đang kiêm nhiệm Giám đốc của cơ quan đầy quyền lực là Nha Tổng Giám đốc Kiến thiết và Thiết kế Đô thị trực thuộc Tổng thống Phủ

[15], [16], [17], [18] Thơ kiến trúc sư Nguyễn Văn Hoa gởi kiến trúc sư Nguyễn Quang Nhạc ngày 14 tháng Mười Hai năm 1991

[19] Dữ liệu của kiến trúc sư Trần Đình Quyền

[20] Hồi ức của kiến trúc sư Cổ Văn Hậu ngày 02 tháng Bảy năm 2020

[21], [22] Thơ kiến trúc sư Nguyễn Quang Nhạc gởi kiến trúc sư Lê Văn Lắm ngày 29 tháng Mười năm 1991

[23] Thơ kiến trúc sư Nguyễn Quang Nhạc gởi kiến trúc sư Nguyễn Văn Hoa ngày 20 tháng Mười năm 1991

[24] Thơ kiến trúc sư Nguyễn Quang Nhạc gởi kiến trúc sư Lê Văn Lắm ngày 29 tháng Mười năm 1991

[25] Hồi ức của kiến trúc sư Nguyễn Văn Tất ngày 28 tháng Tám năm 2020

[Cửu Long Giang]

NGHỆ THUẬT – MỸ THUẬT – VÀ SỰ HIỆN HỮU

MẠN ĐÀM VỚI KIẾN TRÚC SƯ ĐỨC – HUY HUỲNH

(Phần 4)

Có phải “Chúng ta được sinh ra, vì vậy chúng ta tồn tại?”
Khái niệm sáng tạo mỹ thuật và kiến trúc được cho là thú vị ngay từ khi con người bắt đầu sử dụng đồ họa để giao tiếp. Nghệ thuật có thể là hiện thực (Đại diện của Nhiếp ảnh), trừu tượng (Không gian & Hình thức), hoặc đại diện cho Hư vô (khái niệm về hư vô của Zen), và nhiều hơn nữa. Tuy nhiên, chúng đều là đại diện của sự tồn tại.
“Tôi thường tự hỏi những yếu tố nào xác định một khái niệm như vậy? Và suy nghĩ của tôi cứ quẩn quanh giữa các yếu tố ‘nhân tạo’ và ‘thiên nhiên’, Kiến Trúc Sư Đức Huy tâm sự.
Như đã đề cập trong các bài viết trước.
KTS Đức-Huy thích vẽ phác thảo (sketch). “Khi tôi phác thảo, suy nghĩ của tôi là ghi lại những gì tôi nhìn thấy và cảm giác của tôi đối với chủ đề của bức phác thảo của tôi. Khi tôi phác thảo, suy nghĩ của tôi đang băn khoăn, và nó có thể giúp tôi hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh mình tốt hơn, hoặc khiến tôi còn băn khoăn hơn nữa,” ông nói.
Ông cho biết một trong những môn học yêu thích của ông ở trường đại học là Lịch sử Kiến trúc.
Ông kể: “Trong lớp học này, khi thầy Ertle lướt qua slide trình chiếu bài giảng của mình, cây bút của tôi đang cặm cụi trên giấy không ngừng, phác thảo tòa nhà này đến tòa nhà khác trên khắp thế giới và trong suốt Lịch sử Kiến trúc.”
“Xin lỗi, một sinh viên đại học nghèo, tự lập như tôi, không thể đủ khả năng để đi du lịch khắp thế giới, nhưng tôi cảm thấy rất sống động khi phác thảo những tòa nhà này. Mặc dù nó vẫn nằm trong danh sách mong muốn của tôi là đi du lịch châu Âu vào một ngày nào đó trước khi tôi chết. Vì vậy, tôi có thể nhìn thấy và tự mình ôm từng tòa nhà đó!,” ông giải thích.
“Từ tòa nhà như Mont Saint Michel, Nhà thờ Hồi giáo Lớn Cordoba đến Nhà thờ Hagia Sophia, đến tất cả những bức tranh tường điêu khắc tuyệt đẹp trong thời kỳ Kiến trúc Baroque …” ông nói thêm.
Ông cho biết: “Mỗi tòa nhà này đều khác nhau, và nó đẹp đến mức khiến tôi phải nín thở khi chỉ nhìn vào nó! Tuy nhiên, tất cả đều có một điểm chung. Đó là tất cả đều đang cố gắng xác định sự tồn tại của quyền lực / quyền hạn của chúng.”
Đồng thời với những khám phá về những kiến trúc phương Tây, ông cũng tỏ ra hãnh diện khi được học hỏi và lớn lên trong môi trường của những kiến trúc Đông phương.
“Nói rõ hơn là tôi may mắn được thấy những kiến trúc mang màu sắc Việt Nam, của các ngôi chùa, của các đền đài trên ba vùng đất nước. Điều này giúp tôi có cái nhìn tổng quan nhưng vẫn không quên đi những nét đặc thù,” ông tâm sự.
Trong khi hầu hết các kiến trúc phương Tây và các chi tiết Kiến trúc của nó đang kêu gào sự tồn tại của nó trong Vũ trụ này, thì theo ông, kiến trúc Nhật Bản đang âm thầm thực hành triết lý Thiền của Kiến trúc Zen.
“Mọi vấn đề của nó là TẠM THỜI, nó đến từ TỰ NHIÊN, và cuối cùng nó sẽ trở về với tự nhiên trong chu kỳ của nó. Mặc dù Thiền Sư muốn bất chấp sự tồn tại của mình trong bối cảnh vật chất, tuy nhiên, ông vẫn phải thừa nhận sự tồn tại của mình trong vũ trụ này.,” kiến trúc sư diễn tả.
“Vì vậy thay vào đó, ông đã thay đổi vũ trụ của mình một cách hài hòa, và cũng chính vì vậy, ông định khung kiến trúc của mình xung quanh các yếu tố tự nhiên, trong khi nắm lấy mọi chi tiết nhân tạo để nâng cao triết lý của mình!” KTS Đức Huy nói thêm..
Ông giải thích: “Vị Thiền Sư đã làm cho nó như thể kiến trúc nhân tạo của ông ấy đang mọc ra từ nước, cây và đá bao quanh nó.
Nó không bao giờ cố gắng cạnh tranh với tự nhiên, nó không bao giờ cố gắng chứng minh sự tồn tại mạnh mẽ của nó, mà là một cách khiêm tốn, và yêu cầu một cách hài hòa sự tồn tại của nó với xung quanh.”

Linh Nguyen (thực hiện)

Phần 5

MỘT NGÔI NHÀ
Mỗi chúng ta luôn có một “Ngôi nhà” để quay về. “Nhà” này có thể là một “nơi trên thực tế”, một “ký ức” hoặc chỉ là một nơi “trong mơ” mà tất cả chúng ta đều mơ ước được đến.
Tuy nhiên, tất cả đều có một điểm chung, đó là “Nhà.” Trong kiến trúc, chúng ta thử cùng KTS Đức-Huy tìm hiểu thêm đề tài này.
“Tôi đang nói về một nơi ‘nơi chúng ta muốn đến’, không chỉ bất kỳ nơi nào. Bất cứ điều gì khác CHỈ là một nơi tạm thời, không phải ‘Nhà’,” KTS Đức-Huy mở đầu.
Ông kể: “Tôi thường xuyên ngồi lại với khách hàng của mình và nghiên cứu về tính cách của khách hàng trước khi chúng tôi thảo luận về thiết kế. Tôi thường gọi đó là nghệ thuật lắng nghe. Chỉ nhờ sự kiên nhẫn và cẩn thận này, Kiến trúc sư mới có thể tạo ra một ‘Ngôi nhà’ cho khách hàng của mình.”
Theo ông, thường thì chúng ta nói rằng chúng ta thực sự thích một địa điểm, nhưng chúng ta không biết tại sao. Đó chỉ đơn giản là vì sở thích của chúng ta là một nhóm “phụ phi vật thể” (nontangible) của những ký ức và kinh nghiệm trong quá khứ về cách chúng ta lớn lên và cách chúng ta sống cuộc sống ngày hôm nay.
Ông nhấn mạnh “tùy chọn này sẽ trở nên phức tạp hơn khi khách hàng của tôi không phải là một cá nhân mà có thể là một cặp vợ chồng hoặc thậm chí một nhóm lớn hơn gồm các thành viên trong ủy ban. Trong trường hợp này, quy mô của một dự án có thể nhỏ như một ngôi nhà, hoặc lớn như một đô thị, và Kiến trúc sư sẽ luôn đóng góp những tác động đáng kể vào kết quả. Nó phải là như vậy, nếu không, một cái gì đó có khả năng lớn có thể kết thúc bằng một thảm họa.”
Kiến trức sư tâm sự: “Hầu hết kiến trúc của tôi sẽ phản ánh sự kết hợp giữa tính cách của khách hàng với kiến thức và kinh nghiệm về kiến trúc của tôi. Đây là lý do tại sao tất cả các tòa nhà của Donald Trump đều rất cao, quyền lực và được dát vàng hoặc màu vàng kim, và đó là lý do tại sao toàn bộ tòa nhà của Michaelangelo luôn chứa đầy các tác phẩm điêu khắc và nghệ thuật.”
Cũng theo KTS Đức Huy, trong Phật giáo, chúng ta chấp nhận mọi thứ chỉ là tạm thời. Thực tế cũng đúng, nó phản ánh qua dấu vết của Lịch sử kiến trúc. Vậy thì tại sao hầu hết (nếu không phải là tất cả) các ngôi đền của chúng ta luôn cố gắng làm cho chính nó trở nên quan trọng hơn và nổi trội nhất?
“Đó là vì một người, hoặc một nhóm người, đang cố gắng tạo ra một ngôi nhà, một ngôi nhà cho tất cả mọi người để tất cả họ có thể trở về nhà với Đức Phật. Tuy nhiên, Đức Phật không bao giờ muốn chúng ta xây một tòa nhà lớn cho Ngài, vậy tại sao chúng ta vẫn làm điều đó?” ông băn khoăn.
Câu hỏi đặt ra là, liệu người ta có nhớ đến một ngôi chùa như một mảnh đất trống đơn sơ với vài túp lều tạm bợ không đáng kể có thể biến mất trong nay mai? Hay chúng ta nên tạo ra một ngôi chùa với tháp cao lớn và uy nghiêm nằm trên đỉnh núi giúp ghi lại những kỷ niệm đáng nhớ cho du khách khi họ đến / rời khỏi ngôi chùa này? Hay một Ngôi nhà có nên rộng 400,000sf với 27 tầng cao như ngôi nhà Antilia ở Ấn Độ, hay nó phải là một ngôi nhà nhỏ có diện tích 1,000sf khiêm tốn nằm giữa vùng nông thôn ở Pháp?
“Đây là kỹ năng mà Kiến trúc sư phải hiểu rõ, giúp cân bằng để có thể tạo nên một “Ngôi Nhà” hoàn hảo cho khách hàng của mình,” ông nói.
Kiến Trúc Sư Đức-Huy Huỳnh tốt nghiệp kiến trúc Đại Học Nebraska- Lincoln (UNL), sau ba năm thực tập và lấy được bằng Licensed Architect. Ông nhiều năm hành nghề tại Orange County và hiện cư ngụ tại TP Westminster.
KIẾN TRÚC: VẺ ĐẸP VÀ NGÂN SÁCH CÓ SÁNH ĐÔI KHÔNG?
Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng có ít nhất một vài hình thức “sổ lưu niệm” (scrap book) chứa đầy những hình ảnh đẹp đẽ và mong ước một ngày nào đó nó sẽ biến thành “ngôi nhà mơ ước” của mình. Xin độc giả hãy cùng KTS Đức-Huy Huỳnh tìm hiểu ngắn gọn vài khía cạnh thực tế của kiến trúc.
Ông kể một thí dụ: “Gần đây tôi đã có một cuộc thảo luận / bản thiết kế sơ bộ với một trong những vị sư trưởng tại một ngôi chùa Phật giáo. Như thường lệ, tôi bắt đầu buổi họp bằng cách “lắng nghe” rất kỹ về ước mơ và mong muốn của vị trụ trì. Chúng tôi đã nói về chương trình dự án, ngân sách của Ngài, lịch trình hoàn tất dự án và tầm nhìn của Ngài về thiết kế cuối cùng nên như thế nào.”
“Lúc này, vị trụ trì lấy ‘sổ lưu niệm’ của Ngài ra và bắt đầu cho tôi xem một số hình ảnh đẹp về các công trình kiến trúc chùa trên thế giới, trong đó có một số hình ảnh về kiến trúc Việt Nam. Đây là lúc kiến trúc sư phải lắng nghe cho kỹ để tìm từ kiến thức rộng lớn và tài năng của mình trong việc hướng dẫn đưa khách hàng về với thực tế,” ông nhấn mạnh.
Thông thường, theo ông, một người chủ sẽ có những suy nghĩ mơ mộng về kiến trúc mơ ước của mình. Và thông thường, suy nghĩ mơ mộng của người chủ sẽ lệch với ngân sách. Một kiến trúc sư giỏi phải hướng dẫn khách hàng của mình một cách ngoại giao đến một con đường thay thế mà khách hàng sẽ nhận ra sự sai lệch này. Nếu không, kiến trúc sư có thể khiến khách hàng đi đường sai, biến tầm nhìn đẹp đẽ của chủ thành một hiện thực tai hại.
“Một bài học cho tôi là một kiến trúc sư giỏi không chỉ giúp tạo ra kiến trúc đặc trưng, chẳng hạn như Nhà hát Opera Sydney, nhưng một kiến trúc sư giỏi phải có khả năng tạo ra một công trình kiến trúc đẹp nhất từ sự cân bằng của nhiều yếu tố phức tạp khác, trong đó bao gồm hai yếu tố quan trọng nhất – Ngân Sách và Vẻ Đẹp (mơ tưởng của khách hàng),” ông nhận xét.
Theo ông, công nghệ ngày nay, cùng với các hoạt động sống phức tạp của con người, kiến trúc sư phải hiểu vai trò của mình như một Nhạc trưởng -người có kiến thức rộng lớn về nhiều thứ “nhạc cụ (nếu không muốn nói là tất cả) về kiến trúc”, bao gồm thiết kế, hoạch định, cấu trúc xây dựng, hệ thống xây dựng, trong đó bao gồm nhưng không giới hạn ở hệ thống cơ khí, điện và ống nước.
KTS Đức-Huy giải thích thêm rằng: “Ngày nay kiến trúc sư không thể xếp mình với bậc thầy Leonardo De Vinci hay Michaelangelo, vì sự phức tạp như vậy sẽ đòi hỏi cả một ‘ban nhạc’ bao gồm nhiều kỹ sư và nhà thiết kế tài năng để hỗ trợ.”
“Nói cách khác, kiến trúc sư phải có khả năng ‘điều khiển’ ‘ban nhạc’ của mình để chơi một kiệt tác do chính mình tạo ra.
Tuy nhiên, quan trọng nhất, kiến trúc sư phải khuyến khích ‘khán giả’ (khách hàng) tham gia trong suốt hành trình của quá trình sáng tạo và thực hiện công việc của mình để ‘kiệt tác’ sau cùng sẽ có thể được hoàn hảo nhất,” ông kết luận.
Kiến Trúc Sư Đức-Huy Huỳnh tốt nghiệp kiến trúc Đại Học Nebraska- Lincoln (UNL), sau ba năm thực tập và lấy được bằng Licensed Architect. Ông nhiều năm hành nghề tại Orange County và hiện cư ngụ tại TP Westminster.
Mọi liên lạc xin gọi 714-476-4751 hay email: [e-mail]. Website của KTS Đức-Huy Huỳnh là www.huarchitecture.com.
Viet My News
Phần 5

MỘT NGÔI NHÀ
Mỗi chúng ta luôn có một “Ngôi nhà” để quay về. “Nhà” này có thể là một “nơi trên thực tế”, một “ký ức” hoặc chỉ là một nơi “trong mơ” mà tất cả chúng ta đều mơ ước được đến.
Tuy nhiên, tất cả đều có một điểm chung, đó là “Nhà.” Trong kiến trúc, chúng ta thử cùng KTS Đức-Huy tìm hiểu thêm đề tài này.
“Tôi đang nói về một nơi ‘nơi chúng ta muốn đến’, không chỉ bất kỳ nơi nào. Bất cứ điều gì khác CHỈ là một nơi tạm thời, không phải ‘Nhà’,” KTS Đức-Huy mở đầu.
Ông kể: “Tôi thường xuyên ngồi lại với khách hàng của mình và nghiên cứu về tính cách của khách hàng trước khi chúng tôi thảo luận về thiết kế. Tôi thường gọi đó là nghệ thuật lắng nghe. Chỉ nhờ sự kiên nhẫn và cẩn thận này, Kiến trúc sư mới có thể tạo ra một ‘Ngôi nhà’ cho khách hàng của mình.”
Theo ông, thường thì chúng ta nói rằng chúng ta thực sự thích một địa điểm, nhưng chúng ta không biết tại sao. Đó chỉ đơn giản là vì sở thích của chúng ta là một nhóm “phụ phi vật thể” (nontangible) của những ký ức và kinh nghiệm trong quá khứ về cách chúng ta lớn lên và cách chúng ta sống cuộc sống ngày hôm nay.
Ông nhấn mạnh “tùy chọn này sẽ trở nên phức tạp hơn khi khách hàng của tôi không phải là một cá nhân mà có thể là một cặp vợ chồng hoặc thậm chí một nhóm lớn hơn gồm các thành viên trong ủy ban. Trong trường hợp này, quy mô của một dự án có thể nhỏ như một ngôi nhà, hoặc lớn như một đô thị, và Kiến trúc sư sẽ luôn đóng góp những tác động đáng kể vào kết quả. Nó phải là như vậy, nếu không, một cái gì đó có khả năng lớn có thể kết thúc bằng một thảm họa.”
Kiến trức sư tâm sự: “Hầu hết kiến trúc của tôi sẽ phản ánh sự kết hợp giữa tính cách của khách hàng với kiến thức và kinh nghiệm về kiến trúc của tôi. Đây là lý do tại sao tất cả các tòa nhà của Donald Trump đều rất cao, quyền lực và được dát vàng hoặc màu vàng kim, và đó là lý do tại sao toàn bộ tòa nhà của Michaelangelo luôn chứa đầy các tác phẩm điêu khắc và nghệ thuật.”
Cũng theo KTS Đức Huy, trong Phật giáo, chúng ta chấp nhận mọi thứ chỉ là tạm thời. Thực tế cũng đúng, nó phản ánh qua dấu vết của Lịch sử kiến trúc. Vậy thì tại sao hầu hết (nếu không phải là tất cả) các ngôi đền của chúng ta luôn cố gắng làm cho chính nó trở nên quan trọng hơn và nổi trội nhất?
“Đó là vì một người, hoặc một nhóm người, đang cố gắng tạo ra một ngôi nhà, một ngôi nhà cho tất cả mọi người để tất cả họ có thể trở về nhà với Đức Phật. Tuy nhiên, Đức Phật không bao giờ muốn chúng ta xây một tòa nhà lớn cho Ngài, vậy tại sao chúng ta vẫn làm điều đó?” ông băn khoăn.
Câu hỏi đặt ra là, liệu người ta có nhớ đến một ngôi chùa như một mảnh đất trống đơn sơ với vài túp lều tạm bợ không đáng kể có thể biến mất trong nay mai? Hay chúng ta nên tạo ra một ngôi chùa với tháp cao lớn và uy nghiêm nằm trên đỉnh núi giúp ghi lại những kỷ niệm đáng nhớ cho du khách khi họ đến / rời khỏi ngôi chùa này? Hay một Ngôi nhà có nên rộng 400,000sf với 27 tầng cao như ngôi nhà Antilia ở Ấn Độ, hay nó phải là một ngôi nhà nhỏ có diện tích 1,000sf khiêm tốn nằm giữa vùng nông thôn ở Pháp?
“Đây là kỹ năng mà Kiến trúc sư phải hiểu rõ, giúp cân bằng để có thể tạo nên một “Ngôi Nhà” hoàn hảo cho khách hàng của mình,” ông nói.
Phần 6

KIẾN TRÚC – ‘VẺ ĐẸP’ (VENUTAS)
Hôm nay chúng ta trở lại với những tư duy nghề nghiệp của vị kiến trúc sư trẻ tuổi, nay tên tuổi ông đã trở nên quen thuộc với độc giả báo Việt Mỹ trong nhiều kỳ mạn đàm vừa qua: Đó là KTS Đức-Huy Huỳnh.
Ông cho biết ông đã nuôi dưỡng và trưởng thành với nghề Kiến trúc gần ba thập niên. “Không một ngày nào mà tôi không có tâm trạng giao động giữa yêu và ghét Kiến Trúc. Tuy nhiên, tôi sẽ không bao giờ nghi ngờ rằng Kiến Trúc giúp hình thành lịch sử và văn hóa nhân loại,” ông nói.
Ông tâm sự: “Khi lớn lên, tôi đã học được rằng Kiến trúc là sự hoàn thiện của Nghệ thuật, Âm nhạc, Thơ ca và Điêu khắc. Đó là tất cả những yếu tố bắt buộc phải có để tạo nên văn hóa Văn Minh của chúng ta.” “Trong một thời gian dài, kiến trúc bị nhốt trong một hộp tĩnh đẹp với mặt tiền đầy những chi tiết kết hợp đẹp mắt. Ngày nay, với công nghệ tiên tiến và ít nghề thủ công sẵn có, Kiến Trúc được mở khóa với những hình dạng và hình thể năng động đẹp mắt với mặt tiền mỏng như một mảnh kính mỏng, nhưng ít chi tiết tỉ lệ của con người hơn. Điều tồi tệ nhất là với ngân sách, hầu hết tòa nhà ngày nay có thể trông chẳng khác gì một chiếc hộp với một số màu sắc và chất liệu dính trên đó,” ông nhận xét thêm.
Vậy điều gì tạo nên Kiến trúc?
KTS Đức-Huy nói tiếp: “Nếu chúng ta đồng ý rằng Virtruvius là cha đẻ của Kiến trúc cổ điển, thì dựa trên định nghĩa của ông, kiến trúc cần có ba yếu tố chính – ‘sức mạnh’ (firmitas), ‘tiện ích’ (utilitas) và ‘vẻ đẹp’ (venustas).”
“Và nếu chúng ta đồng ý rằng cha đẻ của Kiến Trúc Hiện Đại là Le Corbusier, thì ngoài lý tưởng của Virtruvius, kiến trúc
còn là sự sáng tạo của Ánh Sáng, Bóng Tối và Hình Thể. Nếu một Kiến trúc sư thành thạo được kỹ năng này, anh ta có thể mở khóa tiềm năng của mình để tạo ra kiến trúc đẹp,” kiến trúc sư khẳng định.
Theo ông, công trình kiến trúc đẹp hoặc có thể dễ dàng nhận ra như thành Vatican ở Rome, hoặc khó tả vì chỉ có thể cảm nhận thôi, chứ sẽ không thể diễn tả được tại sao nó lại đẹp đến vậy. “Venustas” được định nghĩa bằng cách người ta có thể nhìn và chạm vào Kiến trúc, (nhưng Kiến trúc hiện đại chủ yếu chỉ có thể mô tả bằng hình dạng và hình thể động, hoặc không gian đẹp của nó, trôi chảy như một sự kết hợp giữa chất lượng không gian theo chiều dọc và chiều ngang) mà chỉ có thể cảm thấy nhưng không thể nhìn thấy hoặc chạm vào được.
Ông giải thích: “Khi công nghệ xuất hiện, kiến trúc sư có thể phát triển kiến trúc hơn nữa, bằng cách tạo ra các hình thể năng động thách thức nhận thức của con người về trọng lực và sự cân bằng. Vì vậy, người ta có thể nói rằng Vatican có đầy những tác phẩm điêu khắc, mái vòm và hàng cột tuyệt đẹp, tuy nhiên, người ta có thể cảm nhận vẻ đẹp của thiết kế nhà hát opera Sydney của kiến trúc sư Jørn Utzon ở Úc theo một cách hoàn toàn khác.”
KTS Đức Huy nói thêm: “Ở đây, chúng ta sẽ không thấy sự kết hợp đẹp đẽ của một mặt tiền phẳng với đầy đủ các chi tiết như trong kiến trúc cổ điển; thay vào đó, chúng ta sẽ thấy một yếu tố ba chiều nhảy múa hài hòa trên mặt nước. Trải nghiệm của chúng ta sẽ thay đổi khi chúng ta nhìn tòa nhà từ xa, sau đó lại thay đổi khi chúng ta lại gần, và cuối cùng là khi chúng ta ở bên trong tòa nhà, nơi không gian kiến trúc và các chi tiết do con người tạo nên, lại làm khung cảnh thiên nhiên bên ngoài trở nên đẹp đẽ.”
Ở đây, theo ông, “Venustas” được xác định bởi toàn bộ thành phần của tòa nhà, không phải từ tỷ lệ tòa nhà và cũng không phải sự kết hợp chi tiết của các mặt tiền.
Tuy nhiên, quan trọng nhất, nếu không có Ánh Sáng, Bóng Tối và Hình Thể Động, vẻ đẹp của nó khó có thể tồn tại.
(Phần 7)

KIẾN TRÚC: VẺ ĐẸP VÀ NGÂN SÁCH CÓ SÁNH ĐÔI KHÔNG?
Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng có ít nhất một vài hình thức “sổ lưu niệm” (scrap book) chứa đầy những hình ảnh đẹp đẽ và mong ước một ngày nào đó nó sẽ biến thành “ngôi nhà mơ ước” của mình. Xin độc giả hãy cùng KTS Đức-Huy Huỳnh tìm hiểu ngắn gọn vài khía cạnh thực tế của kiến trúc.
Ông kể một thí dụ: “Gần đây tôi đã có một cuộc thảo luận / bản thiết kế sơ bộ với một trong những vị sư trưởng tại một ngôi chùa Phật giáo. Như thường lệ, tôi bắt đầu buổi họp bằng cách “lắng nghe” rất kỹ về ước mơ và mong muốn của vị trụ trì. Chúng tôi đã nói về chương trình dự án, ngân sách của Ngài, lịch trình hoàn tất dự án và tầm nhìn của Ngài về thiết kế cuối cùng nên như thế nào.”
“Lúc này, vị trụ trì lấy ‘sổ lưu niệm’ của Ngài ra và bắt đầu cho tôi xem một số hình ảnh đẹp về các công trình kiến trúc chùa trên thế giới, trong đó có một số hình ảnh về kiến trúc Việt Nam. Đây là lúc kiến trúc sư phải lắng nghe cho kỹ để tìm từ kiến thức rộng lớn và tài năng của mình trong việc hướng dẫn đưa khách hàng về với thực tế,” ông nhấn mạnh.
Thông thường, theo ông, một người chủ sẽ có những suy nghĩ mơ mộng về kiến trúc mơ ước của mình. Và thông thường, suy nghĩ mơ mộng của người chủ sẽ lệch với ngân sách. Một kiến trúc sư giỏi phải hướng dẫn khách hàng của mình một cách ngoại giao đến một con đường thay thế mà khách hàng sẽ nhận ra sự sai lệch này. Nếu không, kiến trúc sư có thể khiến khách hàng đi đường sai, biến tầm nhìn đẹp đẽ của chủ thành một hiện thực tai hại.
“Một bài học cho tôi là một kiến trúc sư giỏi không chỉ giúp tạo ra kiến trúc đặc trưng, chẳng hạn như Nhà hát Opera Sydney, nhưng một kiến trúc sư giỏi phải có khả năng tạo ra một công trình kiến trúc đẹp nhất từ sự cân bằng của nhiều yếu tố phức tạp khác, trong đó bao gồm hai yếu tố quan trọng nhất – Ngân Sách và Vẻ Đẹp (mơ tưởng của khách hàng),” ông nhận xét.
Theo ông, công nghệ ngày nay, cùng với các hoạt động sống phức tạp của con người, kiến trúc sư phải hiểu vai trò của mình như một Nhạc trưởng -người có kiến thức rộng lớn về nhiều thứ “nhạc cụ (nếu không muốn nói là tất cả) về kiến trúc”, bao gồm thiết kế, hoạch định, cấu trúc xây dựng, hệ thống xây dựng, trong đó bao gồm nhưng không giới hạn ở hệ thống cơ khí, điện và ống nước.
KTS Đức-Huy giải thích thêm rằng: “Ngày nay kiến trúc sư không thể xếp mình với bậc thầy Leonardo De Vinci hay Michaelangelo, vì sự phức tạp như vậy sẽ đòi hỏi cả một ‘ban nhạc’ bao gồm nhiều kỹ sư và nhà thiết kế tài năng để hỗ trợ.”
“Nói cách khác, kiến trúc sư phải có khả năng ‘điều khiển’ ‘ban nhạc’ của mình để chơi một kiệt tác do chính mình tạo ra.
Tuy nhiên, quan trọng nhất, kiến trúc sư phải khuyến khích ‘khán giả’ (khách hàng) tham gia trong suốt hành trình của quá trình sáng tạo và thực hiện công việc của mình để ‘kiệt tác’ sau cùng sẽ có thể được hoàn hảo nhất,” ông kết luận.

[Cửu Long Giang]

Gặp gỡ và mạn đàm với Kiến Trúc Sư Đức-Huy Huỳnh

WESTMINSTER, California (VietMy News) – Gặp gỡ Kiến Trúc Sư Đức-Huy Huỳnh vào một ngày California nắng đẹp, tình cờ dẫn đến cuộc mạn đàm chớp nhoáng đầy thú vị xung quanh câu hỏi “Có phải kiến trúc sư chỉ biết thiết kế, làm nền tảng cho một công trình xây dựng?”
“Câu chuyện về kiến trúc là đề tài cần cả một ngày chỉ để hiểu sơ qua về lịch sử ngành kiến trúc. Còn nói về một kiến trúc sư thì tôi chỉ có thể nói cho trường hợp cá nhân tôi thôi. Tôi có thể nói ngay là chỉ biết thiết kế, tính toán thôi, chưa đủ!” người kiến trúc sư trẻ tuổi nói với báo Việt Mỹ.
Ông cho biết từ kinh nghiệm bản thân, theo ông, điều đầu tiên là niềm đam mê về kiến trúc. Ông cho biết nếu điều kiện tòa soạn cho phép, ông sẽ rất vui được chia sẻ những kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn để giúp độc giả áp dụng trong cuộc sống thực tế.
Ông tâm sự: “Thuở thiếu thời khi còn học lớp 11 ở Việt Nam, với cậu bé Đức-Huy khi ấy (1984), kiến trúc sư là sự tổng hợp của hội họa và điêu khắc. Tôi nhặt giấy từ thùng rác để vẽ hình các tòa nhà nơi mình sống.
Quan niệm thay đổi khi cậu bé Đức-Huy rời trại tị nạn, sang Mỹ năm 1992, không một chữ tiếng Anh và theo học ngành kiến trúc ở tiểu bang Nebraska, nơi đây chỉ có hai gia đình người Việt.
“Hồi xưa tôi chỉ biết ngắm chứ chưa có ý niệm rõ ràng. Từ khi được đi học, tôi quên kiến trúc là hội họa và điêu khắc ngày xưa. Tôi thấy kiến trúc là triết học, triết lý và nghệ thuật.”
Ông nêu ví dụ về kiến trúc sư người Nhật tên là Tadao Aldo để chia sẻ về ý nghĩa và chiều sâu của Triết Lý Kiến Trúc (Architecture Phylosophy). (Ông hứa sẽ chia sẻ thêm chi tiết trong cuộc nói chuyện lần tới).
Sau sáu năm học tốt nghiệp kiến trúc Đại Học Nebraska- Lincoln (UNL), ba năm thực tập và lấy được bằng Licensed Architect, cộng với nhiều năm hành nghề, ông nghĩ sao về kiến trúc?
“Giai đoạn hành nghề, đối với tôi, làm việc và đối phó với ‘city codes.’ Tôi thấy được rằng những kiến trúc sư có tài còn phải hiểu được hoàn cảnh tài chánh của thân chủ. Ngược lại, khách cũng nên hiểu kiến trúc sư có thể tiết kiệm cho họ, vì nếu đã bố cục công việc tốt, đâu vào đó, để không phí phạm, thì là sự tiết kiệm ngay từ đầu. Đây là điều nhiều người không để ý,” ông khẳng định.
Ông cho biết “kiến trúc là một đề tài có sức ảnh hưởng lớn đến văn hóa, phong tục và đời sống của nhân loại.” Ông hứa sẽ chia sẻ thêm kiến thức của ông với độc giả. Ông hy vọng sẽ tiếp nối câu chuyện với độc giả Việt Mỹ thường xuyên hơn trong tương lai.
Kiến Trúc Sư Đức-Huy Huỳnh năm nay 48 tuổi, đã lập gia đình, có hai cô con gái và hiện nay cùng vợ sinh sống và hành nghề ở TP Westminster.

MẠN ĐÀM VỚI KIẾN TRÚC SƯ ĐỨC – HUY HUỲNH


Bài học về sự đam mê nghề nghiệp và cuộc sống thực tế Sau vài kỳ mạn đàm với KTS Đức-Huy về kiến thức chuyên môn trong ngành kiến trúc, lần này ông sẽ chia sẻ cùng độc giả những gì ông học được trên thực tế khi nhìn lại những gì ông đã trải qua trong nghề.
“Thật sự tôi không biết khách hàng sẽ cần gì hoặc là muốn gì, cho đến khi được gặp để lắng nghe, nhưng nhờ những kinh nghiệm tôi có trong nhiều năm, cộng với sự đam mê, mà tôi có được câu trả lời,” KTS Đức Huy mở đầu câu chuyện.
Trước hết, theo ông, sự thành công ông gặt hái được là nhờ kinh nghiệm chuyên môn, làm việc lâu năm trong nghề.
“Những câu hỏi của khách nằm ở trong cái kinh nghiệm của tôi cho nên tôi có thể trả lời họ rất là tường tận. Nhiều khi tôi gặp những khách hàng cũng lại là những người có sự nghiệp thành công nên họ rất dễ thông cảm. Họ hiểu, vì họ biết nguyên tắc do những kinh nghiệm chính họ cũng từng trải qua,” ông kể.
Kế tiếp là trong công việc, ít khi ông để ý tới chuyện nhỏ nhặt.
“Nhưng nếu gặp khách mà chỉ sau khi nói chuyện xong mới phát hiện ra những cái họ không biết, thì dù không ghi trong hợp đồng, tôi cũng không ngần ngại hướng dẫn làm sao để lấy lại phần đất bị người khác xâm chiếm, dù tôi không phải là luật sư trong trường hợp này.”
Kiến trúc sư đưa ra một ví dụ trường hợp một khách hàng không biết người lối xóm đã bao năm xâm lấn ranh giới chủ quyền đất của mình cho đến khi ông đến đo và so sánh với bản vẽ của thành phố. Sư việc xảy ra khiến chủ nhà ngỡ ngàng, nhưng lại rất vui mừng khi biết có thể lấy lại được.
Ông kể thêm sự đam mê khiến khi ông làm việc đến khuya cũng chỉ vì muốn tìm cách giải quyết vấn đề cho mau chóng.
“Tôi làm việc không câu nệ thời gian. Ví dụ một người nào đó có vấn đề cần giải quyết, tôi sẽ không cần biết giờ giấc dù thực tế tôi đang có nhiều công việc. Có khi tôi làm đến 3 giờ sáng cũng là để giúp giải quyết được vấn đề, càng sớm càng tốt,” ông khẳng định.
Ngoài ra, trong đồng Việt Nam, vấn đề giá cả là một vấn đề rất lớn.
Ông giải thích: “Trên căn bản thì tôi hiểu được tâm lý của họ. Thứ nhất là nếu như họ
không biết mình là ai.Thứ hai là trước đây họ từng bị lường gạt rồi cho nên họ đối với một người mà chưa biết, họ rất lo lắng.”
“Người Việt Nam mình gọi là tiền nào của nấy, còn người Mỹ thì nói là ‘You get what you pay for’
“Loại đầu tiên khi có người hỏi giá bao nhiêu, gần như là tôi biết chắc rằng là mình sẽ muốn làm với người khách đó. Những người khác, loại thứ hai gọi cho tôi, tỏ ý lo lắng họ muốn làm cái này kia nhưng mà cái budget lại nhỏ quá. Nếu người đó tôi biết là họ quý cái tài năng của tôi nhưng khả năng của họ chỉ tới đó, thì tôi cũng sẵn sàng giúp họ với cái giá đó,” ông tâm sự.
Ông cảnh giác một người nào đó đồng ý làm giá “dưới giá thị trường” thì có nghĩa trong đầu họ là một là lừa đảo làm ẩu; hai là làm không được thì họ bỏ chạy. Còn người chuyên nghiệp thì có trách nhiệm làm cho tới cùng.
“Chúng ta nên thận trọng chọn lựa giữa phẩm chất và giá cả. Tôi cũng khuyên cộng đồng mình đừng nghĩ đến Thành Phố như là một cái nơi đầy khó khăn. Đối với họ thực sự hiện cũng có nhiều tình huống bị thưa kiện nếu như có chuyện gì sai phạm thì một người dân có thể thưa kiện thành phố cho nên là thành phố bao giờ cũng dựa vào luật để mà giải quyết vấn đề. Đôi khi người Việt Nam mình lại nghĩ rằng là cái thành phố đó khó tánh quá!” ông nhắn nhủ.
Tuy nhiên ở trong thành phố, ông cũng chỉ có một lời khuyên rằng có những cái luật mà mình có thể uyển chuyển được, cái gì nguy hiểm, cái gì không nguy hiểm. Uyển chuyển đây không có nghĩa là mình phá luật.
Một số nhận xét tích cực từ phía khách hàng cũng được ghi nhận.
“Tôi được ông Kelvin Đỗ của Do Construction, giới thiệu. Năm tháng trước, KTS Đức_Huy giúp tôi hợp thức hóa các phòng của nhà tôi ở. Công việc suôn sẻ, mau chóng. Đúng là thứ thiệt. Tôi biết nhiều nhưng khi gặp Đức-Huy là tôi tâm phục, khẩu phục!” ông Lộc Trần, chủ nhân Lộc Trần Radio and Entertainment, cho biết.
Một người bản xứ khác, ông Mike Monsun, chủ công ty Monco Products ở Garden Grove, chia sẻ: “Tôi cần sửa văn phòng và có phương tiện cho người dùng xe lăn cho đúng ‘City Code’ của thành phố. Tôi gặp trở ngại rất nhiều trong năm ngoái. Ông Đức-Huy là người làm việc chung được và hiện đang giúp tôi. Tới nay mọi sự diễn ra đúng quy trình tốt đẹp. Tôi tin khả năng ông ấy và sẵn sàng giới thiệu cho ai cần.
Viet My News

huarchitecture.com/
SUY NGHĨ VỀ KIẾN TRÚC
MẠN ĐÀM VỚI KIẾN TRÚC SƯ ĐỨC – HUY HUỲNH


Ký họa… (Huế / Bi Đình của vua Tự Đức) và Biểu tượng của quyền lực và cao cả.
PHẦN 1 Kiến trúc (KT) là gì, và làm thế nào để trở thành kiến trúc sư (KTS)?
Một lần nữa xin mời quý độc giả báo Việt Mỹ trở lại cuộc mạn đàm với vị kiến trúc sư trẻ tuổi, tài cao. Đó là KTS Đức-Huy Huỳnh (KTS Duc-Huy).

Hành trình trở thành kiến trúc sư

Theo KTS Đức-Huy, hiện nay có rất nhiều nguồn thông tin từ sách, báo và trực tuyến có thể hoặc không thể giúp bạn hiểu rõ về kiến trúc.Vì vậy, thay vào đó, ông sẽ đưa bạn đi qua hành trình của ông để trở thành một kiến trúc sư, và ông hy vọng thông qua điều này, nó sẽ là nguồn cảm hứng cho kiến thức của bạn về ngành Kiến Trúc-một đề tài rất độc đáo và phổ biến rộng rãi nhưng vẫn còn bí ẩn đối với nhiều người.
“Tôi nói bằng tình cảm thật lòng về cuộc hành trình của tôi làm sao từ một đứa bé không biết gì về kiến trúc trở thành một kiến trúc sư. Kiến Trúc thực sự đã trưởng thành cùng tôi. Lúc nhỏ, cứ nghĩ rằng Kiến Trúc chỉ đơn giản là nghệ thuật. Đến khi đi học tôi lại nghĩ rằng Kiến Trúc là triết học và sự bay bổng trong hình thể. Tốt nghiệp thì tôi lại phải đối diện với KT như luật pháp và kỹ thuật,” ông tâm sự.
Ông kể rằng đến khi thực tập mới được các kiến trúc sư đàn anh giúp tỉnh ngộ, rằng “chủ thể là sự tồn tại,” nhưng không chối cãi là ông thành công trong ngành nghề là nhờ sự đam mê.

Lần đầu tiếp xúc với kiến trúc

Ông say sưa kể: “Chúng ta hãy bắt đầu với lần đầu tiên tôi được tiếp xúc với kiến trúc. Thuở thiếu thời, khi tôi lần đầu tiên nhìn thấy bộ bản vẽ từ một người học sinh của cha tôi, nó đã đập vào mắt một đứa trẻ mà lúc bấy giờ chỉ quan tâm đến nghệ thuật, âm nhạc, thơ ca và điêu khắc.”

Vậy Kiến Trúc là gì?

Ông kể rằng lúc xưa, khi Việt Nam còn là thuộc địa của Pháp và những thời gian sau đó, chương trình đào tạo KTS tại Việt Nam, được đưa vào chương trình của Ecole Des Beaux-Arts. Một trong những chương trình ông thích thú đề cập đến đó là “thiết kế thần tốc,” hay được gọi là “charrette” (sinh viên phải sáng tạo một tác phẩm KT trong vòng 30 phút) (nguồn hình ảnh từ “Les Concours D’Architecture, 1966- 1967) giúp các sinh viên loại bỏ sự lo âu và sợ hãi về Kiến Trúc mà chỉ biết thưởng thức những giây phút bay bổng trong sự sáng tạo. Lúc bấy giờ, KT đối với ông chỉ là hội họa, đã kích thích sự tò mò của ông về câu hỏi liệu Kiến Trúc có phải là Nghệ Thuật không? Nếu đúng như vậy, tại sao nó lại được gọi là Kiến trúc? KTS Đức-Huy nói, một tác phẩm Kiến Trúc đòi hỏi phải có sự tổng hợp của ba yếu tố chính – sự cứng rắn (firmitas), sự hữu dụng (utilitas) và vẻ đẹp (venustas).
KTS Đức-Huy nhắc nhở mọi người rằng, một KTS giỏi phải cần liên tục quan sát và nắm bắt các sự việc diễn biến xảy ra xung quanh bạn. Có khi điều đó đơn giản chỉ là một tấm mộ bia (xem hình minh họa 2-2), hay một người vô gia cư (Hình 2-1), vì nó giúp người KTS hiểu nhiều hơn về thế giới mà họ đang và sẽ sáng tạo ra tác phẩm của họ.
“Thường thì nhiều người trong chúng ta sẽ có một cuốn sổ sưu tập với một số hình ảnh về nhà cửa, không gian trang trí nội thất, khu vườn và các chi tiết kiến trúc. Tôi gọi đó là tập thể những suy nghĩ phản ánh tính cách của mỗi cá nhân chúng ta,” ông giải thích.
“Thay vì sưu tầm các bức ảnh, tôi thích du lịch đó đây và phác họa lại suy nghĩ tương tác của mình với những gì tôi nhìn thấy vào trang giấy. Những gì tôi thấy vượt ra ngoài vật chất như kim loại hoặc bê tông. Khi phác họa những gì tôi thấy, khiến những chủ thể mà tôi nhìn thấy trở thành sự tồn tại có ý nghĩa. Tại sao người sáng tạo (kiến trúc sư, nghệ sĩ, nhạc sĩ, xã hội hay thậm chí là Đức Chúa Trời) lại tạo ra nó theo cách đó, và tại sao nó lại khơi gợi cảm xúc trong tim của tôi?”
Sau đó, chúng tôi vừa uống trà vừa tiếp tục đàm đạo, nhưng chúng tôi xin dành nội dung cho lần sau.

KIẾN TRÚC LÀ GÌ, VÀ LÀM THẾ NÀO ĐỂ TRỞ THÀNH KIẾN TRÚC SƯ
(TIẾP THEO)

Linh Nguyễn (thực hiện)

Kiến trúc là gì, và làm thế nào để trở thành kiến trúc sư? Hầu hết chúng ta sẽ chỉ xem Kiến trúc như một “Sản phẩm”. Nhưng trên thực tế, nó luôn là một quá trình, nó phát triển kể từ ngày Kiến trúc sư phải chuyển đổi trí tưởng tượng từ “không khí loãng” thành hiện thực hữu hình, tuy nhiên quá trình này sẽ không ngưng tại đây mà sẽ tiếp tục phát triển với người sử dụng nó. Đó là một quá trình rất phức tạp và đòi hỏi một cá nhân phải trải qua quá trình đào tạo cực kỳ khó khăn để đạt thành một Kiến trúc sư chuyên nghiệp.
KTS Đức-Huy kể: “Ở Mỹ, một người phải theo học một trường chuyên nghiệp được công nhận bởi chính phủ, trong trường hợp của tôi, một Chương trình Sáu năm để có được Bằng Cao Học Kiến trúc ‘chỉ’ để tôi bắt đầu hành trình trở thành Kiến trúc sư Chuyên nghiệp.”
Ông cho biết trong sáu năm đào tạo này, trường đại học có hai kỳ thi tuyển chọn lọc mà ông phải vượt qua, đó là chương trình Dự bị Kiến trúc (vào cuối năm 2) và chương trình Hậu đại học (vào cuối năm 4).
“Sau khi tốt nghiệp, tôi phải thực tập thêm ba năm ở một công ty Kiến trúc, dưới quyền một Kiến trúc sư chuyên nghiệp có giấy phép của tiểu bang, để đạt đủ số giờ đào tạo đúng theo tiêu chuẩn do quốc gia quy định,” ông nói thêm.
Nhưng ông nhấn mạnh đến các kỳ thi bắt buộc: “Bước quan trọng nhất khiến tôi chuyển từ một Thực tập sinh Kiến trúc, để trở thành một Kiến trúc sư được cấp phép chuyên nghiệp là, sau tất cả khóa đào tạo, tôi phải tham gia 9 kỳ thi và phải vượt qua tất cả 9 kỳ thi này trong một khung thời gian giới hạn. Tôi đã mất thêm gần 2 năm để hoàn thành tất cả 9 kỳ thi này.”
Ông cho biết 9 bài thi ông đã tham gia, mỗi bài kéo dài gần 6 giờ đồnghồ, không theo thứ tự thời gian, là:
1. TIỀN THIẾT KẾ (Pre-Design)
2. KẾT CẤU ĐẠI CƯƠNG (General Structures)
3. KẾT CẤU ĐỘNG ĐẤT VÀ GIÓ LỐC (Lateral Forces)
4. HỆ THỐNG CƠ KHÍ & ĐIỆN NƯỚC(Mechanical & Electrical Systems)
5. VẬT LIỆU & PHƯƠNG PHÁP THIẾT KẾ XÂY DỰNG (Building Design / Materials & Building Methods): CáC vật liệu như bê tông, sắt, kính…đến các vật liệu hiện đại.
6. BẢN VẼ ĐỒ ÁN X ÂY DỰNG, LUẬT XÂY DỰNG & LUẬT D ÂN DỤNG (Construction Documents & Services)
7. KẾ HOẠCH ĐỒ ÁN/ DỰ ÁN THIẾT KẾ TỔNG THỂ QUY MÔ RỘNG (Site Planning)
8.KẾ HOẠCH XÂY DỰNG (Building Planning)
9. CÔNG NGHỆ XÂY DỰNG (Building Technology)
Riêng đề tài thi ở mục 6 nêu trên, ông cho biế chưa bao giờ trong đời ông lại phải gặp một vấn đề bao quát như vậy, nhưng đã cho ông một hướng đi: “Đề tài này liên quan đến kỹ thuật. Càng đọc, tôi càng không hiểu, nhưng tôi vẫn quyết chí đọc nên mới hiểu. Vì thế, tôi để dành và thi sau cùng. Nhưng vẫn phải thi lại lần hai mới đậu dù đã chuẩn bị kỹ càng!” “Đề thi này đòi hỏi hiểu biết về luật xây dựng của Mỹ. Tôi phải đọc sách về luật và kỹ thuật xây dựng, các điều kiện áp dụng (specifications),” ông kể. Vì thời gian kéo dài trong gần 6 giờ mỗi bài thi, ông nhắc đến một kỷ niệm vui, nhiều khi phải nghĩ làm sao dành hết thời giờ để làm bài.
Có lần ông dán giấy trên tấm gương trong nhà tự nhắc mình “đừng uống nước” (vì ống nhiều sẽ phải đi nhiều) nhưng vợ con ông hiểu lầm, nên suốt ngày hôm đó, trong nhà không ai dám uống một giọt nước nào. Ông cười sảng khoái khi nhắc đến kỷ niệm này. Sau khi ông đã vượt qua được hết các kỳ thi, ông nhận xét: “Đó là một quá trình khắc nghiệt, đòi hỏi sự kiên nhẫn / kiên trì trong suốt 11 năm, và đối với tôi, phần thưởng là rất lớn khi Hội Đồng Kiến Trúc Tiểu Bang trao cho tôi giấy phép Kiến trúc và chúc mừng những gì tôi đã đạt được từ một người tị nạn Việt Nam tay trắng cho đến ngày tôi trở thành một Kiến trúc sư chuyên nghiệp.”
“Đó là khoảnh khắc tự hào, không chỉ đối với bản thân tôi, mà tôi hy vọng sẽ trải dài đến với các đồng nghiệp người Việt ở hải ngoại của tôi. Bên cạnh sự hãnh diện, nó còn giúp tôi trở thành một Kiến trúc sư giỏi hơn rất nhiều so với trước đây,” ông nói với nụ cười trên môi.
Nhân đây KTS Đức-Huy cũng muốn chia sẻ với mọi người rằng luật pháp ở Mỹ yêu cầu khi một cá nhân tự gọi mình là Kiến trúc sư thì bắt buộc họ phải trải qua một khóa đào tạo tương tự và phải có giấy phép tương tự để được đạt được danh hiệu “Kiến trúc sư”.
Nói cách khác, có sự khác biệt đáng kể giữa “Đồ họa viên / Nhà thiết kế” và “Kiến trúc sư”.
“Bạn có thể tự bảo vệ quyền lợi của mình bằng cách báo cáo với State Board of Architect / Engineer, hoặc liên lạc với tôi để được hỗ trợ về quy trình, nếu bạn biết ai đó đang quảng cáo sai sự thật,” ông nói.
PHẦN 3: Ý THỨC VỀ “NƠI CHỐN”

Sau đây chúng ta hãy nói đến cảm giác về “nơi chốn.”
Hầu hết con người có thể có mối tương quan giữa một nơi chốn thân quen (như đất nước, quê hương của họ, hoặc một nơi mà họ lớn lên) với rất nhiều kỷ niệm thời thơ ấu, hoặc một ngôi chùa hay nhà thờ mà họ thường xuyên tham dự. Nói cách khác, đó là bất cứ thứ gì vượt quá bình thường, bất cứ thứ gì để lại dấu ấn lớn trong trí nhớ của họ.
“Tôi có thể khiêm tốn nói rằng một nơi chốn có thể có tác động lớn đến hạnh phúc của ai đó hoặc có khả năng chữa lành đáng kể cho nền văn minh nhân loại,” Kiến Trúc Sư (KTS) Đức Huy nói.
Ông cho biết ông liên tục tìm tòi và khám phá những sáng tạo, để người ta cảm nhận được sự khác biệt rất lớn, nhưng rất trừu tượng giữa “ý nghĩa” và “vô nghĩa” về cái “nơi chốn” này.
“Thế thì, với tư cách là một kiến trúc sư, tôi tạo ra một nơi chốn, hay một nơi chốn tạo ra một kiến trúc sư?” ông tự hỏi.
Đó không phải là một câu hỏi đơn giản… Theo ông, ở một khía cạnh, không gian mà chúng ta tiếp xúc, đôi khi xác định một hồi ức làm kích hoạt phản ứng cảm xúc của chúng ta. Theo nghĩa này, kiến trúc đang tự đưa mình vào bối cảnh hiện tại, và nó trở thành một QUÁ TRÌNH NỘI TẠI (một nơi mà chỉ tồn tại trong tâm trí bạn).
“Dù đã mấy chục năm trôi qua, nhưng mỗi lần nhìn thấy nhà thờ, tôi lại nhớ đến kỷ niệm đầu tiên khi đứng bên trong Nhà Thờ Đức Bà, nơi lần đầu tiên tôi cảm nghiệm được sự hiện hữu của Thượng Đế!” ông kể.
Vì vậy, một kiến trúc sư giỏi phải không ngừng xây dựng cho mình một cơ sở dữ liệu vô hạn về “chất xúc cảm” từ Kiến trúc, âm nhạc, nghệ thuật hay mỹ thuật nói chung. Đặc biệt, anh ta phải hiểu được quá trình tương tác tâm lý của con người với các yếu tố sáng tạo này. Không lạ khi chúng ta nói rằng một bài thơ nào đó có thể khiến một người nổi da gà. Cũng không lạ khi người ấy có chung cảm nhận về một Không gian Kiến trúc nhất định.
“Điều này đặc biệt đúng với Kiến trúc tôn giáo, nơi không gian vĩ đại với ánh hào quang huyền bí truyền từ trên cao xuống cùng với hình thức và vật liệu kiến trúc mạnh mẽ khiến chúng ta cảm thấy thật bất lực và bé nhỏ trước sự tồn tại mạnh mẽ của sức mạnh vô hình từ đấng tối cao,” ông khẳng định.
Ông dẫn chứng câu chuyên một cựu Kiến trúc sư người Brazil tên Oscar Niemeyer đã nhấn mạnh cảm xúc này bằng cách khiến du khách đến Nhà thờ Brasilia phải chui qua một đường hầm nhỏ tối tăm trước khi đưa họ đến nhà nguyện chính, nơi một khối lượng không gian và ánh sáng khiến họ có thể trải nghiệm quyền năng hiện hữu của Thượng Đế.
Một câu chuyện khác, Kiến trúc sư Nhật Bản Tadao Ando, đã xây bức tường nhà thờ của mình bằng bê tông đúc nguyên tấm mà nếu chúng ta có thể giải thích theo cách Thiền, thì đó là quá trình tương tác giữa làn da “ấm áp” của chúng ta, chúng ta có thể cảm nhận được “sự lạnh lẽo” của thế giới chúng ta đang sống. Và chỉ tại thời điểm đó, chúng ta nhận ra Thượng Đế đang hiện hữu để cứu vớt chúng ta khỏi thế giới lạnh giá, không tình yêu thương này.
“Sự diễn tả thần sầu này được áp dụng tương tự trong thi ca và âm nhạc, trong đó nhịp điệu và thang âm nhạc phù hợp với hình thức cấu trúc, nhảy múa cùng với các vật thể cấu trúc xây dựng,” ông nhận xét.
Đến đây KTS Đức-Huy kể một ký ức mỗi lần nhớ đến câu nói “Đôi khi một nhạc sĩ phải viết nhạc làm phương tiện kiếm tiền để sống” của nhạc sĩ Đức Huy, nhưng ông nói với một kiến trúc sư, phải làm việc bằng sự đam mê.
“Kiến trúc sư chỉ hài lòng khi tìm ra được điều mới lạ, dẫn đến thử thách và sẵn có câu trả lời cho mọi tình huống. Một kiến trúc sư bình thường chỉ giỏi về kỹ thuật, nhưng để là một kỹ sư giỏi, không những phải giỏi về kiến trúc mà còn phải giỏi cả về tâm lý!” ông giải thích.
“Kiến trúc sư giỏi phải có cảm xúc mạnh mẽ, có khi phải trung lập, nhưng cũng có khi lại phải giao động theo cảm xúc…Còn câu hỏi ‘không gian tạo ra kiến trúc sư hay kiến trúc sư tạo ra không gian’ thì tôi không có câu trả lời!”
Câu chuyện sẽ được tiếp tục trong cuộc mạn đàm lần tới.
KTS Đức-Huy là cựu sinh viên Cao đẳng Kiến trúc thuộc Trường Kiến trúc Lincoln của Đại học Nebraska. Ông hiện là Kiến trúc sư Chuyên nghiệp được cấp phép hành nghề tại nhiều tiểu bang ở Hoa Kỳ.

(VietMy News)