Post by Vĩnh Long on Aug 13, 2007 4:35:58 GMT 9
Nghi vấn quanh cái chết của Alexander Ðại Ðế
Ha Thanh
Alexander Ðại Ðế là một ông vua lừng danh của thời cổ ðại, ngýời ðã chinh phục nhiều vùng ðất từ Hy Lạp, Ai Cập, ðến Á Châu, nhýng lại vắn số khi chết ở vào ðộ tuổi 32.
Các nhà khoa học ngày nay vẫn thắc mắc về cái chết ðầy bí ẩn của vị vua nổi tiếng này. Theo các tài liệu ghi chép lại, Alexander sau một ðêm uống rýợu say mèm ðã bị sốt cao, nằm hôn mê trong suốt 12 ngày rồi mới chết.
Có phải là Alexander Ðại Ðế bị ðầu ðộc hay không? Hay do uống rýợu quá nhiều, hoặc do ðau ðớn vì mất ngýời bạn và cũng là ngýời tình của ông ta?
Sau hõn 2000 nãm, cựu giám ðốc cảnh sát ngýời Anh, Grieve, cố ðiều tra ðể lý giải nguyên nhân nào làm Alexander Ðại Ðế chết ði, xin mời quý ðộc giả theo dõi bài lýợc dịch dýới ðây.
Cái chết ðầy nghi vấn của Alexander Ðại Ðế
Theo tấm ðá ðặt trong Viện Bảo Tàng Anh Quốc có ghi rằng Ðại Ðế Alexander chết vào ngày 11 tháng Sáu, nãm 323 trýớc Công nguyên.
Cái chết của Ðại Ðế Alexander ðýợc ghi nhận rằng:
“Có những ðám mây bao phủ và chẳng mấy chốc sau ðó, nhà vua bãng hà”.
Không một ai vào thời ðó biết chuyện gì xảy ra cho ông vua này, họ chỉ biết rằng trýớc khi chết Alexander Ðại Ðế ðã uống rýợu ðến mức say mèm. Tuy nhiên có một câu hỏi ðýợc ðặt ra tại sao ông vua này nằm mê man suốt 12 ngày rồi mới chết.
Các nhà khoa học hiện ðại cho rằng có một vài nguyên nhân gây ra cái chết của Alexander Ðại Ðế, nhýng không phải là vì rýợu. Một trong những nguyên nhân là có thể ông vua lừng danh này ðã bị ðầu ðộc. Ðối với thế giới ngày nay, cái chết bất thýờng nhý thế sẽ ðýợc cảnh sát ðiều tra kỹ lýỡng.
John Grieve, cựu phó giám ðốc Cảnh sát của Luân Ðôn, về hýu từ tháng Nãm nãm 2002, từ lâu ðã quan tâm ðến cái chết bất thýờng của vị Ðại Ðế Alexander lừng danh này.
Grieve cho rằng:
- “Alexander Ðại Ðế là một anh hùng, một nhà lãnh ðạo của thời cổ”.
Thiên tài của Alexander nằm ở yếu tố: luôn là ngýời dẫn ðầu dù trên chiến trýờng hay trong các cuộc chè chén.
Các cuộc chinh phục Hy Lạp, Ai Cập, Ðế quốc Ba Tý là kết quả của những chiến thuật tài ba của ông vua nổi tiếng trong thời cổ này. Dĩ nhiên là Alexander cũng bị nhiều vết thýõng trên chân và cõ thể của ông ta.
Trong lứa tuổi 20, Alexander không chỉ là ngýời có quyền lực nhất trên thế giới mà còn là ngýời nổi tiếng nhất chýa từng thấy vào thời ðó.
Grieve nhận xét:
- “Alexander Ðại Ðế là ngýời chinh phục thành công nhất trong lịch sử cổ ðại, và có lẽ là ngýời giàu có nhất trên thế giới.”
Cũng bởi vì có quá nhiều quyền lực và là ngýời giàu có hùng mạnh nhất trên thế giới, nên Alexander Ðại Ðế cũng không tránh khỏi việc có nhiều kẻ thù.
Sau cái chết của Alexander, có nhiều giả thuyết cho rằng ông vua này bị mýu sát, nhýng các nguồn giả thuyết ấy cũng không ðáng tin cậy bao nhiêu.
Sử gia Robin Lan Fox cho rằng:
- “Những câu chuyện kể Alexander bị ðầu ðộc thật ra cũng có nhiều sõ hở khó tin cậy.”
Cựu phó giám ðốc cảnh sát Grieve thì lý luận rằng:
- “Khi một vị hoàng ðế chỉ mới 32 tuổi chết ðột ngột nhý thế ngýời ta sẽ ðặt nhiều nghi vấn, nhất là cha và chú của hoàng ðế ấy lại bị mýu sát. Cả vợ và con trai của ông vua nầy cũng bị giết chết sau ðó. Nhý vậy cái chết của Alexander thật sự có nhiều ðiều khả nghi.”
Ðiều chúng ta ngày nay biết ðýợc là sau những nãm chiến trận gian khổ, Alexander chết ở Babylon, thành phố lớn và quan trọng của vùng Mesopotamia, hiện nay là nýớc Iraq, và Alexander không bị ðâm hoặc bị tấn công bởi kẻ thù mà sau một ðêm uống rýợu say mèm với những bạn hữu của ông ta, ðã bị sốt cao và nằm mê man nhý vậy trong suốt 12 ngày rồi mới chết.
Là do bệnh sốt rét gây ra?
Một câu hỏi ðýợc ðặt ra là: tại sao Alexander Ðại Ðế lại bị sốt cao? Có phải ông ta bị sốt cao là vì một vết thýõng cũ nào ðó bị nhiễm trùng hay không? Một vết thýõng từ chiến trận càng làm cho Alexander ðýợc ca tụng nhiều hõn, nhýng chắc chắn là những vết thýõng ấy phải ðýợc chãm sóc cẩn thận.
Vậy có phải là do nguyên do bệnh tật tự nhiên nào khác hay không? Thí dụ nhý bị sốt rét chẳng hạn.
Tiến sĩ John Marr, giám ðốc của Viện Dịch Tễ học, của Nha Y Tế Richmond, thuộc tiểu bang Virginia, giải thích rằng chỉ có một dạng bệnh khiến con ngýời chết dễ dàng: ðó là bệnh sốt rét xảy ra trong khu vực. Sốt rét với những phản ứng của nó mới làm một ngýời chết mau nhý vậy.
Bệnh nhân sẽ trở nặng sau mỗi ba ngày bởi cõn sốt cao, trong khi những con ký sinh trùng xâm nhập vào các hồng cầu và hủy diệt máu trong cõ thể. Kế tiếp tim, não, thận và phổi không còn hoạt ðộng, nýớc tiểu cũng trở nên màu ðen.
Nhýng các ghi chú về cái chết của Alexander chỉ nói rằng ông ta bị sốt cao, lại không ðề cập ðến chuyện nýớc tiểu có biến thành màu ðen hay không. Thêm vào ðó không có một ai chết trong khoảng thời gian Alexander chết. Vì thế Marr cho rằng khó thể quyết ðoán Alexander bị sốt rét mà chết.
Là một nhà dịch tễ học, Marr nói rằng ðể ðoán Alexander chết có phải là do bệnh dịch hay không cần phải chú ý ðến thời tiết, môi trýờng lúc Alexander chết.
Marr cho biết:
- “Tôi nhìn vào thực vật, vào ðộng vật, và vào môi trýờng chung quanh ðể xem nếu có những sự kiện nào ðặc biệt xảy ra hay không?”
Và Marr tìm thấy rằng trong một nguồn tài liệu có ghi chú là khi Alexander Ðại Ðế tiến vào Babylon, ông ta ðã nhìn thấy những con quạ ðang bay lýợn trên bầu trời, nhýng bất thình lình chúng rõi xuống ngay dýới chân của Alexander và chết liền.
Ðối với nền khoa học hiện ðại ngýời ta sẽ không cho ðó là một ðiềm bất lành nhý ngýời thời xýa, mà lý giải rằng có thể có một bệnh dịch nào ðó xảy ra.
Việc chim chết cũng từng xảy ra ở Hoa Kỳ. Vào nãm 1999, trong sở thú Bronx những con chim bị nhốt trong chuồng là loài chim bay lýợn bên ngoài, nhất là loài cú, quạ tự nhiên lãn ðùng ra chết.
Chẳng bao lâu sau ðó, ngýời dân ở Hoa Kỳ lại bị một loại vi trùng bí mật tấn công. Các bệnh nhân của loại vi trùng bí mật này phàn nàn rằng họ bị sốt cao, nhức ðầu, ðau cổ, nổi mận ðỏ trên ngýời, buồn nôn, tiêu chảy và chóng mặt. Nhiều bệnh nhân khôi phục rất lẹ, nhýng một số ngýời lớn tuổi lại bị chết vì không výợt qua khỏi.
Vào lúc ngýời ta tự hỏi rằng có phải con ngýời ðã nhiễm cùng loại vi trùng gây hại những con chim trong sở thú Bronx hay không. Chẳng bao lâu sau, những con ngựa cũng có cùng những triệu chứng nhý vậy và chúng bị bắn chết.
Loại vi trùng ấy ðýợc ðịnh nghĩa là vi trùng West Nile - loại vi trùng rất quen thuộc ðối với các bác sĩ ở Trung Ðông, nhýng các bác sĩ ở Hoa Kỳ lại chýa biết gì về nó. Và cãn bệnh lan truyền là do muỗi gây ra. Những con muỗi cắn vào các con chim, thú vật khác ấy rồi dẫn sang con ngýời. Cãn bệnh do muỗi chích ấy bộc phát vào nãm 1937 tại khu vực miền Tây của sông Nile nên ðýợc gọi là vi trùng West Nile.
Cái chết của Alexander Ðại Ðế có thể là bị nhiễm phải một loại vi trùng West Nile, nhýng có ðiểm nghi ngờ là trong vùng ðó lại không ghi nhận có những ngýời nào khác bị chết ðột ngột nhý vị vua này.
Có phải là bị ðầu ðộc bằng ðộc tố của cây hellebore
Hoàng ðế ở thế giới cổ ðại thýờng phải ðối diện với những vụ mýu sát nhắm vào ông ta. Ngay cả Alexander cũng từng ra tay giết chết những kẻ chống ðối hay làm mất lòng ông ta. Alexander ðã ra lệnh giết chết một bác sĩ khi ông này không thể cứu sống ngýời tình của ông ta là Hephaistion. Trong các triều ðại hùng mạnh bao giờ cũng có sự ganh tị, ýớc vọng và trả thù.
Giả thuyết bị mýu sát thýờng bị loại bỏ bởi không có bằng chứng nào cho thấy Alexander bị mýu sát cả. Các nhà khoa học lại ðặt ra giả thuyết có khả nãng vị Ðại Ðế này bị ðầu ðộc.
Nếu nhý bị ðầu ðộc, có loại cây hay thuốc nào vào thời ấy gây ra những triệu chứng nhý Alexander chịu ðựng trýớc khi chết hay không? Có thể là một loại cây ðộc dýợc nào ðó mà ngýời Macedonian thýờng sử dụng ðã gây ra cái chết của Alexander Ðại Ðế?
Bác sĩ Leo Schep, làm việc trong Trung Tâm Nghiên Cứu Ðộc Dýợc ở Tân Tây Lan ðã tìm ra loại cây có ðộc tố cao: ðó là cây hellebore (cây lê lý). Loại cây mọc ở miền Trung và Nam Âu Châu, ðýợc những ngýời Macedonia cổ ðại sử dụng.
Bác sĩ Schep cho biết:
- “Cây hellebore có vẻ hiền lành, nhýng rễ của nó chứa nhiều ðộc tố. Nếu nhý ãn phải những ðộc tố chứa trong rễ của loại cây này, nạn nhân sẽ bị sốt cao và nằm hôn mê trong nhiều ngày rồi mới chết.”
Bác sĩ Schep nói thêm:
- “Chất ðộc của nó hoạt ðộng rất nhanh, khiến áp huyết tụt xuống, nhịp tim giảm ðột ngột, gây ðau ðớn và làm bệnh nhân xuất mồ hôi. Các nạn nhân ãn phải chất ðộc này trở nên bất tỉnh, cõ thể yếu dần ði, và cần phải có thuốc chữa trị liền, bằng không nạn nhân sẽ bị chết.”
Trong cuộc chiến Ðại Hàn, ðã từng xảy ra chuyện các binh sĩ tình cờ uống phải chén súp trong ðó có cây hellebore ðýợc bỏ thêm vào một cách lầm lẫn. Những binh sĩ này rất may là ðýợc cứu chữa kịp thời. Họ cũng có những triệu chứng nhý áp huyết tụt xuống, nhịp tim ðập chậm lại và ðổ mồ hôi, giống nhý những triệu chứng ðýợc ghi chép trong trýờng hợp của Alexander Ðại Ðế.
Ðó là những bằng chứng có giá trị, nhýng vẫn còn thiếu nhiều chứng cớ chẳng hạn nhý việc phải tìm hiểu ðộc tố của cây hellebore hoạt ðộng nhý thế nào. Liệu nó có thể có trong rýợu ðýợc hay không?
Có biết công dụng giết ngýời của cây hellebore hay không?
Chuyện ðộc tố của cây hellebore cũng khõi ra nhiều câu hỏi: Những ngýời cổ xýa có biết rằng cây hellebore là loại cây có ðộc tố hay không? Nó có ðýợc sử dụng trong y khoa thời cổ hay không?
Bác sĩ Robert Arnott, giám ðốc của Trung Tâm Lịch Sử thuốc men thuộc Ðại Học Birmingham, là ngýời có thể giải ðáp câu hỏi này:
- “Từ rất sớm vào khoảng nãm 1100 trýớc Công nguyên, cây hellebore ðã ðýợc sử dụng rộng rãi nhý một loại thuốc xổ.”
Alexander Ðại Ðế chắc chắn phải biết và sử dụng cây hellebore nhý thuốc xổ, bởi ngýời thầy của Alexander là Aristotle, một nhà thực vật học và triết gia thời ðó.
Những loại cây hellebore này sử dụng với liều lýợng lớn, nó sẽ trở thành chất ðộc. Và những ngýời dân cổ ðại ở thế kỷ thứ 6 trýớc Công nguyên ðã sử dụng loại ðộc tố này ðể ðầu ðộc nguồn nýớc của một thành phố thù ðịch ðang bị bao vây.
Ranh giới giữa liều lýợng của hellebore sử dụng làm thuốc xổ và giết ngýời thật khó phân biệt. Chỉ sử dụng quá một chút là hellebore trở thành loại cây giết ngýời. Chính vì thế mà các nhà khoa học vào thập niên 1950 ðã liệt kê hellebore là loại cây nguy hiểm.
Có nhiều nhà khoa học lý luận rằng nếu nhý có ngýời nào ðó ðầu ðộc Alexander Ðại Ðế bằng loại ðộc tố của cây hellebore, ông ta sẽ nhận ra nó ngay lập tức, bởi nó có vị ðắng khi uống vào miệng. Vậy rýợu có thể giảm bớt vị ðắng của hellebore hay không?
Bác sĩ Schep trả lời rằng:
- “Vị ðắng của hellebore có thể bị giảm bớt khi bỏ trong rýợu hay mật ong. Thêm vào ðó, chỉ cần 71,3mg ðýợc rút lấy từ 114 gram ðộc tố ở rễcu?a hellebore ðã ðủ làm chết ngýời. Tức là chỉ cần một muỗng cà phê ðộc tố của hellebore là ðủ làm chết một ngýời. Nếu nạn nhân là một ngýời uống rýợu nhiều nhý Alexander, việc ðầu ðộc ông ta dễ nhý trở bàn tay.”
Tuy nhiên vào thời ðó, nếu nhý muốn mýu sát một ông vua, những kẻ ðối nghịch thýờng sử dụng cách thức dùng dao ðâm chết ông ta chứ ít khi sử dụng thuốc ðộc. Chẳng hạn nhý cha của Alexander Ðại Ðế là Philip ðã bị ðâm chết trong tiệc cýới mà ông ta ðến tham dự.
Lane Fox cho rằng:
- “Nếu nhý Alexander chết, sẽ có nhiều biến loạn xảy ra, những kẻ thù của Alexander Ðại Ðế chắc cũng nhìn thấy nhý vậy nên sẽ không mýu sát ông ta ðể xảy ra nhiều biến loạn khó dẹp tắt.”
Và những giả thuyết khác
Cũng có giả thuyết cho rằng Alexander bị týớng lãnh Antipater ðầu ðộc. Vị týớng lãnh 70 tuổi này ðã bị Alexander bỏ rõi lại ở Macedonia. Có những tin ðồn cho rằng Antipater lo sợ bị mất quyền hành, không còn nhiều thế lực nhý trýớc. Có nguồn tài liệu ghi chép là mẹ của Alexander là Olympias thýờng viết thý phàn nàn với con trai rằng týớng Antipater luôn chống ðối bà ta, khiến bà ta phải sang sống ở nõi khác.
Bên cạnh ðó, viên tùy tùng và là ngýời chịu trách nhiệm vấn ðề ãn uống của Alexander lại là Iollas, con trai của Antipater. Cùng lúc ðó anh trai của Iollas là Cassander cũng vừa ðến Babylon mang theo một cái rýõng ðựng ðầy nýớc của con sông Styx mà theo truyền thuyết ðýợc xem là con sông tử thần (theo truyền thuyết ngýời ta ðồn ðại cái rýõng ấy chứa chất ðộc dýợc). Thêm nữa, sau khi Alexander chết ði, Cassander ðã giết chết mẹ, vợ và con trai của ông này.
Một giả thuyết khác cho rằng cây hellebore thýờng bị nhầm lẫn với cây long ðờm - loại cây ðýợc sử dụng ðể làm men nấu rýợu. Vì thế hellebore có thể bị trộn lẫn vào khi ngýời ta làm rýợu mà không ai chú ý ðến.
Còn cựu phó giám ðốc cảnh sát Grieve lại nhìn vào nội tâm của Alexander ðể phân tích cái chết của ông vua này.
Theo Grieve, tám tháng trýớc ðó, ngýời bạn thân nhất và còn là ngýời tình của Alexander Ðại ðế là Hephaistion chết ði, dẫn ðến việc Alexander trở nên buồn bã khiến ông này càng uống dữ hõn.
Bác sĩ Harold Bursztajn ở phân khoa y khoa của Ðại học Havard, cho rằng:
- “Khi Alexander nhìn thấy ngýời bạn và ngýời tình của ông ta là Hephaistion chết ði mà không thể nào cứu chữa ðýợc, ông ta càng uống rýợu nhiều hõn và không còn chú ý ðến bản thân ông ta.”
Bursztajn tin rằng nỗi buồn dã làm cho Alexander trở nên không còn chú ý ðến mọi thứ chung quanh ông ta. Ðiều ðó có thể làm Alexander Ðại ðế vô tình uống quá nhiều liều lýợng ðộc tố của cây hellebore, và có thể làm cho những kẻ có ý ðịnh mýu sát ông ta dễ dàng hành ðộng hõn.
Grieve kết luận rằng:
- “Tôi cho là Alexander Ðại ðế chết với nhiều nguyên do nhý là ðau ðớn trýớc cái chết của ngýời bạn và cũng là ngýời tình, vì uống quá nhiều rýợu, vì bị sốt cao, do uống phải ðộc tố của cây hellebore.”
Nhýng những ðiều này cũng bị cho là giả thuyết mà thôi. Còn sự thật về cái chết của Alexander Ðại Ðế là nhý thế nào, chúng ta khó ðoán biết ðýợc.
Hà Thanh
Ha Thanh
Alexander Ðại Ðế là một ông vua lừng danh của thời cổ ðại, ngýời ðã chinh phục nhiều vùng ðất từ Hy Lạp, Ai Cập, ðến Á Châu, nhýng lại vắn số khi chết ở vào ðộ tuổi 32.
Các nhà khoa học ngày nay vẫn thắc mắc về cái chết ðầy bí ẩn của vị vua nổi tiếng này. Theo các tài liệu ghi chép lại, Alexander sau một ðêm uống rýợu say mèm ðã bị sốt cao, nằm hôn mê trong suốt 12 ngày rồi mới chết.
Có phải là Alexander Ðại Ðế bị ðầu ðộc hay không? Hay do uống rýợu quá nhiều, hoặc do ðau ðớn vì mất ngýời bạn và cũng là ngýời tình của ông ta?
Sau hõn 2000 nãm, cựu giám ðốc cảnh sát ngýời Anh, Grieve, cố ðiều tra ðể lý giải nguyên nhân nào làm Alexander Ðại Ðế chết ði, xin mời quý ðộc giả theo dõi bài lýợc dịch dýới ðây.
Cái chết ðầy nghi vấn của Alexander Ðại Ðế
Theo tấm ðá ðặt trong Viện Bảo Tàng Anh Quốc có ghi rằng Ðại Ðế Alexander chết vào ngày 11 tháng Sáu, nãm 323 trýớc Công nguyên.
Cái chết của Ðại Ðế Alexander ðýợc ghi nhận rằng:
“Có những ðám mây bao phủ và chẳng mấy chốc sau ðó, nhà vua bãng hà”.
Không một ai vào thời ðó biết chuyện gì xảy ra cho ông vua này, họ chỉ biết rằng trýớc khi chết Alexander Ðại Ðế ðã uống rýợu ðến mức say mèm. Tuy nhiên có một câu hỏi ðýợc ðặt ra tại sao ông vua này nằm mê man suốt 12 ngày rồi mới chết.
Các nhà khoa học hiện ðại cho rằng có một vài nguyên nhân gây ra cái chết của Alexander Ðại Ðế, nhýng không phải là vì rýợu. Một trong những nguyên nhân là có thể ông vua lừng danh này ðã bị ðầu ðộc. Ðối với thế giới ngày nay, cái chết bất thýờng nhý thế sẽ ðýợc cảnh sát ðiều tra kỹ lýỡng.
John Grieve, cựu phó giám ðốc Cảnh sát của Luân Ðôn, về hýu từ tháng Nãm nãm 2002, từ lâu ðã quan tâm ðến cái chết bất thýờng của vị Ðại Ðế Alexander lừng danh này.
Grieve cho rằng:
- “Alexander Ðại Ðế là một anh hùng, một nhà lãnh ðạo của thời cổ”.
Thiên tài của Alexander nằm ở yếu tố: luôn là ngýời dẫn ðầu dù trên chiến trýờng hay trong các cuộc chè chén.
Các cuộc chinh phục Hy Lạp, Ai Cập, Ðế quốc Ba Tý là kết quả của những chiến thuật tài ba của ông vua nổi tiếng trong thời cổ này. Dĩ nhiên là Alexander cũng bị nhiều vết thýõng trên chân và cõ thể của ông ta.
Trong lứa tuổi 20, Alexander không chỉ là ngýời có quyền lực nhất trên thế giới mà còn là ngýời nổi tiếng nhất chýa từng thấy vào thời ðó.
Grieve nhận xét:
- “Alexander Ðại Ðế là ngýời chinh phục thành công nhất trong lịch sử cổ ðại, và có lẽ là ngýời giàu có nhất trên thế giới.”
Cũng bởi vì có quá nhiều quyền lực và là ngýời giàu có hùng mạnh nhất trên thế giới, nên Alexander Ðại Ðế cũng không tránh khỏi việc có nhiều kẻ thù.
Sau cái chết của Alexander, có nhiều giả thuyết cho rằng ông vua này bị mýu sát, nhýng các nguồn giả thuyết ấy cũng không ðáng tin cậy bao nhiêu.
Sử gia Robin Lan Fox cho rằng:
- “Những câu chuyện kể Alexander bị ðầu ðộc thật ra cũng có nhiều sõ hở khó tin cậy.”
Cựu phó giám ðốc cảnh sát Grieve thì lý luận rằng:
- “Khi một vị hoàng ðế chỉ mới 32 tuổi chết ðột ngột nhý thế ngýời ta sẽ ðặt nhiều nghi vấn, nhất là cha và chú của hoàng ðế ấy lại bị mýu sát. Cả vợ và con trai của ông vua nầy cũng bị giết chết sau ðó. Nhý vậy cái chết của Alexander thật sự có nhiều ðiều khả nghi.”
Ðiều chúng ta ngày nay biết ðýợc là sau những nãm chiến trận gian khổ, Alexander chết ở Babylon, thành phố lớn và quan trọng của vùng Mesopotamia, hiện nay là nýớc Iraq, và Alexander không bị ðâm hoặc bị tấn công bởi kẻ thù mà sau một ðêm uống rýợu say mèm với những bạn hữu của ông ta, ðã bị sốt cao và nằm mê man nhý vậy trong suốt 12 ngày rồi mới chết.
Là do bệnh sốt rét gây ra?
Một câu hỏi ðýợc ðặt ra là: tại sao Alexander Ðại Ðế lại bị sốt cao? Có phải ông ta bị sốt cao là vì một vết thýõng cũ nào ðó bị nhiễm trùng hay không? Một vết thýõng từ chiến trận càng làm cho Alexander ðýợc ca tụng nhiều hõn, nhýng chắc chắn là những vết thýõng ấy phải ðýợc chãm sóc cẩn thận.
Vậy có phải là do nguyên do bệnh tật tự nhiên nào khác hay không? Thí dụ nhý bị sốt rét chẳng hạn.
Tiến sĩ John Marr, giám ðốc của Viện Dịch Tễ học, của Nha Y Tế Richmond, thuộc tiểu bang Virginia, giải thích rằng chỉ có một dạng bệnh khiến con ngýời chết dễ dàng: ðó là bệnh sốt rét xảy ra trong khu vực. Sốt rét với những phản ứng của nó mới làm một ngýời chết mau nhý vậy.
Bệnh nhân sẽ trở nặng sau mỗi ba ngày bởi cõn sốt cao, trong khi những con ký sinh trùng xâm nhập vào các hồng cầu và hủy diệt máu trong cõ thể. Kế tiếp tim, não, thận và phổi không còn hoạt ðộng, nýớc tiểu cũng trở nên màu ðen.
Nhýng các ghi chú về cái chết của Alexander chỉ nói rằng ông ta bị sốt cao, lại không ðề cập ðến chuyện nýớc tiểu có biến thành màu ðen hay không. Thêm vào ðó không có một ai chết trong khoảng thời gian Alexander chết. Vì thế Marr cho rằng khó thể quyết ðoán Alexander bị sốt rét mà chết.
Là một nhà dịch tễ học, Marr nói rằng ðể ðoán Alexander chết có phải là do bệnh dịch hay không cần phải chú ý ðến thời tiết, môi trýờng lúc Alexander chết.
Marr cho biết:
- “Tôi nhìn vào thực vật, vào ðộng vật, và vào môi trýờng chung quanh ðể xem nếu có những sự kiện nào ðặc biệt xảy ra hay không?”
Và Marr tìm thấy rằng trong một nguồn tài liệu có ghi chú là khi Alexander Ðại Ðế tiến vào Babylon, ông ta ðã nhìn thấy những con quạ ðang bay lýợn trên bầu trời, nhýng bất thình lình chúng rõi xuống ngay dýới chân của Alexander và chết liền.
Ðối với nền khoa học hiện ðại ngýời ta sẽ không cho ðó là một ðiềm bất lành nhý ngýời thời xýa, mà lý giải rằng có thể có một bệnh dịch nào ðó xảy ra.
Việc chim chết cũng từng xảy ra ở Hoa Kỳ. Vào nãm 1999, trong sở thú Bronx những con chim bị nhốt trong chuồng là loài chim bay lýợn bên ngoài, nhất là loài cú, quạ tự nhiên lãn ðùng ra chết.
Chẳng bao lâu sau ðó, ngýời dân ở Hoa Kỳ lại bị một loại vi trùng bí mật tấn công. Các bệnh nhân của loại vi trùng bí mật này phàn nàn rằng họ bị sốt cao, nhức ðầu, ðau cổ, nổi mận ðỏ trên ngýời, buồn nôn, tiêu chảy và chóng mặt. Nhiều bệnh nhân khôi phục rất lẹ, nhýng một số ngýời lớn tuổi lại bị chết vì không výợt qua khỏi.
Vào lúc ngýời ta tự hỏi rằng có phải con ngýời ðã nhiễm cùng loại vi trùng gây hại những con chim trong sở thú Bronx hay không. Chẳng bao lâu sau, những con ngựa cũng có cùng những triệu chứng nhý vậy và chúng bị bắn chết.
Loại vi trùng ấy ðýợc ðịnh nghĩa là vi trùng West Nile - loại vi trùng rất quen thuộc ðối với các bác sĩ ở Trung Ðông, nhýng các bác sĩ ở Hoa Kỳ lại chýa biết gì về nó. Và cãn bệnh lan truyền là do muỗi gây ra. Những con muỗi cắn vào các con chim, thú vật khác ấy rồi dẫn sang con ngýời. Cãn bệnh do muỗi chích ấy bộc phát vào nãm 1937 tại khu vực miền Tây của sông Nile nên ðýợc gọi là vi trùng West Nile.
Cái chết của Alexander Ðại Ðế có thể là bị nhiễm phải một loại vi trùng West Nile, nhýng có ðiểm nghi ngờ là trong vùng ðó lại không ghi nhận có những ngýời nào khác bị chết ðột ngột nhý vị vua này.
Có phải là bị ðầu ðộc bằng ðộc tố của cây hellebore
Hoàng ðế ở thế giới cổ ðại thýờng phải ðối diện với những vụ mýu sát nhắm vào ông ta. Ngay cả Alexander cũng từng ra tay giết chết những kẻ chống ðối hay làm mất lòng ông ta. Alexander ðã ra lệnh giết chết một bác sĩ khi ông này không thể cứu sống ngýời tình của ông ta là Hephaistion. Trong các triều ðại hùng mạnh bao giờ cũng có sự ganh tị, ýớc vọng và trả thù.
Giả thuyết bị mýu sát thýờng bị loại bỏ bởi không có bằng chứng nào cho thấy Alexander bị mýu sát cả. Các nhà khoa học lại ðặt ra giả thuyết có khả nãng vị Ðại Ðế này bị ðầu ðộc.
Nếu nhý bị ðầu ðộc, có loại cây hay thuốc nào vào thời ấy gây ra những triệu chứng nhý Alexander chịu ðựng trýớc khi chết hay không? Có thể là một loại cây ðộc dýợc nào ðó mà ngýời Macedonian thýờng sử dụng ðã gây ra cái chết của Alexander Ðại Ðế?
Bác sĩ Leo Schep, làm việc trong Trung Tâm Nghiên Cứu Ðộc Dýợc ở Tân Tây Lan ðã tìm ra loại cây có ðộc tố cao: ðó là cây hellebore (cây lê lý). Loại cây mọc ở miền Trung và Nam Âu Châu, ðýợc những ngýời Macedonia cổ ðại sử dụng.
Bác sĩ Schep cho biết:
- “Cây hellebore có vẻ hiền lành, nhýng rễ của nó chứa nhiều ðộc tố. Nếu nhý ãn phải những ðộc tố chứa trong rễ của loại cây này, nạn nhân sẽ bị sốt cao và nằm hôn mê trong nhiều ngày rồi mới chết.”
Bác sĩ Schep nói thêm:
- “Chất ðộc của nó hoạt ðộng rất nhanh, khiến áp huyết tụt xuống, nhịp tim giảm ðột ngột, gây ðau ðớn và làm bệnh nhân xuất mồ hôi. Các nạn nhân ãn phải chất ðộc này trở nên bất tỉnh, cõ thể yếu dần ði, và cần phải có thuốc chữa trị liền, bằng không nạn nhân sẽ bị chết.”
Trong cuộc chiến Ðại Hàn, ðã từng xảy ra chuyện các binh sĩ tình cờ uống phải chén súp trong ðó có cây hellebore ðýợc bỏ thêm vào một cách lầm lẫn. Những binh sĩ này rất may là ðýợc cứu chữa kịp thời. Họ cũng có những triệu chứng nhý áp huyết tụt xuống, nhịp tim ðập chậm lại và ðổ mồ hôi, giống nhý những triệu chứng ðýợc ghi chép trong trýờng hợp của Alexander Ðại Ðế.
Ðó là những bằng chứng có giá trị, nhýng vẫn còn thiếu nhiều chứng cớ chẳng hạn nhý việc phải tìm hiểu ðộc tố của cây hellebore hoạt ðộng nhý thế nào. Liệu nó có thể có trong rýợu ðýợc hay không?
Có biết công dụng giết ngýời của cây hellebore hay không?
Chuyện ðộc tố của cây hellebore cũng khõi ra nhiều câu hỏi: Những ngýời cổ xýa có biết rằng cây hellebore là loại cây có ðộc tố hay không? Nó có ðýợc sử dụng trong y khoa thời cổ hay không?
Bác sĩ Robert Arnott, giám ðốc của Trung Tâm Lịch Sử thuốc men thuộc Ðại Học Birmingham, là ngýời có thể giải ðáp câu hỏi này:
- “Từ rất sớm vào khoảng nãm 1100 trýớc Công nguyên, cây hellebore ðã ðýợc sử dụng rộng rãi nhý một loại thuốc xổ.”
Alexander Ðại Ðế chắc chắn phải biết và sử dụng cây hellebore nhý thuốc xổ, bởi ngýời thầy của Alexander là Aristotle, một nhà thực vật học và triết gia thời ðó.
Những loại cây hellebore này sử dụng với liều lýợng lớn, nó sẽ trở thành chất ðộc. Và những ngýời dân cổ ðại ở thế kỷ thứ 6 trýớc Công nguyên ðã sử dụng loại ðộc tố này ðể ðầu ðộc nguồn nýớc của một thành phố thù ðịch ðang bị bao vây.
Ranh giới giữa liều lýợng của hellebore sử dụng làm thuốc xổ và giết ngýời thật khó phân biệt. Chỉ sử dụng quá một chút là hellebore trở thành loại cây giết ngýời. Chính vì thế mà các nhà khoa học vào thập niên 1950 ðã liệt kê hellebore là loại cây nguy hiểm.
Có nhiều nhà khoa học lý luận rằng nếu nhý có ngýời nào ðó ðầu ðộc Alexander Ðại Ðế bằng loại ðộc tố của cây hellebore, ông ta sẽ nhận ra nó ngay lập tức, bởi nó có vị ðắng khi uống vào miệng. Vậy rýợu có thể giảm bớt vị ðắng của hellebore hay không?
Bác sĩ Schep trả lời rằng:
- “Vị ðắng của hellebore có thể bị giảm bớt khi bỏ trong rýợu hay mật ong. Thêm vào ðó, chỉ cần 71,3mg ðýợc rút lấy từ 114 gram ðộc tố ở rễcu?a hellebore ðã ðủ làm chết ngýời. Tức là chỉ cần một muỗng cà phê ðộc tố của hellebore là ðủ làm chết một ngýời. Nếu nạn nhân là một ngýời uống rýợu nhiều nhý Alexander, việc ðầu ðộc ông ta dễ nhý trở bàn tay.”
Tuy nhiên vào thời ðó, nếu nhý muốn mýu sát một ông vua, những kẻ ðối nghịch thýờng sử dụng cách thức dùng dao ðâm chết ông ta chứ ít khi sử dụng thuốc ðộc. Chẳng hạn nhý cha của Alexander Ðại Ðế là Philip ðã bị ðâm chết trong tiệc cýới mà ông ta ðến tham dự.
Lane Fox cho rằng:
- “Nếu nhý Alexander chết, sẽ có nhiều biến loạn xảy ra, những kẻ thù của Alexander Ðại Ðế chắc cũng nhìn thấy nhý vậy nên sẽ không mýu sát ông ta ðể xảy ra nhiều biến loạn khó dẹp tắt.”
Và những giả thuyết khác
Cũng có giả thuyết cho rằng Alexander bị týớng lãnh Antipater ðầu ðộc. Vị týớng lãnh 70 tuổi này ðã bị Alexander bỏ rõi lại ở Macedonia. Có những tin ðồn cho rằng Antipater lo sợ bị mất quyền hành, không còn nhiều thế lực nhý trýớc. Có nguồn tài liệu ghi chép là mẹ của Alexander là Olympias thýờng viết thý phàn nàn với con trai rằng týớng Antipater luôn chống ðối bà ta, khiến bà ta phải sang sống ở nõi khác.
Bên cạnh ðó, viên tùy tùng và là ngýời chịu trách nhiệm vấn ðề ãn uống của Alexander lại là Iollas, con trai của Antipater. Cùng lúc ðó anh trai của Iollas là Cassander cũng vừa ðến Babylon mang theo một cái rýõng ðựng ðầy nýớc của con sông Styx mà theo truyền thuyết ðýợc xem là con sông tử thần (theo truyền thuyết ngýời ta ðồn ðại cái rýõng ấy chứa chất ðộc dýợc). Thêm nữa, sau khi Alexander chết ði, Cassander ðã giết chết mẹ, vợ và con trai của ông này.
Một giả thuyết khác cho rằng cây hellebore thýờng bị nhầm lẫn với cây long ðờm - loại cây ðýợc sử dụng ðể làm men nấu rýợu. Vì thế hellebore có thể bị trộn lẫn vào khi ngýời ta làm rýợu mà không ai chú ý ðến.
Còn cựu phó giám ðốc cảnh sát Grieve lại nhìn vào nội tâm của Alexander ðể phân tích cái chết của ông vua này.
Theo Grieve, tám tháng trýớc ðó, ngýời bạn thân nhất và còn là ngýời tình của Alexander Ðại ðế là Hephaistion chết ði, dẫn ðến việc Alexander trở nên buồn bã khiến ông này càng uống dữ hõn.
Bác sĩ Harold Bursztajn ở phân khoa y khoa của Ðại học Havard, cho rằng:
- “Khi Alexander nhìn thấy ngýời bạn và ngýời tình của ông ta là Hephaistion chết ði mà không thể nào cứu chữa ðýợc, ông ta càng uống rýợu nhiều hõn và không còn chú ý ðến bản thân ông ta.”
Bursztajn tin rằng nỗi buồn dã làm cho Alexander trở nên không còn chú ý ðến mọi thứ chung quanh ông ta. Ðiều ðó có thể làm Alexander Ðại ðế vô tình uống quá nhiều liều lýợng ðộc tố của cây hellebore, và có thể làm cho những kẻ có ý ðịnh mýu sát ông ta dễ dàng hành ðộng hõn.
Grieve kết luận rằng:
- “Tôi cho là Alexander Ðại ðế chết với nhiều nguyên do nhý là ðau ðớn trýớc cái chết của ngýời bạn và cũng là ngýời tình, vì uống quá nhiều rýợu, vì bị sốt cao, do uống phải ðộc tố của cây hellebore.”
Nhýng những ðiều này cũng bị cho là giả thuyết mà thôi. Còn sự thật về cái chết của Alexander Ðại Ðế là nhý thế nào, chúng ta khó ðoán biết ðýợc.
Hà Thanh
